Η ιστορία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, με τις λαμπρότητες και τις σκοτεινές στιγμές της, μπορεί και πρέπει να είναι πηγή προβληματισμού και ενδυνάμωσης του σύγχρονου αντικαπιταλιστικού αγώνα για την κομμουνιστική απελευθέρωση. Η λαθολογία ως εξασφάλιση άλλοθι παραίτησης από τον επαναστατικό αγώνα και η μεταφυσική εξω-ιστορική ηρωοποίηση ως δρόμος αποφυγής της...
Ο Νίκος Πλουμπίδης, το ΚΚΕ και οι προβοκάτσιες της ασφάλειας
Γιώργος Πετρόπουλος
14 Αυγούστου 1954. Ώρα 5.25' π.μ. Στη θέση Αγία Μαρίνα, στο Δαφνί ο κομμουνιστής ηγέτης Ν. Πλουμπίδης πέφτει νεκρός από τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος. Τώρα στην κυβερνητική εξουσία βρισκόταν ο δεξιός «Ελληνικός Συναγερμός» του Παπάγου. Δύο χρόνια πριν, τον Μάρτη του 1952, όταν εκτελείτο ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοι του, στις κυβερνητικές καρέκλες βρισκόταν το «Κέντρο» με επικεφαλής τον Πλαστήρα.
Όσες διαφορές κι αν έχουν επισημανθεί- πολλές εκ των οποίων έχουν υπερβολικά διογκωθεί- ανάμεσα στους δύο χώρους, η γραμμή αντιμετώπισης του ΚΚΕ ήταν κοινή. Χαρασσόταν δε και εκτελείτο με αξιοθαύμαστη προσοχή από τα ντόπια όργανα αρχής, υπό την αυστηρή καθοδήγηση των αμερικάνων και της C.I.A. Η υπόθεση Πλουμπίδη είναι χαρακτηριστική απόδειξη όλων αυτών κι ίσως το κλασσικότερο παράδειγμα των φρικιαστικών μηχανοραφιών, του αμερικανόδουλου και αμερικανοκατευθυνόμενου μετεμφυλιακού καθεστώτος, ενάντια στο ΚΚΕ.
Συνήθως στο άκουσμα του ονόματος «Ν. Πλουμπίδης» μας έρχεται στο νου η φιγούρα ενός αταλάντευτου κομμουνιστή- λαϊκού αγωνιστή που εγκαταλελειμμένος από το κόμμα του- και καταγγελμένος από αυτό ως χαφιές και πράκτορας την ασφάλειας- έδωσε μόνος τη μάχη υπεράσπισης των κομμουνιστικών ιδανικών, αφήνοντας πίσω του το ιδανικότερο, ίσως, παράδειγμα για το πως πρέπει να στέκει μπροστά στον ταξικό εχθρό ο αληθινός επαναστάτης, ο αληθινός ιδεολόγος, το αληθινό μέλος του ΚΚΕ. Άλλοι πάλι θέλουν να θυμούνται την τραγική φιγούρα ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου και μπρος στο εκτελεστικό απόσπασμα κυνηγημένος από εχθρούς και φίλους, μα προ παντός από το ίδιο του το κόμμα το οποίο με ανιδιοτέλεια υπηρέτησε. Και οι δύο εικόνες είναι πραγματικές ώστε θα ήταν το λιγότερο μη τιμητικό για τον ίδιο τον Πλουμπίδη να εγκαταλείπεται η μία χάριν της άλλης. Αυτοί που συνεχίζουν να ακολουθούν το δρόμο των ιδανικών του- και επιθυμούν να εμπνέονται από το παράδειγμα του- βλέπουν μέσα από τον άδικα κατηγορημένο, από το κόμμα του, Πλουμπίδη να αναδεικνύεται ο πραγματικός κομμουνιστής. Κι εκείνοι που έχουν ξεκόψει από τον δρόμο του επαναστατικού κινήματος και του ταξικού επαναστατικού αγώνα, βρίσκουν στην περίπτωση του το άλλοθι της υποχώρησής τους ή τους ταιριάζει καλύτερα από τον Πλουμπίδη αγωνιστή ο «προδομένος Πλουμπίδης». Στην πραγματικότητα, το πως θα δει κανείς τον Πλουμπίδη εξαρτάται από τους δρόμους ζωής που επιλέγει κι αυτό είναι απολύτως κατανοητό. Εντούτοις παραμένει το ερώτημα: Τι είναι αντικειμενικά αληθινό στην προσέγγιση αυτού του ανθρώπου; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Την δίνει η ίδια η ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης. Το, προς τα που τραβάει η ανθρωπότητα. Κι υπό αυτή την έννοια την δίνει ο ίδιος ο Πλουμπίδης με τη στάση του και το παράδειγμά του. Έτσι αν δεχτούμε πως η ταξική πάλη είναι μια ουτοπία, αν δεχτούμε πως ο σοσιαλισμός είναι ένα ανεκπλήρωτο όνειρο, αν δεχτούμε ότι εξ αντικειμένου- ανεξαρτήτως τι πίστευαν οι άνθρωποι σε διάφορες εποχές- οι αγώνες του ΚΚΕ ήταν μάταιοι, τότε η αληθινή προσέγγιση αυτού του ανθρώπου περνάει μέσα από τον «προδομένο Πλουμπίδη». Αν όμως η αντικειμενική- επιστημονική αλήθεια είναι το ακριβώς αντίθετο, την υπόθεση Πλουμπίδη μπορούμε να την προσεγγίσουμε σωστά αναδεικνύοντας τον Πλουμπίδη αγωνιστή, μη αφαιρώντας τίποτα απ' όλα αυτά που τον έκαναν να ξεχωρίσει απ' όλους τους άλλους αγωνιστές ώστε να αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση.
Πολλά έχουν γραφτεί για την καταγγελία του κόμματος σε βάρος του Ν. Πλουμπίδη κι άλλα τόσα για την ηρωική του στάση. Έτσι, με μια ακόμη παρόμοια αναφορά, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 59 χρόνων από τη δολοφονία του, δεν θα είχαμε να προσθέσουμε κάτι περισσότερο πέρα από μια επανάληψη των ήδη γνωστών. Προτιμήσαμε λοιπόν να στραφούμε προς άλλη κατεύθυνση. Διαπιστώσαμε πως ένα από τα μεγάλα κενά στην παρουσίαση της υπόθεσης Πλουμπίδη είναι η σιωπή γύρω από το ρόλο που έπαιξε σ' αυτήν ο ταξικός εχθρός, το ντόπιο και ξένο κατεστημένο με τα όργανα εξουσίας του. Το σκηνικό μέχρι σήμερα παρουσιάζεται να εμπεριέχει δύο βασικούς ρόλους. Από την μια είναι ο Πλουμπίδης με ότι τράβηξε τόσο πριν την καταγγελία του κόμματος εις βάρος του όσο και μετά. Από την άλλη είναι η τότε ηγεσία του ΚΚΕ με όσα της καταμαρτυρούνται. Το ελληνικό κράτος εμφανίζεται απλώς στο ρόλο του αστυνομικού οργάνου που καταδιώκει και συλλαμβάνει τον Πλουμπίδη, στο ρόλο του δικαστικού οργάνου που τον δικάζει και στο ρόλο του εκτελεστικού αποσπάσματος που τον εκτελεί. Η εικόνα αυτή του κράτους είναι πλήρως αθωωτική γι' αυτό. Εμφανίζεται να εκτελεί λειτουργίες στα πλαίσια της έννομης τάξης του έστω κι αν αυτή χαρακτηρίζεται αντιδημοκρατική. Ο ρόλος του στη σπίλωση του Πλουμπίδη έχει αποκρυβεί εντελώς. Το σπουδαιότερο, έχουν αποκρυβεί εντελώς βασικές δραστηριότητές των οργάνων του ενάντια στο ΚΚΕ, χάριν της κατασταλτικής που προβάλλεται ιδιαιτέρως λες και είναι η μόνη.
Τιμώντας τη μνήμη του Ν. Πλουμπίδη θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε αυτά τα κενά, στο μέτρο του δυνατού, επισημαίνοντας ότι η εξάλειψή τους αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη ανάδειξη του μεγαλείου της προσωπικότητάς του.
2, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΙΩΚΤΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
Το Μάρτη του 1949, διαρκούντος του εμφυλίου πολέμου, οι διωκτικές αρχές του κράτους καταφέρνουν ισχυρότατο χτύπημα στις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ στην Αθήνα. Ανάμεσα στους συλληφθέντες βρίσκεται και ο αρχηγός του παράνομου μηχανισμού του κόμματος Στέργιος Αναστασιάδης, μέλος του ΠΓ από το 7ο συνέδριο. Από 'κει και στο εξής- μέχρι τον ερχομό του Μπελογιάννη το Καλοκαίρι του '50- επικεφαλής της παράνομης κομματικής δουλειάς τίθεται ο Ν. Πλουμπίδης μέλος της ΚΕ του κόμματος.
Μια προσεκτική μελέτη του δημοσιευμένου ιστορικού υλικού της εποχής για την οποία συζητάμε, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, πέραν των άλλων, οι κρατικές υπηρεσίες δίωξης του κομμουνισμού- με την άμεση καθοδήγηση των αμερικάνων- είχαν τελειοποιήσει τις μεθόδους αντιμετώπισης της δράσης του ΚΚΕ. Δίπλα στον ωμό και πρωτόγονο αντικομουνισμό, χρησιμοποιούσαν και την ραφιναρισμένη αντικομουνιστική- ψυχολογική προπαγάνδα. Εκμεταλλεύονταν στο έπακρο, την ήττα που είχε υποστεί το κίνημα και το κόμμα στον εμφύλιο και αξιοποιούσαν στο μέγιστο δυνατό βαθμό αντιθέσεις και τριβές που εμφανίζονταν στο εσωτερικό του. Είχαν συνειδητοποιήσει ότι η αντιμετώπιση ενός κόμματος και μιας ιδεολογίας που έκφραζε κοινωνικές αναγκαιότητες και είχε πλατιά επιρροή, δεν ήταν δυνατή με την χρησιμοποίηση μόνο κατασταλτικών μέτρων αλλά χρειαζόταν, ταυτόχρονα, μακροχρόνια δουλειά ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής υπονόμευσης.
Η τακτική και η στρατηγική των διωκτικών αρχών
Από αρχαιοτάτων χρόνων είναι γνωστό ότι οι διωκτικές αρχές, όλων των εποχών, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν επαναστατικά κινήματα και οργανώσεις- και όχι μόνο- επιδίωκαν να μπάσουν σ' αυτές, ή να στρατολογήσουν από αυτές, ανθρώπους που θα δουλεύουν για λογαριασμό τους. Πρόκειται για την γνωστή μέθοδο του χαφιεδισμού που η ασφάλεια εφάρμοσε σε βάρος του ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή της εμφάνισή του και σ' όλες τις περιόδους της δράσης του. Παράλληλα μ' αυτή τη μέθοδο συστατικό στοιχείο της τακτικής και στρατηγικής που ακολουθούσαν οι υπηρεσίες δίωξης και αντιμετώπισης του κομμουνισμού στην Ελλάδα, την εποχή που εξετάζουμε, ήταν και οι επιλεκτικές συλλήψεις στελεχών του ΚΚΕ, τα επιλεκτικά χτυπήματα των οργανώσεων του, με σκοπό να ελέγχουν την έκταση της κομματικής δράσης και να περιορίζουν τα αποτελέσματά της, αξιοποιώντας κατά καιρούς και όποτε κρινόταν απαραίτητο τα μέτρα ευθείας καταστολής (συλλήψεις, δίκες, εκτελέσεις) για να συντηρείται, ταυτόχρονα, ο μύθος του κομμουνιστικού μπαμπούλα και να ασκείται άμεση (κατασταλτική) και έμμεση (ψυχολογική) τρομοκρατία κατά του λαϊκού κινήματος. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στις συλλήψεις που έγιναν το Μάρτη του 1949 πιάστηκε ο Στ. Αναστασιάδης αλλά δεν πιάστηκε ο καθοδηγούμενος απ' αυτόν Ν. Πλουμπίδης. Πιάστηκε ο καθοδηγούμενος από τον Ν. Πλουμπίδη, βοηθός του, Β. Καββαδίας, αλλά δεν πιάστηκε ο αμέσως κάτω απ' αυτόν Π. Διβέρης ενώ πιάστηκε ο καθοδηγούμενος από τον Διβέρη Π. Κιουρτσής. Τέτοια γεγονότα, όπως ήταν φυσικό, δεν μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα από το ΚΚΕ, τόσο από τα μέλη και στελέχη του όσο και από την ηγεσία του. Αυτό άλλωστε επιδίωκαν και οι αντίπαλοί του, με στόχο να σπείρουν τη σύγχυση στις γραμμές του, να καλύπτουν τη δράση τους μέσα σ' αυτές- όπου υπήρχε- αλλά και να αποδυναμώνουν τη δράση του κόμματος προβοκάροντας κατά τον παραπάνω τρόπο ανθρώπους και οργανώσεις του.
Οι δυνατότητες αντίδρασης του κόμματος
Το τι έκταση είχε κάθε φορά αυτή η τακτική των υπηρεσιών δίωξης και αντιμετώπισης του κομμουνισμού, ποιους δηλαδή τομείς της κομματικής δουλειάς αγκάλιαζε, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Είναι πάντως γεγονός χωρίς αμφισβήτηση, ότι τέτοια τακτική υπήρχε από το καθεστώς, τα διωκτικά του όργανα και τους αμερικανούς καθοδηγητές τους. Και είχε σημειώσει μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, επιτυχία όπως αποδεικνύουν γνωστά ιστορικά γεγονότα με κορυφαίο την υπόθεση Πλουμπίδη. Όπως αντιλαμβάνεται εύκολα ο απλός παρατηρητής των γεγονότων της εποχής εκείνης, για το ΚΚΕ- στις συνθήκες της βαριάς παρανομίας που δρούσε- ήταν απείρως δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο να απαλλαγεί από αυτού του είδους τις μηχανορραφίες εις βάρος του. Η μόνη δυνατότητα που είχε το κόμμα για να καταστήσει, με μια κίνηση, ανενεργό αυτόν το ρόλο που έπαιζε σε βάρος του ο αντίπαλος ήταν να καταργήσει την αυτοτελή παράνομη πολιτική του δραστηριότητά. Αλλά τότε ήταν σα να καταργούσε τον ίδιο του τον εαυτό περιορίζοντας την δράση του στα στενά όρια της νομιμότητας που του επέτρεπε το σύστημα, μέσα δηλαδή σε νόμιμα πολιτικά συμμαχικά σχήματα, στη διάθεση των οποίων θα αφηνόταν η αποδοχή μέρους ή όλης της πολιτικής του, κατά περίπτωση. Ένα όμως επαναστατικό κόμμα δεν μπορεί να υπάρξει για καιρό χωρίς κομματική οικοδόμηση και χωρίς αυτοτελή πολιτική δράση. Και μέγιστη απόδειξη αυτού είναι οι επιπτώσεις που είχε- και έχει ακόμη και σήμερα- η διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων το 1958 και η διάχυση των κομματικών δυνάμεων στην ΕΔΑ.
Μηχανορραφίες της ασφάλειας στην πλάτη του Πλουμπίδη
Έχει γραφεί και δεν έχει αμφισβητηθεί ότι ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ που καθοδηγούσε ο Ν. Πλουμπίδης ήταν σε ευρεία έκταση διαβρωμένος από την ασφάλεια, είτε με την ύπαρξη ανθρώπων της στις γραμμές της, είτε γιατί βρισκόταν κάτω από την παρακολούθηση της και δρούσε υπό την ανοχή της, είτε και για τους δύο αυτούς λόγους. Η έκταση αυτής της διάβρωσης, επίσης δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί. Είναι πάντως ιστορικά επιβεβαιωμένο ότι η ηγεσία του κόμματος στο εξωτερικό γνώριζε το θέμα και στα χέρια της έφταναν σχετικές καταγγελίες μελών και στελεχών του κόμματος από την χώρα, ακόμη και καταγγελίες ότι ο ίδιος ο Πλουμπίδης είναι ύποπτος. Έτσι, το καλοκαίρι του 1950, στέλνεται στην Ελλάδα ο Ν. Μπελογιάννης με αποστολή να ανασυγκροτήσει τον παράνομο μηχανισμό του κόμματος, μακριά από τα μάτια και τα αυτιά της ασφάλειας και να τον ξεκαθαρίσει από ύποπτα και χαφιέδικα στοιχεία, στο μέτρο του δυνατού. Η σύλληψη του, το Δεκέμβρη του ιδίου έτους, βάζει τέλος σ' αυτήν την προσπάθεια. Ο υπάρχον μηχανισμός Πλουμπίδη δέχεται ισχυρότατο χτύπημα και ουσιαστικά διαλύεται εντελώς με την υπόθεση της ανακάλυψης των ασυρμάτων στη Γλυφάδα και στην Καλλιθέα το Νοέμβρη του 1951. Από εδώ και στο εξής οι διωκτικές αρχές του καθεστώτος- και οι αμερικάνοι καθοδηγητές τους- θα στήσουν μια ολόκληρη μηχανή σε βάρος του Ν. Πλουμπίδη γνωρίζοντας απ' ότι φαίνεται ότι στα ηγετικά κλιμάκια του ΚΚΕ έφταναν καταγγελίες και υπήρχαν υπόνοιες σε βάρος του. Η αφορμή θα δοθεί όταν ο Ν. Πλουμπίδης θα στείλει στους δικηγόρους του Ν. Μπελογιάννη την γνωστή επιστολή με την οποία δήλωνε ότι αυτός- και όχι ο Μπελογιάννης- ήταν ο αρχηγός του παράνομου μηχανισμού του κόμματος, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την ευθύνη να εμφανιστεί στις διωκτικές αρχές υπό την προϋπόθεση ότι θα μετατρεπόταν η θανατική καταδίκη του συντρόφου του.
Το ΚΚΕ ως γνωστόν χαρακτήρισε, τότε, την επιστολή Πλουμπίδη ως χαφιέδικο κατασκεύασμα της ασφάλειας, δηλώνοντας ότι ο τελευταίος βρισκόταν νοσηλευόμενος, βαριά άρρωστός, στο εξωτερικό (Ο Πλουμπίδης έπασχε από φυματίωση). Δεν θα εξετάσουμε λεπτομερώς τους λόγους που οδήγησαν το ΚΚΕ να πάρει αυτή τη θέση. Επρόκειτο όμως για μια σαφή ειδοποίηση προς τον Πλουμπίδη να κάτσει στην άκρη και να μην εμπλακεί άλλο στην υπόθεση Μπελογιάννη την οποία χειριζόταν το κόμμα κεντρικά και ταυτόχρονα δινόταν μια διαβεβαίωση προς τον ίδιο ότι το κόμμα δεν τον θεωρούσε- τότε- χαφιέ.
Οι υπηρεσίες δίωξης και αντιμετώπισης του ΚΚΕ, όμως, άδραξαν την ευκαιρία και αξιοποίησαν την επιστολή καθώς και την καταγγελία της γνησιότητάς της από το κόμμα.
3. Η μηχανή κατά του ΚΚΕ σε λειτουργία: Οι δηλώσεις Πανόπουλου για την επιστολή Πλουμπίδη.
Μια βδομάδα, περίπου μετά, την δημοσίευση της επιστολής Πλουμπίδη για την υπόθεση Μπελογιάννη και την καταγγελία της ως πλαστή από το ΚΚΕ, στις 22 Μαρτίου 1952, ο αστυνομικός διευθυντής στο υπουργείο εσωτερικών Ι. Πανόπουλος θα προβεί σε μακροσκελείς ανακοινώσεις προς τον τύπο για το θέμα, μέσα από τις οποίες ξετυλίγεται ένα άρτια οργανωμένο σχέδιο παρέμβασης στα εσωτερικά του ΚΚΕ, ενώ ο Πλουμπίδης προβοκάρεται ασύστολα. Πρόκειται για ένα κείμενο αριστοτεχνικά δομημένο που απευθύνεται και στην ηγεσία και στη βάση του ΚΚΕ, επιχειρώντας να προκαλέσει ρήγματα και που αν δεν συντάχθηκε αποκλειστικά από τις αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες, φέρει σίγουρα την σφραγίδα τους. Εξ' ολοκλήρου δε εντάσσεται στα πλαίσια του αντικομουνιστικού ψυχολογικού πολέμου στον οποίο ήταν ειδήμονες οι αμερικάνοι. Η αντιΚΚΕ επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται σ' αυτό- κι εδώ βρίσκεται το πιο αξιοπρόσεκτο στοιχείο- ενέπνευσε πολλούς που μετά τη μεταπολίτευση συνέγραψαν βιβλία, άρθρα, μελέτες γύρω από την υπόθεση Μπελογιάννη και Πλουμπίδη, ιδιαίτερα δε τα πρώην μέλη του κόμματος που από το 1968 και ύστερα δραστηριοποιήθηκαν μέσα από τις γραμμές του «ΚΚΕ εσωτερικού».
Ο Πανόπουλος με τις δηλώσεις του επιβεβαίωσε πλήρως την γνησιότητα της επιστολής Πλουμπίδη εμφανίζοντας ως πραγματικό αποδέκτη αυτής την ηγεσία του κόμματος. Τον ίδιο τον Πλουμπίδη τον εκθείασε στο έπακρο ως αγωνιστή, κομμουνιστή ηγέτη και άνθρωπο και τον εμφάνισε αντιτιθέμενο στην κομματική ηγεσία, συγκεκριμένα δε στον ΓΓ της ΚΕ Ν. Ζαχαριάδη. Ακόμη τον παρουσίασε ως τον μόνο ικανό να διεκδικήσει την κομματική ηγεσία, ούτε λίγο ούτε πολύ τον εμφάνισε να την διεκδικεί, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ένα ΚΚΕ με διαφορετική ηγεσία απ' αυτή που είχε τότε θα μπορούσε να λειτουργήσει νόμιμα στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στις δηλώσεις Πανόπουλου δεν λείπουν και οι ύβρεις κατά του Μπελογιάννη- οι οποίες έντεχνα και με ιδιαίτερα καλοδουλεμένο τρόπο μπαίνουν στο στόμα του Πλουμπίδη. Τέλος ο αστυνομικός διευθυντής προανήγγειλε σύγκρουση της ηγεσίας του ΚΚΕ με τον Πλουμπίδη και δήλωσε ότι στην περίπτωση που αυτός συλληφθεί από την αστυνομία, αυτό θα συμβεί γιατί θα τον έχει καταδώσει στα όργανα δίωξης η κομματική ηγεσία. Αλλά και σ' αυτή την περίπτωση, που ο Πλουμπίδης θα συλλαμβανόταν πάλι θα μπορούσε να παίξει- κατά τον Πανόπουλο- με επιτυχία τον αντιηγετικό του ρόλο. Ας δούμε όμως τις δηλώσεις Πανόπουλου, όπως δημοσιεύτηκαν στον τύπο της εποχής, την επομένη, 23 Μαρτίου του 1952. Οι μεσότιτλοι στο κείμενο των δηλώσεων είναι δικοί μας. Εμπεριέχουν χοντρικά το νόημα τμημάτων του κειμένου ούτως ώστε να διευκολύνεται ο αναγνώστης.
Προβοκατόρικος εκθειασμός του Πλουμπίδη
«Απεδείχθη- έλεγε στις δηλώσεις του ο Πανόπουλος- κατά τρόπον μη επιδεχόμενον αμφισβήτησιν ότι η επιστολή του Ν. Πλουμπίδη είναι γνησία, δηλαδή ότι εγράφη υπ' αυτού του ιδίου. Συνεπώς ο ισχυρισμός ότι αύτη είναι πλαστή, είναι απολύτως ψευδής. Κατόπιν τούτων η αστυνομία ασχολείται με τους σκοπούς που επιδιώκει η γνησία επιστολή του Πλουμπίδη και τους σκοπούς που επιδιώκει ο ψευδής ισχυρισμός του Ζαχαριάδη.
Ως γνωστόν ο Ν. Πλουμπίδης, δια της ιδιογράφου επιστολής του προς τον δικηγόρον Τσουκαλάν, αφ' ενός μεν ισχυρίζεται ότι είναι ο κατ' ουσίαν αρχηγός των εν Ελλάδι κομμουνιστών και αφ' ετέρου υπόσχεται να παρουσιασθή εις τας αρχάς δια να δικασθή ευθύς ως το κράτος μετατρέψη την εις θάνατον καταδίκην του Μπελογιάννη εις ισόβια δεσμά.
Είναι εκ πρώτης όψεως φανερόν, ότι ο Πλουμπίδης είναι βέβαιος, ότι δεν πρόκειται έπ’ ουδενί λόγο να θέση ούτε μιαν τρίχαν της κεφαλής του εν κινδύνω χάριν του Μπελογιάννη δια τον απλούστατον λόγον, ότι είναι βέβαιος ότι το κράτος δεν πρόκειται να συναλλαγή μαζί του. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι ο Πλουμπίδης είναι ψευτονταής, όπως είναι ο αγαπημένος του Ζαχαριάδη Μπελογιάννης. Ο Πλουμπίδης είναι ιδιαίτερος συμπολίτης μου, συνδέομαι με πολλούς φίλους του και τινάς του ιδιαιτέρου συγγενικού περιβάλλοντός του και έχω σχηματίσει την πεποίθησιν ότι και εύψυχος είναι και πρόθυμος εις την ανάληψιν οιασδήποτε ευθύνης. Προ παντός είναι ειλικρινής, λιτοδίαιτος και απηλλαγμένος των αριβιστικών τάσεων του συνόλου σχεδόν των κομματικών συντρόφων του.
Δεν μπορώ συνεπώς να δεχτώ ότι δεν είναι ικανός ο Πλουμπίδης να διακινδυνεύση υπέρ του κόμματος την ζωή του. Εκείνο που ισχυρίζομαι, είναι ότι ο Πλουμπίδης γνωρίζει άριστα ότι δεν μπορεί όσο και να το θέλη, να κάμη αυτήν την θυσίαν και δη υπέρ του Μπελογιάννη. Αλλά τότε ανακύπτει το ερώτημα:
Γιατί ο Πλουμπίδης ανεκοίνωσε δημόσια και δη με τόσον θόρυβον την προθυμίαν του να θυσιαστή υπέρ του Μπελογιάννη».
Επίθεση εναντίον του Μπελογιάννη
«Υπεστηρίχθη- συνέχιζε ο αστυνομικός διευθυντής- ότι ο Πλουμπίδης προσφέρει την ιδικήν του ζωήν δια να σώση τη ζωήν του Μπελογιάννη διότι τάχα αποδίδει ούτως σπουδαίαν σημασίαν εις την πρωσοπικότητα του Μπελογιάννη. Δεν αποδέχομαι την γνώμην αυτή. Ο Πλουμπίδης ων οίος ανωτέρω περιεγράφη, δεν είναι δυνατόν να θαυμάζη έναν άνθρωπον της ποιότητος του Μπελογιάννη. Γνωρίζει άριστα ο Πλουμπίδης πλην των άλλων και τα εξής εις βάρος του αξιοθρήνητου αυτού συναγωνιστού του.
Πρώτον ότι ο Μπελογιάννης, ενώ εστάλη εδώ ως αρχικατάσκοπος και ως αναδιοργανωτής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, τα έκαμε κυριολεκτικώς θάλασσα, προκαλέσας δια της ανικανότητός του αληθινήν πανωλεθρία του κόμματος.
Δεύτερον, ότι ο Μπελογιάννης παρά την απεγνωσμένην προσπάθειάν του να φανή γεναίος, παρεκάλη δια του ασυρμάτου του Βαβούδη την ηγεσίαν του κόμματος να τον σώση, ανταλλάσουσα αυτόν με τρεις αξιωματικούς του ελληνικού στρατού. Δηλαδή ο αξιοθρήνητος αυτός "αρχηγός" μετά την εξ ανικανότητός του αποτυχίαν της προσπάθειάς του δεν εσκέφθη δια την ζωήν των οπαδων του, ως κάμνουν όλοι οι αληθινοί αρχηγοί, αλλά μόνον δια το δικόν του τομάρι.
Τρίτον Ο Μπελογιάννης αντί να ασχοληθή με την αληθή αποστολήν του, επεδώθη εις ερωτικάς περιπετείας με την συντρόφισσαν του Ιωαννίδου μεθ' εις εγέννησε και ένα παιδί. Το δε χείριστον όλων, το εφόρτωσεν εις βάρος του αυτοκτονήσαντος οπαδού του Βαβούδη.
Τέταρτον. Ερωτηθείς υπό της ηγεσίας του κόμματος περί των συνθηκών υπό τας οποίας ούτως συνελήφθη, απήντησε με ψεύδη δια να καλύψη την αντικανότητά του. Στο αρχείον Βαβούδη υπάρχουν τα σχετικά κρυπτογραφημένα.
Αποκλείεται συνεπώς η εκδοχή ότι ο Πλουμπίδης προσφέρει την ζωήν του δια την σωτηρίαν της ζωής του Μπελογιάννη, επειδή τάχα θεωρεί τούτον πολυτιμότερον εαυτού δια το ΚΚΕ. Αλλά τότε τι συμβαίνει; Τι νόημα έχει η προσφορά του Πλουμπίδη;»
Πραγματικός αποδέκτης της επιστολής η ηγεσία του ΚΚΕ
«Πριν απαντήσω εις την εύλογον αυτήν απορίαν, πρέπει να ανατρέξω ολίγον εις το πρόσφατον παρελθόν.
Ο Πλουμπίδης ζη εις τας Αθήνας εν παρανομία από ετών. Παρά το ότι η πλήρως κλονισμένη εκ φυματιώσεως υγεία του δεν του επιτρέπει να κρύπτεται εις τρώγλας, όπως πράττουν άλλοι υγιείς σύντοφοί του και παρά το ότι συχνότατα κυκλοφορών δι' αυτοκινήτων εις την πόλιν πραγματοποιεί κομματικάς επαφάς, εν τούτοις δεν συνελήφθη. Τούτο επανειλημμένως εκίνησε τας υπόνοιας του φιλυπόπτου μηχανισμού του ΚΚΕ και υπό το πρόσχημα ότι η ηγεσία του κόμματος δεν θέλει, χάριν της υγείας του, να τον κουράζη, του περιώρισε σοβαρώτατα τας αρμοδιότητας και τας δυνατότητας δράσεως. Ο Πλουμπίδης αντιλαμβάνεται τούτο και επανειλημμένως έχει έλθει εις προστραβάς με την ηγεσίαν του κόμματος υπό διαφόρους προφάσεις και τώρα τελευταίως απειλών ταύτην δια του Βαβούδη ότι θα βγή στους δρόμους άνευ προφυλάξεων δια να τον πιάση η αστυνομία.
Η ηγεσίαν του κόμματος πιεζόμενη από το γόητρον το οποίο ασκεί εις τας κομμουνιστικάς μάζας η προσωπικότης του Πλουμπίδη, δεν τολμά να έλθη εις πλήρη προς αυτόν ρήξιν- άλλωστε δεν τον έχει στο χέρι, όπως είχε τους Μάρκον, Καραγιώργην, Παρτσαλίδην κ.λ.π.- δια να τον εξοντώση όπως και αυτούς. Αυτός είναι ο λόγος δι' όν παρά τας διαρκείς επικλήσεις του Βαβούδη, όπως ορίσει εντάυθα ένα εκπρόσωπό της "δια να λύη όλα τα προκύπτοντα ζητήματα", εν τούτοις καίτοι πράγματι υφίσταται η ανάγκη αύτη δεν πράττει τούτο απλούστατα διότι έτσι θα απεκάλυπτε την πραγματικήν πρόθεσιν της, δηλαδή την δυσπιστίαν της προς τον Πλουμπίδην.
Κατόπιν όλων τούτων των δεδομένων, νομίζω ότι το αληθές νόημα της προσφοράς του Πλουμπίδη, είναι να αντιδράση κατά των εναντίον του υπονοιών και μηχανορραφιών του Ζαχαριάδη, αποδεικνύων κατ' αυτόν τον τρόπον ότι ου μόνον εξακολουθεί να είναι πιστός εις το κόμμα, αλλά και ότι είναι πρόθυμος χάριν αυτού και όχι του αναξίου Μπελογιάννη, να θυσιάση και την ζωήν του ακόμη. Λέγει δηλαδή εις τον Ζαχαριάδην: Μας έστειλες εδώ τον Μπελογιάννη, όστις με την ανικανότητά του μας κατέστρεψε και με την δειλίαν του μας κατεξηυτέλισε. Δεν πρέπει η μάζα του κόμματος να μείνη με την εντύπωσιν ότι είμεθα όλοι Μπελογιάννηδες. Πρέπει να βγή μπροστά κάποιος που να παίξη τον ρόλον αληθινού αρχηγού. Αυτόν τον ρόλον θα τον παίξω εγώ έστω και τόσον αργά.
Κατ' αυτόν όμως τον τρόπον το κύρος και το γόητρον του Πλουμπίδη εις την βάσιν του κόμματος όχι μόνον εδραιούται, αλλά και αυξάνει μέχρις επικινδύνου δια την θέσιν του Ζαχαριάδη υπερτροφίας. Από εδώ και πέρα αι περί του Ζαχαριάδη δυσμενείς κρίσεις του Πλουμπιδη θα έχουν θανάσιμον δι' εκείνον απήχησιν εις την κομμουνιστικήν μάζαν.
Με άλλα λόγια εις τον από μακρού υφιστάμενον και αδυσωπήτως διεξαγόμενον ενδοκομματικόν αγώνα αυτή την στιγμήν ο Πλουμπίδης έχειν την πρωτοβουλίαν. Τούτο όμως το οφείλει εις το γεγονός ότι ευρίσκεται εδώ και όχι εις το παραπέτασμα. Από εκεί θα του ήτο αδύνατον να ελιχθή και προπαντός να επιτεθή κατά του Ζαχαριάδη, απλούστατα διότι εις μιαν τοιαύτην περίπτωσιν, θα είχε την τύχην των άλλων συντρόφων του της παλαιάς φρουράς.
Το αληθές και βαθύτερον λοιπόν νόημα της χειρονομίας του Πλουμπίδη είναι η επίθεσις κατά του Ζαχαριάδη.».
Αμυνα της κομματικής ηγεσίας η αντίδραση στην επιστολή
«Ο Ζαχαριάδης- ισχυριζόταν στη συνέχεια ο Πανόπουλος- εξ άλλου υποστάς αιφνιδιαστικώς την απροσδόκητον αύτην επίθεσιν, υπεχρεώθη να αμυνθή. Τρεις δρόμοι προς τον σκοπόν τούτον ανοίγοντο ενώπιον του.
Πρώτον: Να σιωπήση. Αλλά τότε η ήττα του θα ήτο πλήρης.
Δεύτερον: Να υιοθετήση και εξάρη την χειρονομίαν του Πλουμπίδη. Αλλά τότε θα συνέργει εις την αύξησιν του γοήτρου και της επιρροής του Πλουμπίδη μεταξύ των κομμουνιστών αφενός και αφ' ετέρου θα απεδοκίμαζεν εμμέσως τον Μπελογιάννην.
Τρίτον: Να ισχυρισθή αυτά που ισχυρίσθη, δηλαδή ότι η επιστολή του Πλουμπίδη είναι πλαστή, κατασκευασθείσα υπό της Αστυνομίας, ότι ο Πλουμπίδης ευρίσκεται εις το εξωτερικόν, νοσηλευόμενος εκ βαρείας ασθενείας και τέλος, ότι ο Πλουμπίδης δεν έχει καμμίαν σχέσιν με τον παράνομον μηχανισμό του ΚΚΕ.
Ο Ζαχαριάδης επροτίμησε αυτόν τον δρόμον, όχι δια να εξαπατήση την αστυνομίαν, διότι γνωρίζει άριστα, ότι αύτη έχει εις την διάθεσίν της τον γραφικόν χαρακτήρα του Πλουμπίδη, ώστε να μην αμφιβάλη περί της γνησιότητος της επιστολής του προς τον δικηγόρον κ. Τσουκαλάν. Γνωρίζει επίσης ο Ζαχαριάδης, ότι η Αστυνομία έχει στη διάθεσιν της το αρχείο του Βαβούδη και πλήθος άλλων στοιχείων, ώστε να μην αμφιβάλλη περί του ότι ο Πλουμπίδης ευρίσκετο εν Ελλάδι.
Ο Ζαχαριάδης δια των ανωτέρω ψευδών ισχυρισμών του, επιδιώκει να εξαπατήση την κομμουνιστικήν μάζαν, με αντικειμενικόν σκοπόν να μειώση την επ' αυτής επιρροήν του Πλουμπίδη. Αυτό το κάμνει θορυβωδώς δια του εις την διαθέσιν του ραδιοφωνικού σταθμού. Δια της άλλης οδού των ασυρμάτων, θα έχη ήδη επιτιμήσει τον Πλουμπίδη δια την παράτολμον προσφορά του και θα του συνιστά να μην εκτίθεται, διότι τον θεωρεί σπουδαίο και πολύτιμον δια το κόμμα.
Αυτή είναι η πρώτη φάσις της αντιεπιθέσεως του Ζαχαριάδη κατά του στασιασαντός Πλουμπίδη».
Ο Πλουμπίδης θα εξοντωθεί ή θα καταδοθεί από το ΚΚΕ
Και ο Πανόπουλος κατέληγε: «Η δευτέρα φάσις θα επακολουθήσει πολύ συντόμως διότι ο Ζαχαριάδης σαν δικτάτωρ επί των ελληνων κομμουνιστών, γνωρίζει πολύ καλά, ότι η βραδύτης περι την εξόντωσιν του στασιαστού είναι θανάσιμως επικίνδυνος δια το προσωπικόν του καθεστώς.
Κατά την δευτέραν αυτήν φάσιν της αντεπιθέσεως κατά του Πλουμπίδη, ο Ζαχαριάδης ίσως επιχειρήση δια της κομμουνιστικής οδού να τον εξοντώση, συρραφών τας συνήθης, εις αναλόγους περιπτώσεις συκοφαντίας εναντίον του. Το κέρδος του θα είναι διπλούν: αφ' ενός μεν θα απηλάσσετο ενός επικινδύνου εχθρού, αφ' ετέρου θα ετρομοκράτει το άλλο πλήθος των προς αυτόν διαφωνούντων κρυφών αντιηγετικών και θα ήυξανε το κύρος του. Εις μίαν τοιαύτην προσπάθειαν μέγα εμπόδιο παραμένει το γεγονός ότι ο Πλουμπίδης ευρισκόμενος εν Ελλάδι, δεν είναι εις την απόλυτον διάθεσιν του Ζαχαριάδη και συνεπώς δύναται, αν το θελήση, να αμυνθή εναντίον του και να γίνει περισσότερον, απ' ότι είναι σήμερον επικίνδυνος.
Αν, όπως εγώ πιστεύω, δεν ακολουθήσει αυτήν την τακτικήν ο Ζαχαριάδης, τότε δεν του απομένει άλλος δρόμος δια την εξόντωσιν του Πλουμπίδη, παρά ο επίσης γνώριμος εις το κόμμα από τας περιπτώσεις Αρη Βελουχιώτη, Στέργιου Αναστασιάδη και άλλων ανεπιθυμήτων συντρόφων, δρόμος της καταδόσεως του εις την Αστυνομίαν. Αλλά και εις την περίπτωσιν αύτην η τύχη του Ζαχαριάδη ως αρχηγού του ελληνικού κομμουνισμού θα μείνει εις χείρας του Πλουμπίδη»
4. Η σύλληψη του Ν. Πλουμπιδη: Η μηχανή υπονόμευσης του ΚΚΕ σε δράση
Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Πλουμπίδη, μέχρι τη συλήψη του από την ασφάλεια, έγινε με την επιστολή του για το Νίκο Μπελογιάννη, το Μάρτη του '52. Από κει και μετά τα ίχνη του χάνονται. Ούτε ο κομματικός ραδιοσταθμός κάνει καμιά αναφορά σ' αυτόν. Μόνο στον τύπο εμφανίζονται κατά καιρούς δημοσιεύματα- μάλλον υποβολιμιαία από την τις υπηρεσίες δίωξης του κομμουνισμού και ενταγμένα στα πλαίσια του ψυχολογικού πολέμου- που λένε ότι εθεάθη σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος αυτός περνούσε τις πιο δύσκολες στιγμές της παράνομης επαναστατική του ζωής. Ο κομματικός μηχανισμός που καθοδηγούσε είχε συντριβεί. Επαφή με το κόμμα, στο εξωτερικό, δεν είχε. Τα μέσα συντήρησή του είχαν εκμηδενιστεί και οι χώροι διαμονής του είχαν περιοριστεί σε σημείο απελπισίας. Σύντροφός του, μόνιμος, η αρρώστεια που του κατέτρωγε τα σωθικά. Και δίπλα σ' αυτήν είχε προστεθεί η αδράνεια, που είναι θάνατος για έναν άνθρωπο ο οποίος σ' όλη του τη ζωή μόνο δρούσε.
Η μηχανή υπονόμευσης του ΚΚΕ σε δράση
Τελικά ο Ν. Πλουμπίδης θα συλληφθεί στις 25 Νοεμβρίου 1952, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις των αρχών, στο σπίτι που διέμενε, στην οδό Πρεβέζης 14, στον Κολωνό. Οι εφημερίδες ανακοινώνουν το γεγονός αυθημερόν με έκτακτα παραρτήματα. Το ίδιο και το ραδιόφωνο. Την επομένη, 26 Νοεμβρίου η είδηση της συλλήψεως θα κοσμεί τις πρώτες σελίδες του τύπου ενώ τα ρεπορτάζ θα είναι αναλυτικότερα. Ο συλληφθείς εμφανίζεται στα δημοσιεύματα ως εκπρόσωπο της ηγεσίας του ΚΚΕ στην Ελλάδα. Από τα δημοσιεύματα αυτά έχει αξία να κρατήσουμε τα εξής στοιχεία:
- Η ασφάλεια και οι υπηρεσίες δίωξης του κομμουνισμού ενώ ανακοινώνουν την σύληψη του Πλουμπίδη στον τύπο, αποφεύγουν τις επίσημες περαιτέρω δηλώσεις επί του θέματος. «Λεπτομέρειαι επί των συνθηκών της συλλήψεως του θα ανακοινωθούν εν καιρώ» δηλώνει στους δημοσιογράφους τη μέρα της σύλληψης ο υπουργός των εσωτερικών Π. Λυκουρέζος. Είναι φανερό ότι η στάση αυτή αποτελεί προϊόν μεθόδευσης. Μέγιστη δε απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι οι διαρροές πληροφοριών προς τις εφημερίδες δίνουν και παίρνουν.
- Στον τύπο διοχετεύονται δημοσιεύματα κατευθυνόμενα από την ασφάλεια που εμφανίζουν τον Πλουμπίδη, από την μια να είναι ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ στην Ελλάδα κι από την άλλη να βρίσκεται σε σύγκρουση με την κομματική ηγεσία, έτοιμος δε να προβεί σε αποκαλύψεις εις βάρος της.
Συγκεκριμένα:
- Αναδημοσιεύονται οι δηλώσεις που είχε κάνει ο Πανόπουλος στις 22 Μάρτη του 1952 με αφορμή την επιστολή Πλουμπίδη για τον Μπελογιάννη και την αμφισβήτηση της γνησιότητάς της από το ΚΚΕ. Έτσι υπενθυμίζεται προς πάσα κατεύθυνση το πλαίσιο μέσα στο οποίο οι αρχές δίωξης του κομμουνισμού χειρίζονται την υπόθεση Πλουμπίδη και το ΚΚΕ.
- Δίνεται βιογραφικό της δράσης του Πλουμπίδη από την ασφάλεια στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Κατά τη διάρκειαν του ελληνο- ιταλικού πολέμου ο Πλουμπίδης έλαβε την αντίθετον προς το Ζαχαριάδην θέσιν έναντι του πολέμου και έρριψε το σύνθημα "πόλεμος εναντίον πολέμου". Δια την θέσιν του αυτήν έναντι του πολέμου, ο Ζαχαριάδης κατά το 7ο Συνέδριον του ΚΚΕ, το 1945, του έκαμε δριμυτάτην κριτικήν, παρά ταύτα εξελέγη εκ νέου μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ». Μ' άλλα λόγια επιχειρείται να στοιχειοθετηθεί πειστικά ο ισχυρισμός ότι ο Πλουμπίδης βρισκόταν σε σύγκρουση με την κομματική ηγεσία και μάλιστα χρόνια πριν, αλλά επειδή είχε ισχυρή επιρροή στην κομματική βάση ο Ζαχαριάδης δεν μπόρεσε να απαλλαγεί απ' αυτόν, παρόλο που το επιχείρησε.
- Τέλος καθ' υπόδειξη της ασφάλειας ο τύπος σχολιάζει ως εξής την υπόθεση της σύλληψης του Πλουμπίδη: «Αι αστυνομικαί αρχαί αναμένουν ότι ο Πλουμπίδης μετά την συλληψίν του θα προβή εις ομολογίας εις βάρος του Ζαχαριάδη, αι οποίαι- κατά την αστυνομίαν- θα είναι συντριπτικαί δια τον Ζαχαριάδη και θα κρίνουν την τύχην του τελευταίου ως αρχηγού του ΚΚΕ» (Βλέπε: «Προοδευτική Αλλαγή» και άλλες εφημερίδες, 26/11/1952). Είναι φανερό ότι η ασφάλεια αφήνει να εννοηθεί ότι στην ουσία έχει στα χέρια της τις «ομολογίες Πλουμπίδη» κατά του Ν. Ζαχαριάδη. Πως ήταν όμως δυνατόν οι ομολογίες ενός κουμμουνιστή συλληφθέντος από τις διωκτικές αρχές- ο οποίος εφόσον ομολόγησε είχε περάσει στην υπηρεσία τους- να «κρίνουν την τύχη του Ζαχαριάδη ως αρχηγού του ΚΚΕ»; Για να μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο- αν υποθέσουμε ότι ο Πλουμπίδης θα προέβαινε στις ομολογίες που υποσχόταν η ασφάλεια- θα έπρεπε το αστικό κράτος να είναι σε θέση να επιρρεάσει - ιδεολογικά, πολιτικά και με άλλους τρόπους- ευρύτερες δυνάμεις του κόμματος, τόσο σε επίπεδο ηγεσίας, όσο και σε επιπέδο βάσης, τις οποίες μπορούσε να θέσει σε κίνηση κατά του Ν. Ζαχαριάδη και του ηγετικού πυρήνα που βρισκόταν γύρω του. Ασφαλώς ένα ευρύτερο σχέδιο καταλυτικών παρεμβάσεων στα εσωτερικά του ΚΚΕ υπήρχε από τον ταξικό αντίπαλο και τις υπηρεσίες του, οι οποίες σκόπιμα εντάσσουν τον Πλουμπίδη σ' αυτό, εμφανίζοντάς τον ούτε λίγο- ούτε πολύ ως άνθρωπό τους, για να σπείρουν σύγχυνση στο κόμμα και την ηγεσία του.
Για να αντιληφθεί ο αναγνώστης τη σημασία αυτής της τακτικής απέναντι στο ΚΚΕ θα πρέπει να λάβει υπόψην του ότι ο ταξικός αντίπαλος και οι ειδικές υπηρεσίες του με την βοήθεια των αμερικανών μελετούσαν προσεκτικά τις εσωτερικές τριβές που κατά καιρούς εμφανίζονταν στο κόμμα και τις διόγκωναν με μεγάλη επιδεξιότητα. Οι αρχές δίωξης του κομμουνισμού και οι υπηρεσίες ψυχολογικού- αντικομουνιστικού πολέμου γνώριζαν τις συγκρούσεις στο εσωτερικό του ΚΚΕ το 1950 με τις γνωστές πλατφόρμες του Παρτσαλίδη, του Καραγιώργη και του Βαφειάδη, αξιοποιούσαν τις απόψεις που είχαν διατυπώσει αυτά τα ηγετικά στελέχη καθώς και τις προσωπικές επιθέσεις που είχαν εξαπολύσει κατά του Ν. Ζαχαριάδη. Έτσι υπολόγιζαν ότι το αντιηγετικό πολιτικο-ιδεολογικό ρεύμα στο ΚΚΕ ήταν υπαρκτό και γι' αυτό θα έπρεπε να το ενισχύσουν παντοιοτρόπως. Όπως δε θα φανεί στη συνέχεια από τον Πλουμπίδη απαιτούσαν το λιγότερο να κρατήσει απέναντι στο Ζαχαριάδη και την κομματική ηγεσία μια στάση ανάλογη με αυτή των προαναφερόμενων ηγετικών στελεχών.
Το ΚΚΕ καταγγέλλει τον Πλουμπίδη- η αντίδραση του αντιπάλου
Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, στις 27 Νοεμβρίου 1952, ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ «Ελεύθερη Ελλάδα» μεταδίδει μια ανακοίνωση- βόμβα της ΚΕ η οποία λέει ότι ο Πλουμπίδης είναι πράκτορας της ασφάλειας από 27ετίας, δηλαδή από την πρώτη στιγμή ένταξης του στο κόμμα. Η ΚΕ είχε καταλήξει σ' αυτό το συμπέρασμα με απόφαση της που είχε ληφθεί 4 μήνες πριν, από τις 25/7/1952, αλλά είχε κρατηθεί μυστική. Ο χρόνος δε της δημοσιοποίησής της, δείχνει- πέραν των άλλων- ότι η ηγεσία του κόμματος όντως πίστευε ότι με την σύληψη του Ν. Πλουμπίδη μπήκε σε νέα φάση εφαρμογής το σχέδιο ευρύτατης υπονόμευσης του ΚΚΕ και έπρεπε να αντιμετωπιστεί αποφασιστικά.
Η ανακοίνωση της «Ελεύθερης Ελλάδας» θα μοιραστεί αμέσως στον τύπο από το υπουργείο εσωτερικών της χώρας ενώ ο υπουργός Π. Λυκουρέζος θα αποφύγει οποιοδήποτε σχολιασμό. Θα είναι όμως αρκετά ομιλητικός την επομένη 28/11 όπου με δηλώσεις του στους δημοσιογράφους θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το ζήτημα.
Συγκεκριμένα:
- Διαψεύδει ότι ο Πλουμπίδης είναι χαφιές της ασφάλειας και αποδίδει την κατηγορία του ΚΚΕ σε προσπάθεια της ηγεσίας του να εξοντώσει ένα στέλεχος του κόμματος «κατά το σύστημα των εκκαθαρίσεων το οποίο εφαρμόζεται συνήθως εις τας χώρας του παραπετάσματος».
- Για να καλλιεργήσει και να ενισχύσει αντιηγετικές τάσεις στα μέλη, τους οπαδούς και τα στελέχη του ΚΚΕ και για να ισχυροποιήσει το επιχείρημα ότι η καταγγελία σε βάρος του Πλουμπίδη εντασσόταν στα πλαίσια μιας προσπάθειας της ηγεσίας για εκκαθαρίσεις των αντιπάλων της, εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι η ηγεσία του κόμματος είχε αμφισβητήσει την γνησιότητα της επιστολής Πλουμπίδη για το Ν. Μπελογιάννη. «Πότε ήτο δυνατόν- τονίζει ο Π. Λυκουρέζος- η ηγεσία του ΚΚΕ να λέγη την αλήθειαν; Όταν δια σημάτων ανέφερεν ότι ο Πλουμπίδης μερίμνη της εθεραπεύετο εις νοσοκομείον χώρας του παραπετάσματος και ότι η επιστολή του ήτο πλαστή ή τώρα που διακηρύττει ότι ο Πλουμπίδης ήτο πράκτωρ της ασφάλειας;» (βλέπε: «Αυγή» 29/11/1952). Μ' άλλα λόγια ο Λυκουρέζος έλεγε: Αφού η ηγεσία του ΚΚΕ είπε ψέματα για την επιστολή Πλουμπίδη, ψέματα λέει και τώρα που τον κατηγορεί ως χαφιέ γιατί θέλει να απαλλαγεί από αυτόν. Συνεπώς οι κομμουνιστές δεν μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη σε μια τέτοια ηγεσία.
Η καλλιέργεια και ενίσχυση της εντύπωσης πως το ΚΚΕ σπαράσσεται από εσωτερικές έριδες θα συνεχιστεί και τις αμέσως επόμενες μέρες όταν θα δημοσιοποιηθεί ότι η 3η ολομέλεια της ΚΕ του κόμματος (συγκλήθηκε στο διάστημα 23-25/11/1952) καθαίρεσε από μέλος του ΠΓ τον Γιάννη Ιωαννίδη. Ο τύπος θα παρουσιάσει ηχηρά την είδηση ως επιβεβαίωση των ισχυρισμών περί εσωκομματικών εκκαθαρίσεων και φυσικά θα συσχετίσει το θέμα με την υπόθεση του Ν. Πλουμπίδη. Παράλληλα μέσα από τις σελίδες του θα διοχετεύονται έντεχνα ειδήσεις ότι σχεδιάζεται η δημιουργία ενός νέου ΚΚΕ απαλλαγμένου από τον Ν. Ζαχαριάδη και την ηγετική ομάδα που υπήρχε γύρω από αυτόν.
5. Πριν από τη δίκη Πλουμπίδη: Βιομηχανία παραγωγής και διοχέτευσης πλαστών πληροφοριών.
Το πιο άγνωστο, κι ίσως το πιο σοβαρό, μέρος του χειρισμού της υπόθεσης Πλουμπίδη από τις διωκτικές αρχές και τις υπηρεσίες αντιμετώπισης του κομμουνισμού, είναι η βιομηχανία, που στήθηκε λίγο πριν τη δίκη του, για την παραγωγή και διοχέτευση- δια του τύπου- στην κοινωνία, πλαστών πληροφοριών όσον αφορά τη στάση του ίδιου και τους σκοπούς της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντί του. Είκοσι σχεδόν μέρες πριν ο Πλουμπίδης εμφανιστεί στο δικαστήριο για να δικαστεί, δημοσιεύτηκαν στον τύπο πλαστές δηλώσεις και συνεντεύξεις του όπου καταφέρεται κατά της ηγεσίας του κόμματος με τρόπο πραγματικά πρακτορικό. Από την άλλη η κομματική ηγεσία παρουσιάζεται να επιχειρεί σχέδια για την δολοφονία του ώστε να μην φτάσει, αυτός, ποτέ μπροστά στο στρατοδικείο.
Οι σκοποί αυτών των δημοσιευμάτων, που ασφαλώς κατασκευάζονται και διοχετεύονται από την ασφάλεια και τους αμερικάνους, σε γενικές γραμμές είναι οι εξής:
- Να συκοφαντηθεί η ηγεσία του ΚΚΕ εμφανιζόμενη ως σπείρα δολοφόνων, κατασκόπων και τυχοδιωκτών.
- Να εκτεθεί ο Πλουμπίδης ακόμη περισσότερο στο κόμμα αλλά και ευρύτερα εμφανιζόμενος ως πραγματικός χαφιές ή ως ένας άνθρωπος που δεν ήταν αρχικά πράκτορας της ασφάλειας αλλά στη συνέχεια, ύστερα από τις καταγγελίες του ΚΚΕ σε βάρος του, ανένηψε. Στην καλύτερη δε περίπτωση να εμφανιστεί ως αγανακτισμένος με την κομματική ηγεσία που υποχρεώνεται να διαχωριστεί απ' αυτήν.
- Να ενισχυθεί στην ηγεσία του ΚΚΕ η άποψη πως ο Πλουμπίδης είναι χαφιές, ούτως ώστε να ενταθούν οι καταγγελίες εναντίον του.
- Τέλος, ως συνέπεια των παραπάνω επιχειρείται να οδηγηθεί ο Πλουμπίδης στην έσχατη απομόνωση, όπου κανείς δεν θα πιστεύει ότι είναι καθαρός, με σκοπό: Να καμφθούν οι αντιστάσεις του και να αναγκαστεί να συνεργαστεί με την ασφάλεια είτε περνώντας ανοικτά με το μέρος της, είτε κάνοντας της το χατίρι να προβεί κατά τη διάρκεια της δίκης σε κάποια δήλωση- ή στάση- αποδοκιμασίας της ηγεσίας του ΚΚΕ. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μέσω των δημοσιευμάτων διοχετεύεται η πληροφορία ότι μετά τη δίκη επίκειται νομιμοποίηση του ΚΚΕ υπό την ηγεσία του Πλουμπίδη και ενάντια στην ηγεσία Ζαχαριάδη.
Ας παρακολουθήσουμε όμως όλο αυτό το σκηνικό, όπως ξετυλίγεται στον τύπο της εποχής:
Δήθεν σχέδια του ΚΚΕ για δολοφονία του Πλουμπίδη
Στις 4 Ιουλίου του 1953, 20 μέρες πριν τη δίκη, στην εφημερίδα «Προοδευτική Αλλαγή» εμφανίζεται δημοσίευμα το οποίο αναφέρει ότι οι αρχές είχαν πληροφορίες πως η ηγεσία του ΚΚΕ θα επιχειρούσε να έρθει σε επαφή με το Ν. Πλουμπίδη στη «Σωτηρία» όπου νοσηλευόταν, και για το λόγο αυτό λήφθηκαν πρόσθετα μέτρα φρούρησής του. Οι αρχές, λέει το δημοσίευμα «πιστεύουν ότι η προσπάθεια αύτη της ηγεσίας του Κομμουνιστικού κόμματος εις δύο τινά αποσκοπεί: Η επιθυμεί να πείσει τον Πλουμπίδη, τον οποίον ως γνωστόν, ευθύς μετά την συλληψίν του, ενεφάνισε ως "πράκτορα της ασφαλείας", να του υποαγορεύση τη στάσιν την οποίαν πρέπει να τηρήση κατά την δίκην του, με αντάλλαγμα την αποκατάστασίν του εις τους κόλπους της ηγεσίας του ΚΚΕ ή επιδιώκει την εξόντωσίν του, δια της δολοφονίας του, προ της δίκης του.
Και η πρώτη και η δευτέρα εκδοχαί φαίνονται εξ' ίσου πιθαναί. Επικρατεστέρα μάλιστα θεωρείται η δευτέρα εκδοχή δεδομένου ότι η συμφιλίωσις κομμουνιστικής ηγεσίας και Πλουμπίδη θεωρείται αδύνατος. Και η εκτός της Ελλάδος κομμουνιστική ηγεσία, ανησυχεί σοβαρώς εκ των αποκαλύψεων του Πλουμπίδη, ο οποίος λόγω της θέσεως του, ως υπευθύνου αρχηγού του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ καθ' όλα τα τελευταία έτη, γνωρίζει πολλά, τα οποία αποκαλυπτόμενα θα κλονίσουν την εμπιστοσύνη των μελών του ΚΚΕ προς την ηγεσία του. Δι' ο πιστεύεται πιθανότερον, ότι το Κομμουνιστικόν κόμμα έχει ζωτικόν συμφέρον να ματαιώση δια δολοφονίας, την εμφάνισιν του Πλουμπίδη εις το ακροατήριον του στρατοδκείου».
Δέκα μέρες μετά, στις 14 Ιουλίου, στην εφημερίδα «Εμπρός» δημοσιεύεται η «είδηση», με ερωτηματικό, ότι Ο Β. Μπαρτζώτας (μέλος του ΠΓ τότε), η Λαζαρίδου (ασυρματίστρια στον παράνομο μηχανισμό του Βαβούδη) και ο Κ. Θέος (μέλος της τότε ΚΕ) βρίσκονταν στην Αθήνα με πρωταρχικό σκοπό να εξωθήσουν τον Πλουμπίδη σε αυτοκτονία ή να τον δολοφονήσουν για να μην μιλήσει στη δίκη και κάνει αποκαλύψεις σε βάρος του ΚΚΕ. Επίσης δίνεται η «είδηση» ότι ο Ζαχαριάδης ουσιαστικά έχει εκπαραθυρωθεί από την ηγεσία του κόμματος και ανακρίνεται γιατί σε βάρος του έχουν διατυπωθεί κατηγορίες ότι είναι χαφιές. Η «είδηση» περί απομάκρυνσης του Ζαχαριάδη από την κομματική ηγεσία παίρνει έκταση εκείνες τις μέρες στον τύπο.
Οι δήθεν δηλώσεις και η πλαστή συνέντευξη του Ν. Πλουμπίδη
Στο προαναφερόμενο δημοσίευμα της εφημερίδας «Προοδευτική Αλλαγή» (4/7/53) υπογραμμίζεται ότι Ο Ν. Πλουμπίδης αφού ενημερώθηκε από αξιωματικό της στρατιωτικής δικαιοσύνης για τις κινήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ να έρθει σε επαφή μαζί του, άφησε να εννοηθεί ότι επιθυμεί να πυκνώσουν τα μέτρα ασφαλείας του με το σκεπτικό ότι «επιδιώκεται το ξεκαθάρισμά του». Μάλιστα φέρεται να έκανε, δήθεν, στον αξιωματικό την εξής δήλωση: «αν πραγματικά ο κομμουνιστικός σταθμός ήταν εκείνος που είπεν όσα είπεν εναντίον μου ως απηχούντα τις γνώμες και τις αποφάσεις του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, τότε σίγουρα η ηγεσία διέπραξε ανοιχτή ατιμία. Στην απολογία μου πάντως κατά τη δίκη μου, με όσα θα πω θα δικαιωθώ απόλυτα και ο καθένας θα κριθεί κατά τα έργα του. Οι αγωνιστές του λαού θα μάθουν ποίος επρόδωσε τον Μπελογιάννη και ποιοι απεκάλυψαν τους ασυρμάτους».
Η αποθέωση όμως στη λειτουργία διοχέτευσης χαλκευμένων πληροφοριών πραγματοποιήθηκε στις 9 Ιουλίου 1953, όταν στην εφημερίδα «Απογευματινή» δημοσιεύτηκε κατασκευασμένη συνέντευξη του Ν. Πλουμπίδη. Η εφημερίδα πρόβαλε το θέμα πρώτο, με πυχαίους τίτλους στην πρώτη σελίδα της: «Δια συνεντεύξεως του δοθείσης εις τας φυλακάς «Σωτηρίας» όπου κρατείται Ο Ν. ΠΛΟΥΜΠΙΔΗΣ ΕΛΥΣΕ ΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ. Κατηγορεί τον Ζαχαριάδην ότι υπήρξε κατά το 1937- 1939 πράκτωρ της Γεν. Ασφάλειας. Τον θεωρεί υπεύθυνο δια τη σύληψιν του Μπελογιάννη και το θάνατο της Χατζηβασιλείου. Τι λέγει δια τον Μάρκον, τον Βαβούδην και τους ασυρμάτους. Διατί απεφάσισε να ομιληση εναντίον του αρχηγού του ΚΚΕ».
Εν συντομία σ' αυτή την ψευδοσυνέντευξη ο Πλουμπίδης φέρεται, ανάμεσα στα άλλα, να λέει:
- Για τον Ζαχαριάδη: «Μονάχα εγώ γνωρίζω ποιος είναι ο Ζαχαριάδης και ότι κατά το 1937 μέχρι το 1939 ήτο πράκτωρ της Ασφάλειας. Πολλοί αξιωματικοί της Ασφάλειας μπορούν να το βεβαιώσουν αν θελήσουν να πουν την αλήθεια. Ο Ζαχαριάδης στο Νταχάου ήτο φίλος των Γερμανών και δεν ζούσε ζωή κρατουμένου αλλά πρίγκιπα, ενώ άλλοι ήταν σκιές των εαυτών τους. Ο Ζαχαριάδης είχε όλα τα μέσα να ζήση ευχάριστα στο στρατόπεδο γιατί επρόδιδε τους συναγωνιστάς και συντρόφους του. Αυτός, άλλως τε, προκάλεσε και τη σύλληψι του Μπελογιάννη γιατί έδωσε εντολή να μείνη στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ όμως ειδοποίησε δι' εμπίστων του την αστυνομίαν. Ο Ζαχαριάδης επίσης εδολοφόνησε και την συντρόφισσα Χρύσα Χατζηβασιλείου στο Βουκουρέστι, για να με απογυμνώση από τους φίλους μου και να υποστηρίξη τους μεγάλους εχθρούς μου Θέον και Μπαρτζιώταν».
- Για τον Μπελογιάννη: «Ο Μπελογιάννης δεν ήταν κατάσκοπος. Ίσως, μπορεί να τον εξηπάτησε ο Βαβούδης».
- Για τους ασυρμάτους: «Ο ασύρματος της Γλυφάδας εξυπηρετούσε το κόμμα και τον διηύθυνε η Χρύσα ενώ ο ασύρματος της Καλλιθέας εξυπηρετούσε την Κομινφόρμ και τον διηύθυνε ο έμπιστος της Μόσχας Βαβούδης. Εξ άλλου άλλο υλικό ενδιέφερε το κόμμα και άλλο τη Μόσχα.».
Τα περί νόμιμου υπό τον Πλουμπίδη ΚΚΕ
Στις 14 Ιουλίου 1953 στην εφημερίδα «Αθηναϊκή» θα δημοσιευτεί, με ερωτηματικό, η- προφανώς διοχετευμένη από τις αρχές- πληροφορία ότι «εκ της δίκης Πλουμπίδη ενδέχεται να προκύψει νομιμοποίησις του ΚΚΕ;». Στο σχετικό ρεπορτάζ αναφέρεται ότι υπήρχαν διχογνωμίες στα αρμόδια κρατικά όργανα, παλιότερα για το αν θα έπρεπε να συλληφθεί ο Πλουμπίδης και στη δεδομένη χρονική στιγμή για το αν θα έπρεπε να διεξαχθεί η δίκη του. Σχετικά με τη δίκη αναφέρεται συγκεκριμένα: «αυτοί που είναι υπέρ της διεξαγωγής της δίκης υποστηρίζουν ότι θα προκύψουν "πολλές ωφέλειες". Μία είναι η πιθανολογούμενη πρόθεσις του Πλουμπίδη να "αποκαλύψη" το Ζαχαριάδη. Να τον αποδείξη πρώτον πράκτορα της αστυνομικής αρχής για πολλά χρόνια προ του πολέμου και κατά την κατοχή των Γερμανών στο Νταχάου και δεύτερον ως εγκληματήσαντα επανειλημμένως κατά του λαού και της κομμουνιστικής μάζης με την "τυχοδιωκτική" πολιτική του.
Ένα δεύτερο επιχείρημα των υποστηρικτών της διεξαγωγής της δίκης είναι να υπάρξουν καταδικαστικές αποφάσεις αυτών που θα δικασθούν ερήμην με τον Πλουμπίδη, 21 στελεχών της ηγεσίας του ΚΚΕ. Δηλαδή του Ζαχαριάδη, Ρούσου, Γκρόζου, Θέου, Γούσια κ.λ.π. Έτσι δεν θα μπορούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα αν φθάσουμε σε διεθνή ειρήνευσι.
Το επί πλέον είναι ότι πιθανολογείται πως η κυβέρνησις θα αφήση να νομιμοποιηθή το ΚΚΕ, όχι όμως με τον Ζαχαριάδη, αλλά με τον Πλουμπίδη, αν διασωθή από την δίκη ή ορισμένους επιτελείς της ΕΔΑ. Έτσι δεν αποκλείεται η δίκη της 24 Ιουλίου να καταλήξη στην απαλλαγή του Πλουμπίδη, στην ερήμην καταδίκη εις θάνατον των άλλων με άμεση κατόπιν προώθηση του ζητήματος να "μπει το ΚΚΕ στη νομιμότητα" χωρίς το Ζαχαριάδη». Στις 24 Ιουλίου, τη μέρα έναρξης της δίκης η «Αθηναϊκή» επανέρχεται στο θέμα. Στο σχετικό ρεπορτάζ- που ασφαλώς έχει υπαγορευτεί από τις αρχές- του συντάκτη της Ε. Θωμόπουλου, ισχυρίζεται ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πλουμπίδης θα καταφερθεί στο δικαστήριο κατά του Ζαχαριάδη κατηγορώντας τον ότι ασκεί «προσωπική τυχοδιωκτική πολιτική» κι ότι ενεργώντας ως Κάιν εξόντωσε τα αδέλφια του Βαφειάδη, Καραγιώργη, Σιάντο, Ζεύγο. Και η εφημερίδα προσθέτει: «Ο Πλουμπίδης φιλοδοξεί, αν απαλλαγή να τεθή επί κεφαλής ενός νέου ΚΚΕ, που θα αποκηρύξει τη σημερινή του ηγεσία και θα τραβήξη νέα αγωνιστική γραμμή. Ετσι το νέο αυτό ΚΚΕ, παίρνοντας επίφαση νομιμότητας θα κάμη δημόσια ανενόχλητη, καθώς λέγεται εμφάνιση. Λέγεται ακόμη ότι το νέο "νομιμοφανές" ΚΚΕ το ευνοούν και οι νέοι Μοσχοβίτες άρχοντες που θέλουν να εγκαταλείψουν το Ζαχαριάδη ως χρεωκοπημένο και ανεδαφικό για τον τόπο μας».
6. Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ Ν. ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ: η ασφαλίτικη προβοκάτσια επί το έργον
Η δίκη του Ν. Πλουμπίδη άρχισε στις 24 Ιουλίου 1953, ημέρα Παρασκευή. Μαζί με τον Πλουμπίδη, το αμερικανόδουλο μετεμφυλιακό καθεστώς δίκασε ερήμην και την ηγεσία του ΚΚΕ, τον Ν. Ζαχαριάδη, τον Γ. Ιωαννίδη, τον Β. Μπαρτζιώτα, τον Μ. Πορφυρογένη, τον Π. Ρούσο, τον Λ. Στρίγγο, τον Μ. Βλαντά, τον Γ. Βοντίτσιο- Γούσια κ.ά. Βασική κατηγορία εναντίον των κατηγορουμένων ήταν η ... παραβίαση του Α.Ν. 375 της Μεταξικής δικτατορίας περί κατασκοπείας. Μάρτυρες κατηγορίας θα παρελάσουν πρωτοκλασάτα στελέχη των διωκτικών αρχών και αστέρες της αντικομουνιστικής πάλης: ο Διευθυντής της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών Θ. Ρακιτζής, ο γνωστός Ι. Πανόπουλος, ο μέχρι το καλοκαίρι του 52 διευθυντής της υπηρεσίας πληροφοριών του ΓΕΣ υποστράτηγος Π. Νικολόπουλος, ο συνταγματάρχης διαβιβάσεων Θ. Καφίρης, ο αστυνομικός διευθυντής Ι. Κροντήρης, οι αστυνομικοί Ταβουλάρης, Ζαγγλής, Παρίσης, Λιαρομάτης, Αγγελόπουλος κ.ά.
Η δίκη ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα 3 Αυγούστου του 1953 με την έκδοση της απόφασης. Ο Πλουμπίδης και η ηγεσία του ΚΚΕ καταδικάστηκαν δυο φορές σε θάνατο.
Όταν η υμνολογία γίνεται συνώνυμο της προβοκάτσιας
Βασικό χαρακτηριστικό της δίκης - πέραν του αναμενόμενου και πάγιου αντικομουνισμού - ήταν η συνέχεια της ίδιας προβοκατόρικης τακτικής των διωκτικών αρχών απέναντι στο Ν. Πλουμπίδη. Η γραμμή, που είχε χαραχτεί από το Μάρτη του 1952, με τις γνωστές δηλώσεις Πανόπουλου, συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της δίκης, παρόλο που ο Πλουμπίδης έμεινε αταλάντευτα πιστός υπερασπιστής του ΚΚΕ, της πολιτικής του, της ιδεολογίας του αλλά και της ηγεσίας του. Το καθεστώς και τα όργανά του δεν παραιτήθηκαν της προσπάθειας, από τη μια να τον εξαναγκάσουν να διαχωριστεί από το κόμμα του κι από την άλλη να τον προβοκάρουν στην κομματική ηγεσία αλλά και στα μάτια κάθε τίμιου αγωνιστή. Έτσι, τον εκθείαζαν σε προκλητικό βαθμό. Για του λόγου το αληθές, παραθέτουμε ορισμένα σημεία από τις καταθέσεις των αστυνομικών μαρτύρων κατηγορίας, όπως δημοσιεύτηκαν στον τύπο της εποχής.
Μιλώντας για το Ν. Πλουμπίδη, στην κατάθεσή του, ο Θ. Ρακιτζής είπε:
«Ο Πλουμπίδης ήτο μια προσωπικότητης ξεχωριστή. Η δραστηριότης του, η μαρξιστική του κατάρτισις ήσαν τοιαύται, ώστε με αναγκάζει να σας είπω κάτι το οποίο έγινε εις το παρελθόν. Οσάκις ο Πλουμπίδης ωμίλει εις τας συγκεντρώσεις, ιδία των δημοσίων υπαλλήλων, οι διοικηταί ασφαλείας ηναγκάζοντο να αποσύρουν τα κατώτατα αστυνομικά όργανα, ίνα μη καταστώσι λεία της προπαγάνδας του Πλουμπίδη. Έχει μαρξιστικήν κατάρτισιν αρτίαν και σεβασμόν απόλυτον προς τας αρχάς του Μαρξισμού. Ητο ο Μέντωρ του κόμματος λόγω της βαθειάς του μαρξιστικής καταρτίσεως».
Πρόεδρος του δικαστηρίου: Και λόγω των υπηρεσιών τας οποίας προσέφερε εις το κόμμα;
Ρακιτζής: Μάλιστα, διότι πρόκειται περί ανθρώπου ο οποίος ήτο αφοσιωμένος εις το κόμμα και διατεθειμένος να θυσιάση το παν υπέρ του κόμματος. Απόδειξις τούτου είναι ότι, καίτοι κατετρύχετο από ετών υπό της φυματιώσεως, εν τούτοις ουδέποτε έπαυσε να εργάζεται νυχθημερόν δια το κόμμα.
Πρόεδρος: Μήπως κατά τα τελευταία έτη, λόγω της νόσου, δεν ειργάζετο δια το κόμμα;
Ρακιτζής: Δεν έπαυσε ποτέ να εργάζεται δια το κόμμα. Ο Πλουμπίδης, εφόσον υπάρχει και ελάχιστη ζωή μέσα του, θα προσφέρη τας υπηρεσίας του εις το ΚΚΕ. Είναι πιστός μαρξιστής... Ο Πλουμπίδης ήτο αφωσιωμένος εις το κόμμα, δουλευτάρης άνθρωπος και έδινε εις το κόμμα του το παν... Είναι ένας άνθρωπος δια τον οποίον τρέφουν εμπιστοσύνην και σεβασμόν οι κομμουνισταί.
Στην κατάθεσή του, ο αστυνομικός Ταβουλάρης είπε για τον Πλουμπίδη: «Πρόκειται περί παλαιού κομμουνιστού με πλουσίαν δράσιν, καταρτισμένου μαρξιστού και με πάρα πολλάς ικανότητας».
Και ο αστυνομικός Λιαρομάτης πρόσθεσε:
«Είναι από τα μαχητικότερα και πλέον αφωσιωμένα στελέχη του ΚΚΕ. Επίσης από τους πιο παλαιούς κομμουνιστάς».
Ο Πανόπουλος σε γνωστούς ρόλους
Ο πολύς Ι. Πανόπουλος, στην κατάθεσή του, απάντησε ως εξής στο ερώτημα αν ο Πλουμπίδης χρησιμοποιήθηκε από την ασφάλεια ως χαφιές:
«Ουδέποτε. Εδώ ακριβώς φαίνεται ποία διαφορά υπάρχει μεταξύ του κράτους και της κομμουνιστικής συνωμοσίας. Αυτή τη στιγμή, ο Πλουμπίδης κατηγορείται από το ίδιο το κόμμα ως χαφιές δικός μας. Συμφέρον θα είχαμε να ενισχύσωμε αυτήν κατηγορία και να είπωμεν και ημείς ότι ο Πλουμπίδης υπήρξε χαφιές. Αλλά, διότι αυτό δεν είναι αληθές, ένα κράτος με ηθικήν υπόστασιν δεν είναι δυνατό να διαπράξη αυτήν την ατιμίαν, η οποία είναι συνήθης εις τον κόσμο τον ιδικόν τους. Θύμα αυτής της ηθικής είναι ο ίδιος ο Πλουμπίδης».
Είναι σαφές ότι ο Πανόπουλος επεδίωκε να γίνουν πιστευτά τα αντίθετα απ όσα έλεγε ενισχύοντας την άποψη ότι ο Πλουμπίδης ήταν χαφιές. Διότι ούτε τα μικρά παιδιά δεν θα μπορούσαν να πιστέψουν ότι το κράτος - ιδίατερα αυτό της εποχής εκείνης - ήταν ηθικό, έλεγε την αλήθεια και δεν διέπραττε ατιμίες.
Μιλώντας στη δίκη για τον Πλουμπίδη, ο αστυνομικός διευθυντής Ι. Κροντήρης είπε:
«Ο Πλουμπίδης πολύ ολίγον εφρόντιζε για την προφύλαξή του. Πολύ ολίγον κύτταζε τον εαυτό του και πιο πολύ το κόμμα. Είναι από τους ανθρώπους που εργάζονται συνεχώς για το κόμμα».
Και ο αστυνομικός Α. Αγγελόπουλος πρόσθετε: «Ο Πλουμπίδης είναι παθολογικός κομμουνιστής και αν ζη, ζη από την πίστιν του προς το κόμμα... Αν ο Πλουμπίδης θέλει πιστοποιητικό, του το δίνω εγώ για να αποκατασταθεί»
7. Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ Ν. ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ: ξεσκεπάζεται η αντικομουνιστική συνωμοσία
Στις προσπάθειες των υπηρεσιών του κράτους να πλήξουν το ΚΚΕ, να το συκοφαντήσουν και να διασύρουν τον ίδιο, ο Ν. Πλουμπίδης ανιτάχθηκε αγωνιζόμενος μέχρι εσχάτων. Κι αυτό ακριβώς είναι το μεγαλείο του που τον κάνει να ξεχωρίζει απ όλους τους άλλους αγωνιστές, αφού εκείνος, πέραν των άλλων, είχε κατηγορηθεί και απομονωθεί από το κόμμα του ως χαφιές και πράκτορας της ασφάλειας μέσα στις γραμμές του.
Η μάχη κατά τη διάρκεια της δίκης
Την πρώτη μέρα της δίκης, ο Πλουμπίδης θα δώσει ιδιόχειρη επιστολή προς τον τύπο με την οποία απαντούσε στο δημοσίευμα της εφημερίδας «Προοδευτική Αλλαγή», της 4/7/53, που εμφάνιζε την ηγεσία του ΚΚΕ να θέλει να τον δολοφονήσει και τον ίδιο να έχει κάνει πρακτόρικες δηλώσεις, εις βάρος του ΚΚΕ, σε αξιωματικό της στρατιωτικής δικαιοσύνης. Η επιστολή πιάστηκε από τα αστυνομικά όργανα αλλά δημοσιεύτηκε στο τύπο της εποχής απ όπου και την αντιγράφουμε: «Το δημοσίευμα- έγραφε ο Πλουμπίδης απαντώντας στα γραφόμενα της προαναφερόμενης εφημερίδας- δεν είναι έργον συντάκτου αλλά επιτελικά οργανωμένο σχέδιο των σκοτεινών κύκλων που ενδιαφέρονται να πλήξουν το λαό και να παρουσιάσουν εμένα σαν προδότη, τη δε ηγεσία του κόμματος μου σαν δολοφόνους και ν αποδώσουν σ αυτή ό,τι τυχόν μέλει να μου συμβή. Δεν με επεσκέφθη κανένας αξιωματικός της στρατιωτικής δικαιοσύνης, παρά μόνο ο εισηγητής του στρατοδικείου, στις 29/12/52, όταν έλαβε την απολογία μου. Το δημοσίευμα έχει σκοπό να μειώση το κόμμα που έχη βαθιές ρίζες στο λαό. δεν έκανα σε κανένα τις συκοφαντικές δηλώσεις που βάζουν στο στόμα μου.
Εις απάντησιν δηλώνω τα ακόλουθα:
1) Το ΚΚΕ είναι τόσο ισχυρό, ώστε δεν μπορεί να το διασπάσει κανείς.
2) Δεν φοβάται τις αποκαλύψεις κανενός είδους προδότη γιατί οι σκοποί και οι επιδιώξεις του είναι καθαρές σαν κρύσταλλο.
3) Δεν με χωρίζει καμμιά διαφορά με την ηγεσία του κόμματος μου. Η ανακοίνωσι του κόμματος περί αποκηρύξεώς μου είχε σκοπό να προφυλάξη το κόμμα από έναν υποτιθέμενο εχθρό και οφείλεται σε σφαλερές ενδείξεις και υποβολιμαίες πληροφορίες. Πάντως πιστεύω ότι το κόμμα θα επανεξετάση εν καιρώ το ζήτημα. Η απόφασι του κόμματος, οποιαδήπτε κι αν είναι, θα είναι για μένα σεβαστή.
5) Δεν είμαι προδότης αλλά ήμουν, είμαι και θα είμαι πιστός στο κόμμα».
Σ' όλη τη διάρκεια της δίκης, ο Ν. Πλουμπίδης δίνει τη μάχη της υπεράσπισης του κόμματος και του εαυτού του σαν κομμουνιστή- λαϊκού αγωνιστή. Παρεμβαίνει, κάνει ερωτήσεις στους μάρτυρες κατηγορίες για να τους ξεσκεπάσει και απαντά στις προβοκάτσιες τους με τη μέγιστη περιφρόνηση που τους αξίζει:
«Αν δεν τα λεγες αυτά- λέει στον Πανόπουλο- δεν θα ήσουν διευθυντής του υπουργείου».
Και στον αστυνομικό Αγγελόπουλο, που λέει ότι θα του δώσει πιστοποιητικό αποκατάστασης στο κόμμα, απαντάει:
«Πιστοποιητικό έχω τον ίδιο τον εαυτό μου και τις πράξεις μου».
Σ' ένα διάλειμμα της δίκης απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων θα πει:
«Μια μέρα το κόμμα θα με αποκαταστήση γιατί θα πληροφορηθή τι ακριβώς συμβαίνει. Θα παραδεχθή το σφάλμα του. Το ΚΚΕ παραδέχεται τα σφάλματά του... Οι πληροφορίες για μένα πάνω στις οποίες στηρίχθηκε το κόμμα ήταν εσφαλμένες και υποβολιμαίες. Και αυτό είναι η νίκη της ασφάλειας που κατόρθωσε να τις μεταδώση».
Απαντώντας στις ασφαλίτικες συκοφαντίες ότι συνελήφθη γιατί τον πρόδωσε το ΚΚΕ, θα τονίσει:
«Γνωρίζω ποιος με πρόδωσε αλλά δεν χρειάζεται να το αποκαλύψω. Πάντως δεν είναι το κόμμα. Γιατί το κόμμα δεν προδίδει ποτέ, ακόμη κι αυτούς τους προδότες του. Τους αφήνει στη λάσπη της ιστορίας περιφρονημένους».
Τέλος, στέλνει στο καθεστώς το σαφέστατο μήνυμα, να μην περιμένει τίποτα απ αυτόν.
«Εγώ, είπε, θα υποστηρίξω εκείνο που πιστεύω, ανεξαρτήτως της ποινής που θα μου επιβληθή» (Βλέπε: «Προοδευτική Αλλαγή», 26/7/53).
Η απολογία: ξεμασκαρεύεται το καθεστώς
Στην απολογία του ο Ν. Πλουμπίδης, παρόλο που είναι άρρωστος και καταβεβλημένος, είναι εξίσου- κι ακόμη περισσότερο- συντριπτικός κατά των αντιπάλων του ΚΚΕ και δικών του αντιπάλων.
Θα πει μεταξύ άλλων:
«Η υπόθεσι που δικάζεται, δεν είναι υπόθεσις κοινή. Δεν είναι υπόθεσις κατασκοπείας αλλά είναι υπόθεσις πολιτική. Είναι υπόθεσι ιδεολογική. δεν δικάζετε τον Πλουμπίδη σαν δράστη του άλφα ή του βήτα εγκλήματος, αλλά τον δικάζετε σαν κομμουνιστή ηγέτη. Δεν δικάζετε τους ερήμην δικαζόμενους Ζαχαριάδην, Ιωαννίδην, Μπαρτζιώταν, Βλαντάν, Ρούσον και λοιπούς σαν δράστας εγκλημάτων αλλά σαν ηγεσία του ΚΚΕ. Χαρακτηριστικό του πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου της δίκης είναι η διχογνωμία εάν πρέπει να γίνη η δίκη αυτή η όχι. Υπήρξαν δύο απόψεις. Η μία ήτο ότι είναι συμφερώτερον να μην γίνη η δίκη αλλά να συνεχίζεται η κατάστασις της συγχύσεως και του διχασμού των κομμουνιστών αν ο Πλουμπίδης είναι προδότης ή όχι. Και ακόμα να μη γίνη η δίκη γιατί με τη δίκη αυτή θα δοθή η ευκαιρία εις τον κομμουνισμόν να διεξαγάγη εκστρατείαν προπαγάνδας. Η δευτέρα άποψις ήτο ότι πρέπει να γίνη η δίκη γιατί ο Πλουμπίδης από ψευτοφιλότιμο ή θα αναγκαστή να προβή σε αποκαλύψεις, οπότε θα έχωμε συμφέρον ή αν δεν αποκαλύψη θα αναλάβει τις ευθύνες οπότε θα αντιμετωπίση το εκτελεστικόν απόσπασμα και οι ερήμην δικαζόμενοι θα καταδικασθούν εις θάνατον έτσι που μετά τη νομιμοποίησι του κόμματος που θα επακολουθήση την ειρήνευσιν του κόσμου να μην μπορούν να έλθουν στην Ελλάδα και το κόμμα να αποκεφαλισθή.
Η δίκη ορίσθη. Κατά την προετοιμάσιαν της δίκης οι αντικομουνιστικοί κύκλοι και οι εχθροί του λαού προσπάθησαν με κάθε μέσον να δυσφημίσουν το ΚΚΕ και τους ηγέτας του. Εφθασαν στο σημείο να δημοσιεύσουν εις εφημερίδα ψέυτικες δηλώσεις μου, προς δήθεν ανώτερο αξιωματικό της στρατιωτικής δικαιοσύνης, που αποδεικνύουν ότι ο Πλουμπίδης είναι αποστάτης, είναι προδότης στις τάξεις του κόμματος, ότι οι κομμουνιστές ηγέτες είναι δολοφόνοι και ότι το ΚΚΕ είναι κόμμα ύπουλο με σκοπούς ανομολόγητους. Φοβούνται τις αποκαλύψεις του προδότου και αποφάσισαν την δολοφονία του. Ακόμη εδημοσίευσαν ψεύτικη και φανταστική συνέντευξι μου σε απογευματινή εφημερίδα για να παρουσιάσουν τον προδότη Πλουμπίδη στρεφόμενον εναντίον του Ζαχαριάδη, δηλαδή του αρχηγού του κόμματός μας. Αλλά και κατά την διαδικασίαν, κύριοι, τινές των αστυνομικών προσπάθησαν να ηρωποιήσουν τον Πλουμπίδη, να τον παρουσιάσουν μέντωρα, μορφωμένο κ.λ.π. Είναι τυχαίο αυτό; Οχι είναι πολιτικό ζήτημα. Αυτό έγινε- κατά τη γνώμη μου- για το λόγο ό,τι αν ο Πλουμπίδης θιγόμενος από τη συνεχιζόμενην πολιτική εναντίον του από το κόμμα, μπορεί να προβή εις αποκαλύψεις. Ακόμη ο κ. Πανόπουλος στην απάντηση του στην επιστολή μου για τον Μπελογιάννη με απεκάλεσε ιδεολόγο κομμουνιστή, υπερήφανο, τίμιο κ.λ.π.
Στη χθεσινή κατάθεσί του, όταν ηρωτήθη αν είναι- από το συνήγορό μου- ο Πλουμπίδης ιδεολόγος, ο κ. Πανόπουλος που τότε είπεν τον Πλουμπίδη ιδεολόγο διότι ήθελε να αφήση την εντύπωσι ότι ο Πλουμπίδης είναι προδότης και σήμερα που πιάστηκε, ότι ο Πλουμπίδης δεν προδίδει το κόμμα του, απήντησε ότι ο Πλουμπίδης είναι κομμουνιστής. Αυτό είναι σοβαρό, κύριοι.
Οι σκοποί των αντικομμουνιστικών κύκλων με τη δίκη αυτή και με τη σκηνοθετημένη κατηγορία της δίκης είναι σαφείς. Είναι η συνέχεια της σκηνοθετημένης κατηγορίας που έγινε με τη δίκη Μπελογιάννη, με τη διαφορά ότι τότε μεν έγινε η δίκη εκείνη σε εποχή ψυχρού πολέμου, αυτή δε διεξάγεται όταν αρχίζη η διεθνής ειρήνευσις να κάνη τα πρώτα της βήματα. Οι σκοποί που επιδιώκονται είναι σαφέις: Αντιπερισπασμός στη διεθνή ειρήνευσι. Όπως ο Σίγμαν Ρη εις την Κορέα φέρει εμπόδια εις την ανακωχή, όπως ο Αντενάουερ, ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας δεν θέλει την ενοποίηση της Γερμανίας για να μπορή να μεταβάλη τη Δυτική Γερμανία σε φρούριο επιθέσεως, έτσι και η Ελλάς μεταβάλεται σε στήλη, σε βάθρο, σε προπομπό των κύκλων των διεθνών που αντιδρούν στην ειρήνη.
Σήμερα, κύριοι, δεν δικάζετε άτομα. Δικάζετε το ΚΚΕ. Και επ αυτού δηλώνω, παρ όλον ότι σήμερα όχι μόνον δεν έχω την τιμή να εκπροσωπώ το κόμμα μου, αλλά έχω και πολεμικήν εναντίον μου, δηλώνω, ότι αναλαμβάνω πλήρως τας ευθύνας δια την πολιτική του κόμματός μου...».
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Τις ανέλαβε τις ευθύνες ως το τέλος ο Ν. Πλουμπίδης, πέφτωντας από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος, πιστός στο ΚΚΕ και στα ιδανικά του, άξιος κομμουνιστής ηγέτης. Αυτός ήταν ο Ν. Πλουμπίδης, ο κόκκινος δάσκαλος, ο γνωστός Μπάρμπας. Ξεχωριστός κομμουνιστής- λαϊκός αγωνιστής που ποτέ δεν διαχωρίστηκε από το κόμμα του και που κανείς δεν είναι σε θέση να τον διαχωρίσει, πολύ περισότερο να τον φέρει σε αντιπαράθεση μ αυτό. Ακριβώς γιατί ήταν τέτοιος, το ΚΚΕ όχι μόνο τον δικαίωσε ως όφειλε, όχι μόνο τον απεκατέστησε αλλά και τον έχει ψηλά, σε θέση ξεχωριστή για να τον βλέπουν όλοι, για να δείχνει το δρόμο της ασυμβίβαστης επαναστατικής πάλης, της ασυμβίβαστης στάσης ζωής απέναντι στον ταξικό εχθρό, για την κοινωνική αλλαγή και το σοσιαλισμό.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Εφημερίδες 14/8/1954
2. «ΤΑ ΝΕΑ» 14/8/1954, «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» 14/8/1954 κ. α.
3. Δ. Παπαχρίστου: «Ν. Πλουμπίδης- Ντοκουμέντα» εκδόσεις Δελφίνι 1997, σελ. 61
4. Ντ. Κουσίδου- Στ. Σταυρόπουλος: «Η υπόθεση Πλουμπίδη», εκδόσεις Διογένης
5. «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 16/3/1952
6. «Το ΚΚΕ- Επίσημα κείμενα», εκδόσεις Σ. Ε., τόμος 7ος, σελ. 274
7. Ολόκληρες οι δηλώσεις Πανόπουλου: «ΒΗΜΑ» 23/3/1952
8. «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 26/11/1952
9. «ΑΘΗΝΑΪΚΗ» 25/7/1953
10. «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» 9/7/1953
11. Ντ. Κουσίδου- Στ. Σταυρόπουλος, στο ίδιο, σελ. 624- 625
12. «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 4/7/ 1953
13. «ΕΜΠΡΟΣ» 14/7/1953
14. «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 25/7/1954
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου