Έξω από το μονόδρομο του μνημονίου

της Ν. Βαλαβάνη

Από τέλος Ιανουαρίου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό βρίσκεται σε εξέλιξη μια πρωτοβουλία για τη συγκρότηση μιας διεθνούς Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου (ΕΛΕ) για το «άνοιγμα» των συμβάσεων και τη διερεύνηση των στοιχείων που συγκροτούν το ελληνικό χρέος κατά τα πρότυπα των θεσμικών ή άτυπων επιτροπών που λειτούργησαν στο παρελθόν....
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μας παρουσιάζουν ιδίως οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, από τη Ρωσία μέχρι το Εκουαδόρ. Είναι γνωστό ότι η λειτουργία τέτοιων Επιτροπών κατέληξε στον εντοπισμό του λεγόμενου «απεχθούς» τμήματος του χρέους - στις πιο πρόσφατες περιπτώσεις, αυτό κυμάνθηκε από το μισό έως και τα τρία τέταρτα του συνολικού του ύψους -, στην άρνηση πληρωμής του και σε αντίστοιχο δραστικό «κούρεμα» μετά από διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Μέσω των ΕΛΕ ουσιαστικά δρομολογήθηκαν διαδικασίες για μια ριζική και ριζοσπαστική «αναδιάρθρωση» του χρέους με πρωτοβουλία όχι των δανειστών (ελεγχόμενη πτώχευση) αλλά των ίδιων των κυβερνήσεων των χωρών, επιτρέποντας σε χώρες που βρίσκονταν πεσμένες στα γόνατα να σηκωθούν όρθιες και στους εργαζόμενους τους να μπορούν ξανά να ελπίζουν και να αγωνίζονται για το μέλλον: Καθώς την πρωτοβουλία είχαν οι δανειοδοτημένοι, το «κούρεμα» δεν συνοδεύτηκε από μακρόχρονα προγράμματα λιτότητας.

Έγινε δηλαδή το αντίθετο απ’ αυτό που προϋποθέτει η σημερινή, «άτυπη» ακόμα, συζήτηση για «αναδιάρθρωση» με «επιμήκυνση» και «μερικό κούρεμα», που διεξάγεται στο σκοτάδι, κεκλεισμένων των θυρών, ανάμεσα στην Ελληνική κυβέρνηση, την Τρόικα, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ με πρωτοβουλία των δανειστών, καθώς οι αριθμοί «δε βγαίνουν» με τίποτα. Οποιαδήποτε τέτοια διευθέτηση προορίζεται να συνοδεύεται από ένα «αέναο» ελληνικό μνημόνιο, συμπληρωματικό στους στόχους συνταγματοποίησης του νεοφιλελευθερισμού που επιδιώκει το Γερμανο-γαλλικό Διευθυντήριο της ΕΕ για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Μ΄ ένα τέτοιο μπακγκράουντ ένα «απλό» δημοκρατικό αίτημα, όπως η δημιουργία ΕΛΕ, μπορεί να περικλείει μια εκρηκτική ανατρεπτική δυναμική.

Η υποδοχή της πρωτοβουλίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό υπήρξε εξαιρετικά ενθαρρυντική. Έχει ενδιαφέρον όμως το γεγονός ότι, έχοντας μάθει να σκεφτόμαστε με ένα συγκεκριμένο τρόπο, κάποιοι από τους ανθρώπους στους οποίους απευθυνόμαστε για υπογραφή και συμμετοχή στη διεκδίκηση αυτής της υπόθεσης βάζουν το ερώτημα «ποιο κόμμα βρίσκεται πίσω απ’ αυτή την πρωτοβουλία». Και ίσως κάποιοι νομίζουν ότι η απάντηση μας - «κανένα κόμμα, άνθρωποι απ’ όλους τους πολιτικούς χώρους» - δεν είναι ειλικρινής. Όμως πράγματι, η πρωτοβουλία αυτή αποφασίστηκε μετά από πρόταση των καθηγητών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Κώστα Λαπαβίτσα και Στάθη Κουβελάκη σε σύσκεψη, παραμονές Χριστουγέννων, του Αριστερού Βήματος, ενός χώρου με λίγο παραπάνω από μισό χρόνο ζωής, στο πλαίσιο του οποίου από το περασμένο καλοκαίρι συναντιούνται συζητώντας και επιχειρώντας κοινές δράσεις άνθρωποι απ’ όλα τα ρεύματα της Αριστεράς. Ενώ η επείγουσα πολιτική ανάγκη για τη δημιουργία μιας τέτοιας επιτροπής πρωτοδιατυπώθηκε μέσα κι έξω από τη Βουλή πριν απ’ όλους από τους βουλευτές Σοφία Σακοράφα και Παναγιώτη Λαφαζάνη, καθώς και από τον Αλέκο Αλαβάνο. Αυτή την περίοδο το κείμενο που καλεί για το συνταγμένο «άνοιγμα» του ελληνικού χρέους υπογράφεται «ενδεικτικά» από άντρες και γυναίκες, πολιτικούς και οικονομολόγους, δημοσιογράφους, ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, συνδικαλιστές και συνταγματολόγους, μαχητικούς δημάρχους και πανεπιστημιακούς, γνωστούς για το ρόλο τους στις διεργασίες στην ελληνική κοινωνία - και ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες πολιτικές τους εντάξεις. Αλλά και από το εξωτερικό, από το Νόαμ Τσόμσκυ μέχρι τη Μάρτα Χάρνεκερ, από το Λόταρ Μπίσκι μέχρι τον Αλμπέρτο Ακόστα, συγκεντρώνει ήδη ανθρώπους που μπορούν να εξασφαλίσουν σημαντική αγωνιστική πολιτική στήριξη σε συνδυασμό με την τεχνογνωσία «έρευνας» του χρέους.

Στη συνέχεια θα βρεθούμε αντιμέτωποι, βέβαια, με το πλέον κρίσιμο κριτήριο για την επιτυχία αυτής της υπόθεσης: Αν θα γίνει δυνατόν να συνδεθεί με τις υπαρκτές πολιτικές και κοινωνικές συλλογικότητες, αν θα μπορέσει να πάρει τη μορφή ενός πραγματικού κινήματος που να υπερβαίνει τα όρια καθεμιάς ξεχωριστά. Ένα τέτοιο κίνημα θα έχει συμπεριλάβει στις κεντρικές διεκδικήσεις κάθε χώρου τη διαφανή και συνταγμένη διερεύνηση του χρέους ως μια απάντηση από και προς όφελος της μεγάλης εργαζόμενης πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας, και πριν απ’ όλα των νέων ανθρώπων, στον καταστροφικό «μονόδρομο» βίαιης αποδόμησης και παρακμής κάθε ζωντανού στοιχείου στη χώρα μας, με πρώτους τους ίδιους τους ανθρώπους, του Μνημόνιου.

Δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ της Κυριακής, 13.2.2011