ΑΡΘΡΟ: Τράπεζες και πτώχευση

Του Δημήτρη Καζάκη
Οικονομολόγου - Αναλυτή
Στις 20 Οκτωβρίου (ημέρα Πέ­μπτη) ανακοινώθηκε ότι θα παραδοθεί η έκθεση των ελε­γκτών της τρόικας επί της πο­ρείας της ελληνικής οικονομίας και στις 23 Οκτωβρίου (ημέρα Κυριακή) οι ηγέτες της ευρωζώνης θα αποφα­σίσουν για την «τελική λύση» στο ελ­ληνικό πρόβλημα. Σημειώστε τις...
 ημέ­ρες, και προπαντός την Κυριακή, που θα συνεδριάσει το Eurogroup. Οι ερ­γάσιμες ημέρες της εβδομάδας έχουν γίνει πια πάρα πολύ επικίνδυνες για να συνεδριάζουν και να παίρνουν αποφά­σεις τα όργανα της ευρωζώνης. Σε λί­γο θα συνεδριάζουν δίχως να το ανα­κοινώνουν και σε μέρη τελείως άγνω­στα, μην τυχόν και οι αγορές τους πά­ρουν μυρωδιά.
Από την άλλη, το διάστημα από Πέμπτη έως Κυριακή είναι αρκετά πρόσφορο για να δουν οι ηγέτες του Eurogroup τις αντιδράσεις των αγορών και να αποφασίσουν αν η Δευτέρα (24 Οκτωβρίου) που θα ξημερώσει για την Ελλάδα θα είναι ημέρα επίσημης πτώ­χευσης ή όχι. Διότι, όπως έχουμε ξα­ναπεί, οι πόλεμοι και οιεπίσημες πτω­χεύσεις συμβαίνουν πάντα Δευτέρα πρωί, για λόγους αιφνιδιασμού, αλλά και κατάλληλης προετοιμασίας, ειδι­κά για τις τράπεζες, οι οποίες θα πα­ραμείνουν κλειστές προκειμένου να σωθούν από τους αλαφιασμένους πο­λίτες που θα τρέχουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους.



Η… τελική λύση
Φυσικά, οι ευρωζωνούχοι πιστεύ­ουν ότι μέχρι τότε θα έχουν επεξεργα­στεί την «τελική λύση» για το ελληνικό πρόβλημα. Μια «λύση» συμφέρουσα γι’ αυτούς και τις τράπεζές τους, για την οποία το μόνο που ακούγεται εί­ναι το «κούρεμα». Τίποτε άλλο. Το γε­γονός ότι μια τέτοια «λύση» σημαίνει επίσημη πτώχευση κανείς δεν το λέ­ει. Όπως και κανείς δεν λέει ότι αρκεί και μόνο μια τέτοια ανακοίνωση του Eurogroup για να τεθεί η Ελλάδα από τους οίκους αξιολόγησης σε κατάστα­ση SD (Selective Default - Επιλεκτική Πτώχευση) ή D(Default - Πτώχευση) τις αμέσως επόμενες ημέρες. Για μια χώρα που επίσημος στόχος της είναι να τα βρει με τις αγορές, αυτή η υπο­βάθμιση θα σταθεί μοιραία.


Όμως οι κοτζαμπάσηδες της ευρω­ζώνης έχουν πειστεί ότι η ταχύτερη «εσωτερική υποτίμηση» της Ελλά­δας, αλλά και το μαζικό ξεπούλημα της χώρας δεν θα προχωρήσει με τον ρυθμό που θέλουν αν δεν την οδηγή­σουν στην κατάσταση αυτή. Αρκεί να παραμυθιάσουν τον κόσμο με το υπο­τιθέμενο «κούρεμα» 50% ή 60% του ελληνικού χρέους. Κανείς δεν λέει ότι όσο «κούρεμα» υποστεί το ελληνικό χρέος, άλλο τόσο «κούρεμα» θα υπο­στούν μισθοί, συντάξεις, καταθέσεις, δουλειές, δικαιώματα και δημοκρατία σ’ αυτόν τον τόπο.
Το μόνο που θα παραμείνει ακέραιο είναι το ύψος του ιδιωτικού δανεισμού. Μη φοβάστε, δεν είναι τίποτε η επιλε­κτική πτώχευση. Μπορεί να χάσετε τον μισθό σας, τη δουλειά σας, τη σύντα­ξή σας, τις καταθέσεις σας, αλλά δεν πρόκειται να χάσετε τα δάνειά σας, τα οποία θα συνεχίσουν να τρέχουν. Μπο­ρεί να μην έχετε να τα πληρώσετε, αλ­λά δεν πειράζει, η ιδιοκτησία στην Ελ­λάδα είναι παρά φύση εκτεταμένη και καιρός είναι να συγκεντρωθεί σε λίγα χέρια, όπως είναι το φυσικό και ανα­γκαίο.
Όμως μη φοβάστε. Η αυτού μεγαλειότης Μπενίτο, υπουργός Οικονομι­κών και εστεμμένος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, μας έχει διαβεβαιώσει ότι οι καταθέσεις των Ελλήνων είναι απολύτως διασφαλισμένες. Μιλάμε βέβαια για όσους ελάχιστους από τους Έλληνες έχουν ακόμη καταθέσεις στις τράπεζες. Γιατί είναι διασφαλισμένες; Διότι, προσέξτε το επιχείρημα, είμα­στε μέρος του ευρωσυστήματος και επομένως ολόκληρη η ευρωζώνη εγ­γυάται τις καταθέσεις των Ελλήνων. Το ίδιο φυσικά επαναλαμβάνουν όλα τα γνωστά παπαγαλάκια. Αυτό βέβαια που κάνει εντύπωση είναι το γιατί δεν αναφέρουν πια το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, γνωστό ως ΤΕΚΕ. Υποτίθεται ότι αυτό έχει φτι­αχτεί για να εγγυάται τις καταθέσεις σε περίπτωση που μια ή περισσότερες τράπεζες καταρρεύσουν. Τι απέγινε αυτό το ταμείο; Μάλλον πήγε υπέρ πίστεως και πατρίδος. Όχι πως απο­τελούσε καμιά ουσιαστική εγγύηση, αλλά τέλος πάντων ήταν κάτι, ειδικά όταν η κατάρρευση αφορά μια μικρή τράπεζα. Όπως, π.χ., συνέβη με την Proton Bank.
Περίεργη υπόθεση
Η εν λόγω τράπεζα (Proton Bank) είναι μια πολύ περίεργη και σκοτεινή υπόθεση. Η αντίστροφη μέτρηση για την Proton Bank ξεκίνησε με τη δημο­σιοποίηση της υπόθεσης υπεξαίρεσης από τον βασικό της μέτοχο (επιχειρη­ματία Λαυρεντιάδη), η οποία προκά­λεσε την εκροή σημαντικού ύψους κα­ταθέσεων. Η υπεξαίρεση ξεχάστηκε, όταν ο εν λόγω επιχειρηματίας επέ­στρεψε το καταχρασθέν ποσό και η τόσο ανεξάρτητη, αλλά και αμερόλη­πτη Δικαιοσύνη μας έβαλε την υπόθε­ση στο αρχείο. Φανταστείτε να είχατε καταχραστεί εσείς ένα ποσό από εκεί που δουλεύετε και όταν σας πιάνανε στα πράσα να λέγατε «α, συγγνώμη, θα τα γυρίσω πίσω, τώρα που με πιάσατε!». Φυσικά, η Δικαιοσύνη θα σας άφηνε ελεύθερο. Αμ δε! Θα σας έχω­νε μέσα και θα έπαιρνε υπόψη της, αν ήθελε, την επιστροφή των χρημάτων ως μεταμέλεια για να μειώσει την ποι­νή. Όμως εσείς δεν είσαστε Λαυρεντιάδης και ούτε η τράπεζα την οποία καταχραστήκατε έχει πρόεδρο τον κ.Ντάνιελ Σπέκχαρντ, πρώην πρέσβη των ΗΠΑ.
Θα μου πείτε, πολύ περίεργες συ­μπτώσεις. Τι θα λέγατε αν σας έλεγα μία ακόμη πολύ περίεργη σύμπτωση; Τράπεζες (συνήθως μικρού μεγέθους σαν την Proton) με επικεφαλής διπλω­μάτες των Η ΠΑ και έμπιστους επιχει­ρηματίες έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον ανά τον κόσμο και ιδίως στη Λα­τινική Αμερική για υπόγειες χρηματο­δοτήσεις των ΗΠΑ προς πολιτικά κόμ­ματα και άλλες ύποπτες καταστάσεις. Θα μου πείτε, και πάλι σύμπτωση. Και έχετε απολύτως δίκιο. Όμως, αν ήσα­σταν εσείς υπουργός Οικονομικών και η Δικαιοσύνη έπιανε τον βασικό μέτοχο με το χέρι στο ταμείο της τράπεζας, τι θα κάνατε; Το φυσιολογικό θα ήταν να κάνετε την τράπεζα φύλλο και φτερό για να δείτε τι έχει συμβεί και αν υπάρ­χει ιστορικό υπεξαιρέσεων και ατασθα­λιών. Αυτό τουλάχιστον υποδεικνύει η κοινή λογική όταν πρόκειται για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και του καταθετικού κοινού.
Όμως αυτά δεν ισχύουν στην μπα­νανία που λέγεται Ελλάδα. Η κοινή λογική, όπως και το δημόσιο συμφέ­ρον, έχουν πάει προ πολλού περίπατο. Εδώ, στο αποικία Ελλάντα, όταν πιά­νεις κολλητό επιχειρηματία με διακρι­τές σχέσεις με έναν από τους επικυρίαρχους, τον αθωώνεις και κλείνεις την πόρτα σε κάθε πιθανή διερεύνηση της υπόθεσης. Έτσι η εν λόγω τράπεζα βρέθηκε αισίως υπό την εποπτεία εκ­καθαριστή της Τράπεζας της Ελλάδος (κοινώς, ο μπάρμπας μου ο ψεύτης) - ενός οργανισμού που δεν ελέγχεται καν από το ελληνικό κράτος - και στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερό­τητας για να πληρώσει ο Έλληνας φο­ρολογούμενος, το γνωστό υποζύγιο, τις μαύρες τρύπες του ενεργητικού της Proton Bank. Κατά τ’ άλλα, φυσικά, οι καταθέσεις των Ελλήνων είναι απολύτως προστατευμένες.
Πληρώνουμε τους τραπεζίτες
Μην ξεχνάμε ότι το εν λόγω Ταμείο είναι δημιούργημα της Σύμβασης Δα­νειακής Διευκόλυνσης που μας επέβα­λε η τρόικα και στο οποίο έχει προβλε­φθεί να καταλήξουν τα 10 δισ. ευρώ από τα 110 δισ. ευρώ του αρχικού δα­νείου. Με άλλα λόγια, ο Έλληνας πο­λίτης δανείζεται χάνοντας «άνευ όρων και αμετάκλητα» την εθνική του κυρι­αρχία για να διασώσει όχι μόνο τους Γερμανούς, Γάλους και άλλους τραπεζίτες, αλλά και τους ντόπιους του επι­πέδου ενός Λαυρεντιάδη.
Μα γιατί με πιάνει αυτός ο παροξυ­σμός κινδυνολογίας; Πώς είναι δυνα­τόν να φαντάζομαι ότι καμιά κατάθε­ση νοικοκυριού δεν είναι προστατευ­μένη; Εδώ ολόκληρο ευρωσύστημα στήθηκε για να στηρίξει τις ελληνικές καταθέσεις κι εγώ τολμώ να το αμφι­σβητώ; Όχι βέβαια, απλώς αναρωτιέ­μαι: Ποιον μηχανισμό έχει το ευρωσύ­στημα για να εγγυηθεί συγκεκριμένα τις καταθέσεις; Στην Ελλάδα υπάρχει, έστω τυπικά, το ΤΕΚΕ. Στην ευρωζώνη τι υπάρχει; Τίποτε! Δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για κάλυψη ή εγγύηση των καταθέσεων, γιατί πολύ απλά το ευρώ θεμελιώθηκε ως μηχανισμός που εξαρχής αποκλείει τις πιστωτικές κρί­σεις σαν αυτή που ζούμε.
Τότε, πού βασίζονται όλοι αυτοί οι ανευθυνοϋπεύθυνοι που διαβεβαιώ­νουν τον κόσμο ότι οι καταθέσεις τους είναι εγγυημένες; Μα στην ύπαρξη της ΕΚΤ. Μην ανησυχείτε, μας λένε, υπάρ­χει η ΕΚΤ του κ. Τρισέ που εγγυάται τις καταθέσεις. Ερώτηση: Πόσα ρευστά διαθέσιμα διαθέτει η ΕΚΤ στην άκρη προκειμένου να εγγυηθεί τις κατα­θέσεις; Μην κάνετε τον κόπο να τους ρωτήσετε, δεν πρόκειται να απαντή­σουν, απλώς θα αρχίσουν τις γνωστές κραυγές. Θα σας απαντήσω ευθέως: η ΕΚΤ δεν διαθέτει κανενός είδους πρό­βλεψη για εγγύηση των καταθέσεων. Ούτε χρυσό, ούτε ρευστό. Μάλιστα, η ίδια η ΕΚΤ είναι σε τόσο δεινή θέση προσπαθώντας να αγοράσει ομόλογα των υπό πίεση και χρεοκοπία χωρών της ευρωζώνης, αλλά και λόγω της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες, που βρίσκεται ήδη σε κατάσταση φα­λιμέντου. Γι’ αυτό και συνασπίστηκαν 6 κεντρικές τράπεζες, οι πιο μεγάλες και ισχυρές παγκόσμια, με επικεφα­λής την αμερικανική Fed, για να βοη­θήσουν την ΕΚΤ να συνεχίσει να παρέ­χει ρευστότητα στις τράπεζες και να εξακολουθήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης.
Τι μας λένε λοιπόν όλοι αυτοί οι ανευ­θυνοϋπεύθυνοι; Ότι η ΕΚΤ, που μόλις μετά βίας και με σωρηδόν χρηματοδο­τική ενίσχυση από το εξωτερικό - κυρίως τη Fed, που από το 2009 κόβει χρή­μα για να ενισχύει με δολαριακά swap και την ΕΚΤ - ίσα που ψιλοκαταφέρνει να κρατά στην επιφάνεια τις ευρωπαϊ­κές τράπεζες αλλά και τα κράτη που βρίσκονται υπό την πίεση των αγορών, εγγυάται τις καταθέσεις των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των άλλων Ευρωπαί­ων. Μα δεν κατάλαβες καλά, μπορεί να πει κάποιος. Αυτό που εξασφαλίζει η ΕΚΤ είναι η βιωσιμότητα των τραπεζών και επομένως απομακρύνει τον κίνδυ­νο μιας κατάρρευσης οπότε θα χαθούν οι καταθέσεις. Πόσο αλήθεια είναι κά­τι τέτοιο; Ας θυμηθούμε ένα τελευταίο περιστατικό: Την 1.9 φέτος κυκλοφό­ρησε επίσημα η πληροφορία ότι οι ειδι­κοί του ΔΝΤ εκτιμούν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα χρειαστούν τουλάχιστον 200 δισ. ευρώ επανακεφαλαιοποίηση, προκειμένου να μην καταρρεύσουν. Η εκτίμηση αυτή είναι εύκολο να κατα­λάβει κανείς από πού βγαίνει, μια και βασίζεται στην υπόθεση ότι οι τράπε­ζες θα δεχτούν ζημιά από την έκθεσή τους στο χρέος των χωρών του Νότου, το πολύ 10% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατέχουν. Πρόκει­ται βέβαια για εκτίμηση εξαιρετικά αι­σιόδοξη με βάση τις εξελίξεις.
Ωστόσο, η πληροφορία αυτή προκά­λεσε πανικό στην ευρωζώνη. Ο Μπαρόζο και άλλοι αξιωματούχοι της Κομισιόν διέψευσαν με τα μανίας αυτές τις εκτιμήσεις. Ο εστεμμένος αυτο­κράτορας της ευρωζώνης, ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Τρισέ, τόνιζε σε δηλώσεις στο Reuters (5.9) ότι οι τράπεζες της ευρωζώνης είναι υγιέστατες. Πράγμα που αποδείκνυαν και τα stress tests , τα οποία είχαν βγάλει ως ανάγκη επανακεφαλαιοποίσης των τραπεζών μό­λις 1,7 δισ. ευρώ. Και σχολιάζοντας τις εκτιμήσεις των ειδικών του ΔΝΤ, ο κ. Τρισέ απάντησε με όλο το αυτοκρατο­ρικό του μεγαλείο: «Υπάρχει μια πολύ σοβαρή διαφωνία σχετικά με τις μεθό­δους για τον υπολογισμό των αναγκών σε κεφάλαιο… Είμαι σίγουρος ότι η τε­λική εκτίμηση του ΔΝΤ δεν θα είναι αυ­τή». Ύστερα από δυο ημέρες βγαίνει η κ. Λαγκάρντ, διευθύντρια του ΔΝΤ, και διαψεύδει τους δικούς της ειδικούς σχετικά με τα 200 δισ. ευρώ.
Ξηλωθείτε για να τους σώσουμε
Δεν πέρασε ένας μήνας και ξαφνικά οι κάννουλες ρευστότητας έχουν ανοίξει στο μέγιστο δυνατό και όλοι στην ευρωζώνη συζητούν για την ανάγκη διάσωσης των τραπεζών. Αυτών που ήταν όλο υγεία, κατά δηλώσεις των ίδι­ων. Η Dexia για μια ακόμη φορά μέσα σε δυο χρόνια μπαίνει σε διασωλήνωση και καλούνται ο Βέλγος και ο Γάλλος φορολογούμενος να τη διασώσουν για μια ακόμη φορά. Πρόκειται για μια τράπεζα που, σύμφωνα με τα stress tests, είχε υπερεπάρκεια κεφαλαίων ακόμη και για
το πιο δυσμενές σενάριο. Κοινώς, παραμύθια. Ο Μπαρόζο ξαφνικά ανακάλυψε ότι οι τράπε­ζες χρειάζονται επείγουσα βοήθεια για να ενι­σχύσουν τα κεφάλαιά τους και ετοιμάζεται να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα επανακεφαλαιοποίησης.
Kaθ’ έξιν ψεύτες
Μπορείτε να μαντέψετε το ύψος αυτής της προτεινόμενης στήριξης; Αν σας έλεγα ότι κι­νείται στο ύψος των 200 δισ. ευρώ, θα λέγατε τίποτε; Ο έτερος δε Καππαδόκης, ο κ. Τρισέ, δήλωσε στο Ευρωκοινοβούλιο μόλις στις 11.10 ότι «η κρίση έχει αποκτήσει πια συστημική διά­σταση». Κι επομένως πρέπει να πληρώσουν για μια ακόμη φορά οι λαοί και τα κράτη της ευρω­ζώνης για να διασώσουν τις τράπεζες. Κοινώς, «κύριοι ξηλωθείτε»! Φυσικά δεν ενδιαφέρει κανέναν τους από πού θα αντληθούν τα κεφά­λαια αυτά, πόσοι άνεργοι θα δημιουργηθούν επιπλέον ως αποτέλεσμα αυτής της επανακεφαλαιοποίησης, ούτε η έκταση της ανέχειας και της φτώχειας που θα αγκαλιάσει το μεγα­λύτερο μέρος της κοινωνίας. Πρέπει να δια­σωθεί η πλασματική, εικονική οικονομία των τραπεζικών ενεργητικών, σε βάρος της πραγ­ματικής οικονομίας των μισθών, των συντάξε­ων, της δουλειάς, της μικρής και μεσαίας επι­χείρησης.
Γιατί όμως πρέπει να τους πιστέψουμε για μια ακόμη φορά; Γιατί να πιστέψουμε ότι με τη νέα δόση επανακεφαλαιοποίησης θα βγούμε σε ξέφωτο; Εδώ πρόκειται για καθ’ έξιν ψεύτες και κατ’ επάγγελμα λωποδύτες. Ή μήπως δεν είναι έτσι; Το καπιταλιστικό σύστημα, η οικονο­μία της αγοράς, ή όπως αλλιώς θέλετε να την ονομάσετε, κατέληξε να διοικείται διεθνώς και ιδίως στην ευρωζώνη από μια ληστοσυμμορία, από έναν υπόκοσμο στις κορυφές της. Και εμείς φυσικά πρέπει να τους πιστεύουμε πάντα. Ακόμη κι όταν πιάνονται στα πράσα να λένε τα χειρότερα ψέματα προκειμένου να χώ­σουν ακόμη πιο βαθιά το χέρι τους στην τσέπη των λαών και των κρατών.
Βεβαίως υπάρχουν και εκείνοι που λένε ότι το να πεις ψέματα, π.χ. ότι οι καταθέσεις των Ελλήνων πολιτών είναι απολύτως διασφαλι­σμένες, δεν είναι κακό γιατί έτσι αποτρέπεις τον πανικό.
Την κοπανάνε...
Το δυστύχημα γι’ αυτούς είναι ότι δεν υπάρ­χει καλός και κακός απατεώνας. Υπάρχει μόνο απατεώνας. Κι απατεώνας είναι εκείνος που λέει ενσυνείδητα ψέματα για να παραπλανήσει την κοινή γνώμη και να αποστρέψει το βλέμμα της από τη ληστεία που συντελείται σε βάρος των νοικοκυριών από τους τραπεζίτες.
Όσο για την επίσημη πτώχευση, μην ανησυ­χείτε. Έχει ήδη ξεκινήσει. Δείτε τι συμβαίνει με τις τράπεζες. Οπίνακας που παραθέτουμε είναι άκρως διαφωτιστικός. Τι σημαίνουν αυ­τές οι κάθετες πτώσεις: Οι βασικοί μέτοχοι των τραπεζών, οι μεγαλοτραπεζίτες και τα επενδυ­τικά κεφάλαια ξεπουλούν και την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια μαζί με τα λεφτά των καταθετών στις τσέπες τους. Πιστεύουν ότι με την επίσημη πτώχευση της χώρας θα καλυφθούν τα ίχνη τους μέσα στον πανικό και έτσι θα τη γλιτώσουν με την κατάχρηση των καταθέσεων που έχει ήδη συντελεστεί στις τράπεζές τους. Άλλωστε, υπάρχει πάντα το γνωστό πολιτικό προσωπικό για να φορτώσει τα σπασμένα στο γνωστό υποζύγιο. Αρκεί να του δοθεί η ευκαι­ρία. Κι ο κ. Σαμαράς είναι πάντα διαθέσιμος να συνδράμει, εκεί που θα αποτύχει η σημερινή κυβέρνηση.