της περιόδου από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 ή τις αρχές του 1940 μέχρι τα τέλη του 1970. Αυτή η ιστορία είναι κάτι που συνήθως αγνοείται σε αναλύσεις για τις χώρες αυτές.
Αυτή η κοινή ιστορία, ωστόσο, έχει προσδιορίσει τη φύση των κρατών τους, μια κρίσιμη μεταβλητή για την κατανόηση της οικονομικής συμπεριφοράς των χωρών. Τα κράτη τους ήταν πολύ καταπιεστικά. Ακόμα και σήμερα, αυτές οι χώρες έχουν το μεγαλύτερο αριθμό αστυνομικών ανά 10.000 κατοίκων μέσα στην ΕΕ- των 15. Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό είναι το πολύ χαμηλό επίπεδο εσόδων του κράτους και οι πολύ οπισθοδρομικές δημοσιονομικές πολιτικές τους. Τα έσοδα του κράτους είναι πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ-15: περίπου στο 34% του ΑΕΠ στην Ισπανία ,στο 37% στην Ελλάδα ,στο 39% στην Πορτογαλία, και στο 34% στην Ιρλανδία, σε σύγκριση με την ΕΕ-των 15 που είναι περίπου στο 44%, και σε σύγκριση με το 54% στη Σουηδία –η χώρα στην ΕΕ-των 15 όπου η αριστερά έχει κυβερνήσει για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα χαμηλά έσοδα του κράτους έχουν προκύψει σαν αποτέλεσμα από την εξαιρετικά οπισθοδρομική πολιτική τους. Οι πάμπλουτοι, οι πλούσια, και τα υψηλά εισοδήματα της ανώτερης μεσαίας τάξης δεν πληρώνουν φόρους στο ίδιο επίπεδο και την ίδια ένταση όπως γίνεται στις περισσότερες από τις κεντρικές και βόρειες χώρες της ΕΕ των 15 –ως συνέπεια της μακράς διακυβέρνηση τους κατά την διάρκεια της ιστορίας τους από ακροδεξιά- κόμματα. Φυσικά, έχει σημειωθεί πρόοδος από όταν έληξαν οι δικτατορίες που τις κυβερνούσαν . Αλλά η κυριαρχία των συντηρητικών δυνάμεων στην πολιτική και την καθημερινή ζωή των χωρών αυτών εξηγεί γιατί τα κρατικά έσοδα τους εξακολουθούν να είναι τόσο χαμηλά.
Ως αποτέλεσμα, ο δημόσιος τομέας στην Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα, και την Ισπανία είναι εξαιρετικά υποανάπτυκτος . Και το κράτος πρόνοιας είναι ελλιπές στην χρηματοδότησή του και πολύ περιορισμένο, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών μεταφορών τους (συντάξεις) και τις δημόσιες υπηρεσίες (ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση, υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών, υπηρεσίες φροντίδας στο σπίτι, στις κοινωνικές υπηρεσίες, και άλλα). Παρόμοιοι δείκτες σαν αυτούς είναι πολλοί. Ένα παράδειγμα είναι οι δημόσιες κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι οποίες είναι χαμηλότερες στις χώρες αυτές από ό, τι τον μέσο όρο (27%)στην ΕΕ- των 15: η Ισπανία, 22,1%,η Ελλάδα 25,9%,η Πορτογαλία 24,3%, και στην Ιρλανδία 22,1% (σε σύγκριση με τη Σουηδία, 29,3%). Ένα άλλο παράδειγμα είναι το ποσοστό του πληθυσμού των ενηλίκων που εργάζονται σε δημόσιες υπηρεσίες του κράτους πρόνοιας - και πάλι, είναι χαμηλότερο από την ΕΕ- των 15 (15%): στην Ισπανία 9%,στην Ελλάδα 11%,στην Πορτογαλία 7% ,και στην Ιρλανδία, 12% (σε σύγκριση με τη Σουηδία, 25%). Στην πραγματικότητα, το ποσοστό στην Ελλάδα είναι τρεις μονάδες υψηλότερο, στο 14%, διότι περιλαμβάνει υπηρεσίες για το στρατιωτικό προσωπικό, (που αντιπροσωπεύει περίπου το 30% των δημοσίων υπαλλήλων).
Η ιδιαιτερότητα των πολιτικών καθεστώτων
Έτσι, για αυτές τις τέσσερις αυτές χώρες, δεν είναι αρκετή η προσοχή που έχει δοθεί στην οικονομική βιβλιογραφία για τις συνέπειες το να κυβερνώνται από υπέρ-συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις. Η επίδραση αυτών των δυνάμεων είναι τεράστια. Είναι επίσης σημαντικό να τονίσουμε ότι οι συντηρητικές δυνάμεις σε αυτές τις περιφερειακές χώρες είναι διαφορετικές από εκείνες στη βόρεια και στην κεντρική ΕΕ- των15. Δεν έχουν σχέση με δημοκρατικές παραδόσεις, δεδομένου ότι είναι οι κληρονόμοι του, είτε των φασιστικών ή των αυταρχικών καθεστώτων . Ακόμα και σήμερα, μετά από σχεδόν 30 χρόνια δημοκρατίας, τέτοιες δυνάμεις όπως είναι αυτές εξακολουθούν να ασκούν πολύ μεγάλη επιρροή και στα τέσσερα κράτη, ακόμη και όταν ο κυβερνώνται από σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Ένα μόνο τέτοιο παράδειγμα : το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας προσήγαγε σε δίκη τον δικαστή Baltasar Garzon, ο οποίος ήταν μέλος ο ίδιος αυτού του Δικαστηρίου, σε δίκη επειδή τόλμησε να ρωτήσει σχετικά με τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από το φασιστικό καθεστώς του Στρατηγού Franco. Δεν έχει πλήρως κατανοηθεί έξω από την Ισπανία το πόσο μεγάλη επιρροή εξακολουθούν να έχουν οι υπέρ-δεξιές δυνάμεις εντός του ισπανικού κράτους. Κυριαρχούν στην πολιτική κουλτούρα με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των μεγάλων μέσων ενημέρωσης. Δεν υπάρχουν σημαντικά αριστερά ή κεντροαριστερά μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ισπανία, ή στις άλλες χώρες σε της ίσιας ομάδας.
Η κυριαρχία του κράτους από τις υπέρ-συντηρητικές δυνάμεις έχει πολλές συνέπειες, εκτός από το χαμηλό επίπεδο των εσόδων του κράτους, τις οπισθοδρομικές δημοσιονομικές πολιτικές τους, και την υπανάπτυξη του κράτους πρόνοιας. Το εισόδημα από την εργασία, ως ποσοστό του εθνικού εισοδήματος, έχει μειωθεί από το 1992, όταν ξεκίνησε η εφαρμογή των πολιτικών (μεταξύ άλλων και από σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις), στο πλαίσιο της προετοιμασίας για ένταξη στην ευρωζώνη. Αυτή η μείωση του εισοδήματος έχει συμβεί πιο γρήγορα στην Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα και την Ισπανία από ό, τι τον μέσο όρο στην ΕΕ- των 15, και είναι ιδιαίτερα έντονες στην Ισπανία, με μείωση από 70% στο 61% του εθνικού εισοδήματος - παρά την αύξηση του ποσοστού των ενεργού πληθυσμού των ενηλίκων.
Όπως σημειώνεται, σαν συνέπεια της κυριαρχίας των συντηρητικών δυνάμεων, είναι να περιορίζονται σημαντικά οι μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο που είχαν εγκριθεί και εφαρμοστεί από σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μετά, είναι οι οπισθοδρομικές δημοσιονομικές πολιτικές. Ως αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών, οι επιπτώσεις των κρατικών παρεμβάσεων για την αναδιανομή του εισοδήματος ήταν πολύ περιορισμένη. Για παράδειγμα, στην Ισπανία, μέχρι και το 2009, το επίπεδο της φτώχειας (60% του μέσου εισοδήματος) μειώθηκε μόνο 4 μονάδες μετά την εφαρμογή των κρατικών παρεμβάσεων (δημόσιες κοινωνικές μεταβιβάσεις): από 24% πριν στο 20% μετά τις μεταβιβάσεις. Η ΕΕ-15 μειώθηκε από 25% σε 16%.Το αντίστοιχο ποσοστό της φτώχειας στη Σουηδία μειώθηκε από 27% έως 13%. Η μείωση του ποσοστού φτώχειας που προκύπτει από τις δημόσιες κοινωνικές μεταβιβάσεις στην Ισπανία είναι το χαμηλότερο στην ΕΕ-15. Ένας άλλος δείκτης των περιορισμένων αναδιανεμητικών επιπτώσεων των κρατικών παρεμβάσεων είναι ότι οι συντελεστές Gini [(ο συντελεστής Gini ορίζεται ως ο λόγος των αθροιστικών μεριδίων του πληθυσμού, κατανεμημένου ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος προς το αθροιστικό μερίδιο του συνολικού ποσού που λαμβάνουν, η δε τιμή του κυμαίνεται από 0 (πλήρης ισότητα) έως 1 (πλήρης εισοδηματική ανισότητα)]. και στις τέσσερις χώρες είναι υψηλότερες από τις ΕΕ-15 (29,2). Συντελεστής Gini Η Ισπανία είναι 31.3, το ίδιο με της Ιρλανδίας, η Ελλάδα είναι 34,3, Και η Πορτογαλία είναι η υψηλότερη στο 36,8.
Πώς η κρίση έχει οικοδομηθεί
Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας των χωρών είναι η αποδοχή από τα κυβερνητικά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα των περισσότερων από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που προωθούνται από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αποδοχή αυτή έχει γενικευθεί μεταξύ των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην πραγματικότητα, τα κόμματα αυτά ήταν μέρος της συναίνεσης για την ανάπτυξη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών (που συνήθως αναφέρεται ως η «συναίνεση των Βρυξελλών», η ευρωπαϊκή εκδοχή της «συναίνεσης της Ουάσιγκτον»)[1]. Ως μέρος αυτής της συναίνεσης, τόσο τα συντηρητικά-φιλελεύθερα όσο και τα σοσιαλδημοκρατικά κυβερνητικά κόμματα προωθούν τη μείωση των φόρων, ειδικά για τα υψηλά εισοδήματα. Δεν ήταν άλλος από τον σοσιαλιστή υποψήφιο της Ισπανίας στις εκλογές του 2004 (και αργότερα πρωθυπουργό),τον Jose Luis Rodriguez Zapatero, ο οποίος υποσχέθηκε να μειώσει τους φόρους αν εκλεγεί, λέγοντας ότι το να μειώνεις τους φόρους ήταν ένας στόχος που θα έπρεπε να προωθηθεί από την αριστερά. Ο σημαντικότερος οικονομικός διανοούμενος του σοσιαλιστικού κόμματος της Ισπανίας την εποχή εκείνη ήταν Jordi Sevilla, ένας οικονομολόγος που έγραψε στο βιβλίο του ‘’Το Μέλλον του Σοσιαλισμού’’ ότι «η αριστερά έπρεπε να σταματήσει την αύξηση των φόρων και την αύξηση των δημόσιων δαπανών» - αυτό είπε στην χώρα από την ΕΕ των 15 με τα χαμηλότερα κρατικά έσοδα από φόρους και του μικρότερου κράτος πρόνοιας.
Οι μειώσεις των φόρων κατά τα τελευταία 15 χρόνια έχουν οδηγήσει σε ένα διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα το οποίο συγκαλύπτεται από την ταχεία οικονομική ανάπτυξη που δημιουργείται από τη φούσκα των ακινήτων, υπεύθυνοι για αυτό είναι το σύμπλεγμα των τραπεζών-των κτηματομεσιτών- και η βιομηχανία κατασκευών το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της φούσκας. Όταν η φούσκα έσκασε, και η οικονομία σταμάτησε, το διαρθρωτικό δημόσιο έλλειμμα εμφανίστηκε σε όλη του την έντασή . Τα δημόσια ελλείμματα στην Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα και την Ισπανία ήταν το αποτέλεσμα της μείωσης των κρατικών εσόδων, και όχι λόγω της αύξησης των δημοσίων δαπανών. Για το λόγο αυτό οι δημόσιες πολιτικές αυτών των κυβερνήσεων είναι ένα μεγάλο λάθος. Έχουν περικόψει τις δημόσιες δαπάνες, με την προϋπόθεση, εσφαλμένα, ότι η αιτία των δημοσίων ελλειμμάτων ήταν μια υπερβολική αύξηση των δημόσιων δαπανών.
Επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν τις περικοπές στις δημόσιες δαπάνες
Το σύνθημα τώρα χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει αυτές τις περικοπές είναι: «Η χώρα ζει εδώ και καιρό πάνω από τις δυνατότητές της." Σημαντικά πολιτικά πρόσωπα στις τέσσερις χώρες δηλώνουν ότι το κράτος πρόνοιας είναι μεγαλύτερο από αυτό που μπορούν να αντέξουν οικονομικά. Αλλά τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 94% της ΕΕ- των 15 κατά μέσο όρο, αλλά οι δημόσιες κοινωνικές δαπάνες ανά κάτοικο είναι μόλις 72% της ΕΕ- των 15 κατά μέσο όρο. Αν ήταν 94%, το ισπανικό κράτος θα είχε 66.000 εκατομμύρια ευρώ περισσότερα από ό, τι σήμερα. Έτσι, η Ισπανία έχει τους πόρους. Το πρόβλημα είναι ότι το κράτος δεν τους συλλέγει , λόγω των δημοσιονομικών πολιτικών της που είναι τόσο οπισθοδρομικές και της φοροδιαφυγής που είναι πολύ διαδεδομένη μεταξύ των υψηλού εισοδήματος ομάδων και στις οικονομικές και χρηματοδοτικές εταιρείες. Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες στην Ισπανία είναι ο κύριος φορέας που είναι υπεύθυνος για την φορολογική απάτη. Ο κ. Botin, ο μεγαλύτερος τραπεζίτης της χώρας (πρόεδρος της Santander Bank, η τρίτη πιο κερδοφόρα τράπεζα στον κόσμο, μετά από δύο κινεζικές τράπεζες), ανακαλύφθηκε το τρέχον έτος να έχει 2.000 εκατ. ευρώ σε ένα ελβετικό τραπεζικό λογαριασμό - δεν ήταν δηλωμένα μέχρι που δύο καταγγέλλοντες την τράπεζα πήγαν στον Τύπο. Οι εν λόγω απάτη είναι γενική πρακτική. Οι φορολογικοί ελεγκτές του υπουργείου Οικονομίας της Ισπανίας εκτίμησαν ότι υπάρχουν 88.600 εκατ. ευρώ που το κράτος δεν εισπράττει εξαιτίας της φορολογικής απάτης.
Πώς και γιατί η κρίση προέκυψε
Πριν από την χρηματοπιστωτική κρίση υπήρχε μια οικονομική κρίση, σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της μείωσης των εισοδημάτων της εργασίας ως ποσοστό επί του συνολικού εθνικού εισοδήματος. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που αναπτύσσονται από το 1980 (εντείνονται κατά τα τελευταία 15 χρόνια, και πραγματοποιείται από κυβερνήσεις διαφόρων πολιτικών πεποιθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των σοσιαλδημοκρατικών, στην Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία) είχαν ισχυρό αντίκτυπο στην κατανομή του εισοδήματος, στην επιτάχυνση της συγκέντρωσης του πλούτου στα υψηλά εισοδήματα. Η μείωση του εισοδήματος του εργατικού οδήγησε στην εξασθένιση της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών τάξεων, αναγκάζοντάς τους να στραφούν σε δάνεια , προκειμένου να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Και η πίστωση ήταν κάτι σχετικά εύκολο να επιτευχθεί, επειδή οι τιμές στις κατοικίες είχαν άνοδο και ένα μέσο του δανεισμού από τις τράπεζες ήταν με εγγύηση τα σπίτια. Η ανάπτυξη του πιστωτικού τομέα (και της χρηματοδότησης του) βασίστηκε στη μείωση του εισοδήματος από την εργασία. Αλλά η πτώση του εισοδήματος της εργασίας ήταν η δημιουργία ένα σημαντικού προβλήματος για τη ζήτηση και η περιορισμένη κερδοφορία στην οικονομία.
Με αυτήν την περιορισμένη κερδοφορία στην παραγωγική οικονομία, οι πάμπλουτοι, οι πλούσιοι, και ανώτερα εισοδήματα της μεσαίας τάξης επένδυαν σε τομείς με υψηλότερες αποδόσεις, κυρίως σε ακίνητα. Η απελευθέρωση των τραπεζικών εργασιών (και η απορρύθμιση των νόμων διαχωρισμού των επενδυτικών δραστηριοτήτων από της λιανικής τραπεζικής ) κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 οδήγησε σε μια φούσκα ακινήτων, με βάση το σύμπλεγμα των τραπεζών, των κτηματομεσιτών, και των βιομηχανίων κατασκευών. Στην Ισπανία, το σύμπλεγμα αυτό ήταν η βασική κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και είχε την υποστήριξη τόσο από την κεντρική κυβέρνηση όσο και από τις τοπικές αρχές, δεδομένου ότι οι τοπικές αρχές που ήταν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτούνταν από τους φόρους επί των ακινήτων.
Η ανάπτυξη στην κατασκευή κατοικιών τονώθηκε από την εισροή μεταναστών, με τον πληθυσμό των μεταναστών να αυξάνεται από 4% σε 10% του πληθυσμού σε μόλις 10 χρόνια. Η συμμετοχή του κατασκευαστικού τομέα ανήλθε στο 10% του ΑΕΠ, και στον τομέα που παράγονται οι περισσότερες (αλλά πολύ χαμηλά αμειβόμενες) θέσεις εργασίας. Το ισπανικό "θαύμα" της δημιουργίας θέσεων εργασίας βασίστηκε σε μεγάλες επενδύσεις σε ένα κερδοσκοπικό τομέα της οικονομίας. Και αυτό χρηματοδοτήθηκε με χρέος. Αυτή είναι η αιτία του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στην Ισπανία, η οποία διευκολύνθηκε από την εισαγωγή του ευρώ - πολύ πιο σταθερό για την οικονομία από ό, τι το εθνικό νόμισμα που αντικατέστησε. Η εισαγωγή του ευρώ είχε σαν συνέπεια να αυξηθεί δραματικά το μέγεθος του χρηματοπιστωτικού τομέα στις τέσσερις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης. Όταν η φούσκα έσκασε, το σύνολο της χρηματοπιστωτικής οικονομίας σταμάτησε.
Οι πολιτικές καταβολές του δημόσιου χρέους
Σε τέσσερις χώρες, έχει υπάρξει μια συμμαχία μεταξύ των ανώτερων εισοδηματικών κλιμάκιων (οι πάμπλουτοι, οι πλούσια και η ανώτερη μεσαία τάξη, των οποίων οι φόροι έχουν μειωθεί τα τελευταία 15 χρόνια) και τις τράπεζες, από τη μία πλευρά, και το κράτος , από την άλλη. Ένας καρπός αυτής της συμμαχίας ήταν η μείωση των φόρων που δημιούργησε το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα το οποίο μασκαρεύεται από την οικονομική ανάπτυξη στο εσωτερικό της φούσκας .
Η μείωση των εσόδων για τα κράτη (ως συνέπεια των φορολογικών περικοπών) ανάγκασαν τα κράτη να δανείζονται από τις τράπεζες, όπου οι πλούσιοι έχουν καταθέσει τα χρήματα που εξοικονομούν λόγω της μείωσης των φόρων. Το χρέος των κρατών και η ανάγκη δανεισμού είναι σαφές ότι σχετίζονται με τη μείωση των φόρων. Όταν η οικονομία σταμάτησε να αναπτύσσεται όταν έσκασε η φούσκα, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα έγινε εμφανές. Τα δημόσια ελλείμματα ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκαν σημαντικά σε όλες τις τέσσερις χώρες το 2007 - 2009 ως συνέπεια. Η Ισπανία πέρασε από πλεόνασμα 1,9% του ΑΕΠ το 2005 σε ένα δημόσιο έλλειμμα 11,1% το 2009. Ελλάδα πήγε από έλλειμμα 6,4% το 2007 σε 15,4% το 2009, με την Ιρλανδία κινείται από 0% στο 14% κατά την ίδια περίοδο. Σε όλα αυτά, η ταχεία αύξηση του δημόσιου ελλείμματος βασίστηκε στον εξαιρετικά οπισθοδρομικό χαρακτήρα των κρατικών εσόδων. Με τους περισσότερους φόρους να βασίζονται στο εισόδημα της εργασίας και στην κατανάλωση, όταν η απασχόληση μειώθηκε, η ανεργία αυξήθηκε και η κατανάλωση μειώθηκε, το δημόσιο έλλειμμα κλιμακώθηκε δραματικά.
Λύσεις που δεν προτάθηκαν
Η νεοφιλελεύθερη απάντηση σε αυτή την κατάσταση, η οποία συνεπάγεται περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, κάνει την κατάσταση χειρότερη, επειδή μειώνει τη ζήτηση. Τα συνδικάτα έχουν περιγράψει με ακρίβεια τον νεοφιλελευθερισμό ως ιδεολογία των τραπεζών και των μεγάλων εργοδοτών. Τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης υποστηρίζουν αυτό το δόγμα ,το οποίο βασίζεται περισσότερο στην πίστη παρά σε αποδείξεις. Στη ρίζα του προβλήματος είναι η ταξική εξουσία και την υλοποίησή της μέσα από το κράτος.
Σε περίπτωση που η Ισπανία ακολουθούσε την ίδια δημοσιονομική πολιτική, όπως η Σουηδία, το ισπανικό κράτος θα είχε να προσβλέπει, σε 200.000 εκατ. ευρώ περισσότερα από ό, τι τώρα. Με αυτά τα εκατομμύρια ευρώ, θα μπορούσε να δημιουργήσει 5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας (ιδιαίτερα στις υπανάπτυκτες υπηρεσίες του κοινωνικού κράτους, όπως το εθνικό σύστημα υγείας,το εκπαιδευτικό σύστημα ,τις υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών, και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες). Αν ένας στους τέσσερις ενήλικες εργαστεί σε τέτοιες υπηρεσίες (όπως συμβαίνει στη Σουηδία), αντί του ενός στους δέκα ενήλικες (όπως συμβαίνει τώρα στην Ισπανία), η Ισπανία θα μπορούσε να δημιουργήσει 5 εκατομμύρια επιπλέον θέσεις εργασίας, να εξάλειφε την ανεργία: 5 εκατομμύρια ,περισσότερο ή λιγότερο ,είναι ο αριθμός των ατόμων που είναι σήμερα άνεργοι στην Ισπανία.
Ένα δεύτερο σημείο είναι ότι τα δημοσιονομικά κίνητρα που εφαρμόζονται από τις περισσότερες από τις κυβερνήσεις σε αυτή την ομάδα χωρών το 2008 ήταν βασικά φορολογικές περικοπές. Μόνο ένα μικροσκοπικό μέρος των δημοσιονομικών κινήτρων πήγε στη δημιουργία θέσεων εργασίας (μέσω των επενδύσεων από τις τοπικές αρχές). Η τόνωση της οικονομίας μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας δεν έχει συμβεί σε καμία από αυτές τις χώρες. Επιπλέον, η μείωση του ελλείμματος επιτυγχάνεται με την περικοπή των δημόσιων δαπανών, όχι με την αύξηση των φόρων. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Συνδικάτων έχει προτείνει εναλλακτικούς τρόπους για τη μείωση του ελλείμματος, κυρίως μέσω της αύξησης των φόρων (αντιστρέφοντας την φορολογικές μειώσεις των τελευταίων 15 ετών). Οι τάξεις που κατέχουν την εξουσία, όμως, είναι η πιο ισχυρή αντιπολίτευση σε αυτές τις εναλλακτικές πολιτικές. Ένας εργοστασιακός εργάτης στην Ισπανία πληρώνει φόρους που εκτιμάται σε 74% των φόρων που καταβάλλονται από έναν ίδιο εργαζόμενο στη Σουηδία. Το πλουσιότερο 1% των εισοδηματιών στην Ισπανία, όμως, πληρώνουν μόνο το 20% των φόρων που καταβάλλονται από την κορυφή του 1% στη Σουηδία. Αυτό είναι που εξηγεί την τεράστια οπισθοδρομική δημοσιονομική πολιτική στις τέσσερις περιφερειακές χώρες της ΕΕ- των 15 και την τεράστια αντίσταση στην αλλαγή από κυρίαρχες τάξεις τους.
Το πρόβλημα του δημόσιου χρέους είναι έτσι ουσιαστικά ένα πολιτικό και όχι ένα οικονομικό ή χρηματοοικονομικό. Η σημερινή κατάσταση είναι απαράδεκτη, διότι οι κυρίαρχες τάξεις της Ευρώπης και των συμμάχων τους, την ηγεσία της ΕΕ («η τρόικα": το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ,η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), προσπαθούν να μειώσουν τη δύναμη του εργατικού δυναμικού και χρησιμοποιούν το επιχείρημα της "πίεσης των χρηματοπιστωτικών αγορών »- με στόχο οι εργάτες να δεχθούν τις τεράστιες θυσίες που οι κυρίαρχες τάξεις ήθελαν εδώ και πολλά χρόνια. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η σοσιαλιστική κυβέρνηση προχώρησε σε περικοπή των δημόσιων κοινωνικών δαπανών, η οποία, εκτός από ότι επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη και μειώνει το επίπεδο της ζήτησης, πλήττει τα λαϊκά στρώματα. Τα μέρη προς τα αριστερά του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος έχουν δείξει σαφώς ότι για κάθε περικοπή στις δημόσιες κοινωνικές δαπάνες, η κυβέρνηση θα μπορούσε να λάβει ακόμη μεγαλύτερα έσοδα με την επιλεκτική αύξηση των φόρων, η οποία δεν θα επηρεάσει τους φόρους για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Επιπλέον, έχουν δείξει ότι τα έσοδα που λαμβάνονται με αυτούς τους φόρους θα μπορούσε να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στον υπανάπτυκτο δημόσιο τομέα, ιδίως στο κράτος πρόνοιας.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι, αυτή τη στιγμή, καμία μεγάλη δύναμη στην αριστερά δεν έχει ζητήσει την έξοδο από το ευρώ. Μια εξήγηση για αυτό είναι ότι η Ευρώπη ήταν πάντα ένα σημείο αναφοράς για τις προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, κάτω από τη φασιστική δικτατορία, η Ευρώπη σήμαινε την ελευθερία, την δημοκρατία και το κράτος πρόνοιας. Η ελκυστικότητα της Ευρώπης είναι τώρα που φθίνει, αν και όχι πολύ γρήγορα. Λόγω αυτού, οι περισσότερες συζητήσεις επικεντρώνονται σχετικά με τη διόρθωση των οπισθοδρομικών δημοσιονομικών του κράτους και την ανάπτυξη των επεκτατικών πολιτικών ως μέσο για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και την δημιουργία θέσεων εργασίας. Μέρος της αριστεράς στην Ισπανία θεωρεί ότι αυτό δεν είναι δυνατό, υπενθυμίζοντας την υπόθεση Μιτεράν ως ένα παράδειγμα του πώς μια χώρα δεν μπορεί να ακολουθήσει επεκτατικές πολιτικές. Αυτό πρέπει να εμφανίζεται ως λάθος, αν και οι επεκτατικές πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα βοηθούσε πολύ. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί αυτή τη στιγμή, ωστόσο, λόγω του ελέγχου των μεγάλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ από το νεοφιλελεύθερο δόγμα.
Το κίνημα των indignados
Εν τω μεταξύ, ένα νέο κίνημα που έχει εμφανιστεί το οποίο τους εξέπληξε όλους. Αρχικά με επικεφαλής τους νέους ανέργους, έχει προσελκύσει τεράστια υποστήριξη από την πλειοψηφία του πληθυσμού. Πρωταρχικός στόχος του είναι στο να καταγγείλει την απουσία δημοκρατίας, στην Ισπανία και αλλού στην Ευρώπη, που δείχνει πώς οι κυβερνήσεις λαμβάνουν αποφάσεις , χωρίς να έχουν λάβει τέτοια εντολή από τον λαό. Αυτή η κίνηση αναδεικνύει την ρίζα του προβλήματος: η φύση της δημοκρατίας και ποιους πραγματικά εκπροσωπούν οι « δημοκρατικοί θεσμοί». Βέβαια, στην Ισπανία, η κυβέρνηση ανησυχεί για αυτή την κίνηση. Ο υποψήφιος του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος, ελπίζοντας να πετύχει ο Zapatero(ο ισπανός πρόεδρος με τη μικρότερη λαϊκή υποστήριξη κατά τη διάρκεια της δημοκρατικής περιόδου), απηύθυνε έκκληση για αύξηση της φορολογίας των τραπεζιτών και των τραπεζών για να βοηθήσει στην επίλυση των δημοσιονομικών προβλημάτων του κράτους. Αυτό είναι σημαντικό διότι η πρόταση είναι μια απάντηση στη δημόσια οργή που στρέφεται κατά των τραπεζών και των πλουσίων. Η οικονομική και βιομηχανική αστική τάξη θεωρεί ότι χρησιμοποιώντας την «πίεση των χρηματοπιστωτικών αγορών" ως έναν τρόπο για να πάρει αυτό που πάντα ήθελε: να αποδυναμώσει την εργατική τάξη. Και αυτό που είναι πραγματικά απειλητικό για το καθεστώς είναι ότι όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη συμπάθεια για το λαϊκό κίνημα, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και μεγάλων τμημάτων των συντηρητικών κόμματων. Θα δούμε τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Vicente Navarro είναι καθηγητής της Δημόσιας Πολιτικής, στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και Διευθυντής του Προγράμματος Δημοσίας Πολιτικής από κοινού με την αιγίδα του Πανεπιστημίου Pompeu Fabra (Βαρκελώνη, Ισπανία) και το Johns Hopkins University (Βαλτιμόρη)
Το έργο της Marta Tur, του Miquel Campa Sole και της Maria Allwine στην προετοιμασία του άρθρου αυτού αναγνωρίζεται με ευγνωμοσύνη.
Απόδοση κειμένου Κάππα Γκρέκο
Το πρωτότυπο εδώ:
http://www.counterpunch.org/2011/08/19/crisis-and-class-struggle-in-the-eurozone/
vlepo.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου