άρθρο Ηλ. Παπαναστασίου- Εκφασισμός και αγρότες

του
Ηλ. Παπαναστασίου*

Παραξενεύονται αρκετοί για την προϊούσα φασιστικοποιηση μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού με καλπάζοντα ρυθμό, λησμονώντας πολλές αλήθειες σε αρκετούς και δυσάρεστες για περισσότερους.

Η Ελλάδα δεν γνώρισε ποτέ βιομηχανική επανάσταση και διαμόρφωση ανάλογης κοινωνικής διάρθρωσης, αλλά ούτε και αστικές-δημοκρατικές επαναστάσεις που...

ολοκλήρωσαν -εν μέρει ή συνολικά- το έργο τους. Όπως ακριβώς δεν έζησε Διαφωτισμό, άσχετα αν γέννησε πολλούς Διαφωτιστές.

Οι κρατικοί θεσμοί στην χώρα μας ήταν –εν πολλοίς– εισαγόμενοι χωρίς ανάλογες κοινωνικές υποδοχές και διαρθρώσεις. Πάσχιζε μια δυτικότροπη, αστικού τύπου πολιτική τάξη να δημιουργήσει – σε μεγάλο βαθμό ex nihilo – μια οικονομική αστική τάξη με νομοθετικές και φορολογικού τύπου παρεμβάσεις, κυρίως στον τομέα των κινήτρων, με αποτελέσματα μέτρια έως ανύπαρκτα. Ανάλογη αδιέξοδη πολιτική είχαμε και στον τομέα του κράτους το οποίο παρέμεινε διεφθαρμένο και προαστικο από γεννησιμιού του, παρά τα όσα ισχυρίζονται νεόκοποι -λυπούμαστε αλλά μάλλον αδιάβαστοι- «αντιπελατειακού χαρακτήρα» ερευνητές των οποίων ο ορίζοντας ξεκινά μετά το 1981...

Η δομή -δηλαδή η ουσία και το «είναι» και όχι μόνο το «φαίνεσθε»- μια χώρας είναι η οικονομική της διάρθρωση και αυτή στην Ελλάδα παρέμεινε -και σήμερα- εμπορομεσιτικού και αγροτικού τύπου, δηλαδή προαστικού. Η νόθα -μιμητική ουσιαστικά- αστικοποίηση του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού έκρυβε μια ανθεκτική αγροτική δομή, μικρομεσαίου και ψευδό παραγωγικού -επιδοτούμενου χαρακτήρα με παράλληλη οικονομική θέση στη πολη. Ο ελληνικός κρατικός πελατειασμός δεν αύξησε (;) τους δημόσιους υπαλλήλους αλλά, αντίθετα, διατήρησε την καθυστερημένη ύπαιθρο μέσω των εισοδημάτων της πολης. Αν στη Δύση η πολη -ιστορικά και πάντα, ο φορέας πολιτισμού- αφομοίωσε και ταυτόχρονα αστικοποίησε την ύπαιθρο μετατρέποντας την σε απλό υπηρέτη της αστικής κοινωνίας, στην Ελλάδα οι πόλεις διογκώθηκαν διατηρώντας τις δομές της υπαίθρου και τις οποίες συντηρούσαν σε μεγάλο βαθμό οι ίδιες οι πόλεις με εισοδήματα τους και δεύτερη απασχόληση καλλιεργητικού και τουριστικού χαρακτήρα. Μπορούμε να ισχυριστούμε - συνοπτικά - πως «η ποσοτική διόγκωση των πόλεων στην Ελλάδα είναι ευθέως ανάλογη της αντοχής και ανθεκτικότητας της υπαίθρου - χωριού». Ποσοτική διόγκωση των πόλεων και ποιοτική ανθεκτικότητα των αγροτικών δομών είναι το greek paradox που δεν βλέπουν οι θεωρητικού του (δήθεν) παρασιτικού πελατειακού κράτους. Απλά, ήταν μια παρασιτική διόγκωση των πόλεων και μια ξεκάθαρη συντήρηση του ιστορικού αναχρονισμού, οπισθοδρομισμού της υπαίθρου με εισοδήματα των πόλεων. Οι (υποτιθέμενοι) αστοί των πόλεων -ειδικά της πρωτευουσιάνικης εκδοχής- δεν είναι burgers που εξελίχτηκαν σε αστούς αλλά αγρότες και χωριατες που παρέμειναν τέτοιοι -οικονομικά και ψυχολογικά- έχοντας σαν ενδιάμεση διαμονή την πολη. Γι αυτό η νεώτερη Ελλάδα δεν έχει αστική αρχιτεκτονική όπως όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις και αστική μουσική ή δείγματα καθημερινής αστικής κουλτούρας.

Έτσι εξηγείται επίσης και ο επιδειξιομανής καταναλωτισμός των νεόπλουτων ρωμιών–αστών, που προσπαθούν να αποδείξουν και δείξουν αυτό που δεν είναι αλλά και να κρύψουν αυτό που είναι, ένα ψευδοαστικο φαίνεσθε που κρύβει μια αγροτική ψυχή.

Αν λοιπόν δεν είμαστε κλασσική αστική χώρα αλλά μια ανθεκτική αγροτική κοινωνία, τότε ο καλπαζων νεοφασισμός δεν είναι μόνο η διαμαρτυρία του μικροαστού ή ανέργου αλλά και του αγρότη που ανακάλυψε τις ρίζες του -λες και τις έχασε ποτέ- και ο ελληνικός νεοφασισμός είναι, χοντρικά και σε μεγάλο βαθμό, αγροτικής προέλευσης (Greek paradox και στον νεοφασισμό) δηλαδή προαστικου τύπου, με αρκετές δόσεις δωδεκαθεισμου αλλά και ορθοδοξίας, φαντασιώσεις περί Αρείας φυλής κλπ. (Αν οι αστοί πουλούν την πραμάτεια τους με εμπλουτιστικό στόμφο, οι νεοφασίστες με παρελάσεις και μαχαιρώματα. Αν μάλιστα βάψεις τα μαλλιά σου και ξανθά, όπως οι περισσότερες Ελληνίδες θυμίζοντας Στοκχόλμη τότε γίνεσαι Άρειος. Μπορείς...). Αν ο κλασσικός φασισμός ήταν ένας φανφαρονίστικος μικροαστισμός εγκληματικού τύπου η νεοελληνική εκδοχή είναι βλαχομπαροκ αγροτισμος κομπλεξικού τύπου. Ο πρώτος ήταν ο ψευτοθριαμβος του kleinburger, o δεύτερος του αγρότη της πολης. Γελοίος αλλά επικίνδυνος.

*Ο Ηλίας Ν. Παπαναστασίου είναι αρθρογράφος - οικονομολόγος, σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Lund (Σουηδία).