ΑΡΘΡΟ- «Η χώρα έχει ανάγκη να συγκροτηθεί ο τρίτος πόλος…»

Του
Ν. Κοτζιά

Ο Ρόμπερτ Μίχελς το 1907 έκανε μια από τις καλύτερες αναλύσεις του 20ου αιώνα για τους θεσμούς της νεωτερικότητας, όπως είναι τα κόμματα και τα συνδικάτα. Έδειξε ότι στους μεγάλους μαζικούς οργανισμούς υπάρχει η κυρίαρχη τάση, εκείνος την χαρακτήρισε μάλιστα ως σιδερένιο νόμο, άπαξ και...μια ηγετική ομάδα σταθεροποιήσει τη θέση της ως επικεφαλής ενός θεσμού να μην την εγκαταλείπει, παρά μόνο μετά από καταστροφές. Έδειξε, επίσης, ότι αυτές οι ηγετικές ομάδες αναπαράγονται στην κορυφή της πυραμίδας και εν τέλει δεν επιτρέπουν να λειτουργεί η δημοκρατία στο εσωτερικό του μαζικού οργανισμού του οποίου ηγούνται. Δηλαδή ότι, σε τελική ανάλυση, στα μεγάλα κόμματα εγκαθίσταται ένα είδος ολιγαρχίας η οποία τα ελέγχει. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν αναλαμβάνουν αυξημένες ευθύνες, όπως όταν κυβερνούν. Παρά τις όποιες κριτικές παρατηρήσεις που θα μπορούσε κανείς να κάνει στην ανάλυση του Ρ.Μίχελς, σε βασικές γραμμές η ιστορία των επιβεβαίωσε και τον δικαίωσε. Δεν έχει παρά να εξετάσει κανείς με βάση τον «σιδερένιο νόμο της ολιγαρχίας» το πώς λειτουργούν και αναπαράγονται οι ηγεσίες στα δύο μεγάλα ελληνικά κόμματα καθώς και την εσωτερική ζωή τους και θα διαπιστώσει άμεσα το αληθές των λόγων του Ρ.Μίχελς.

Ασφαλιστική δικλίδα η εσωκομματική δημοκρατία Υπάρχει μια ασφαλιστική δικλείδα που επιτρέπει την αποτροπή του σιδερένιου νόμου; Θα υποστήριζα ναι, αλλά η εφαρμογή της παρουσιάζει πάντα δυσκολίες, ενώ στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά απούσα. Ποια είναι αυτή; Η εσωκομματική δημοκρατία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει μετακινηθεί σε άγρια νεοφιλελεύθερα συνταγολόγια δεν υπάρχει κανείς θεσμός στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ που να μπορεί να ελέγξει και να υποχρεώσει την κυβέρνηση να διορθώσει την πολιτική της. Άπαξ και η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ βρέθηκε καβάλα στην κυβέρνηση, δεν νιώθει καμιά δέσμευση απέναντι στον κόσμο, στη φυσιογνωμία, το πρόγραμμα και το καταστατικό του κινήματος. Διαγράφει, μάλιστα, βουλευτές, οι οποίοι υπερασπίζονται τα θεμελιακά δεσμευτικά κείμενα των συνεδρίων. Τα μέλη αυτής της κυβέρνησης, ευτυχώς όχι όλα, ανταγωνίζεται ποιος θα επιδείξει τη μεγαλύτερη σκληρότητα απέναντι στην νεολαία και τους εργαζόμενους. Ποιος θα καταργήσει πρώτος δημοκρατικά δικαιώματα – κοινωνικές κατακτήσεις.

Πετά ο γάιδαρος της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, να καταργηθεί φωνάζουν αυτοί που έχουν κάνει σκουπιδόχαρτο το Σύνταγμα, αλλά εγκαλούν τους πολίτες αν αμφισβητήσουν τους νόμους που κατασκευάζουν κυβέρνηση-ΣΕΒ-τραπεζίτες-τρόικα και αντιστρατεύονται το Σύνταγμα. Και αναρωτιέμαι υπάρχουν κάποιοι πιο μόνιμοι στο δημόσιο χώρο από εκείνους τους υπουργούς που αναγγέλλουν την κατάργηση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων; Οι οποίοι επιδιώκουν, δηλαδή την κατάργηση της εγγύησης ότι το δημόσιο δεν θα είναι πλήρως έρμαιο των ορέξεων της διαπλοκής και των ηγεσιών των κομμάτων; Ας ψάξει κάποιος πότε μπήκαν στην δημόσια σφαίρα της πολιτικής εκείνοι οι πολιτικοί που φωνάζουν για την μονιμότητα των δημοσίων και θα διαπιστώσει ότι αν ήταν δημόσιοι υπάλληλοι θα είχαν συνταξιοδοτηθεί από καιρό.

Πετάνε οι εργασιακές σχέσεις ρωτάνε κάποιοι άλλοι; Τις πετάμε απαντούν αυτοί που θεωρούν ως σύγχρονο ότι τσακίζει τον κόσμο της εργασίας. Πετάνε τα δικαιώματα της νεολαίας; Ποια νεολαία, μας απαντάνε εκείνοι για τους οποίους το κύριο είναι τα ασανσέρ στα κτίρια και τα κότερα της διαπλοκής. Πετά η κυριαρχία της χώρας ρωτάνε οι φορείς του Νέου Ραγιαδισμού; Ναι απαντάνε και για αυτό μας εγκαλούν να πετάξουμε στον κάλαθο των αχρήστων αξίες και αρχές. Είναι εκείνοι οι οποίοι δεν διαθέτουν ίχνος αναστολής απέναντι στις ανάσες του λαού. Είναι οι μικρό-Ρέιγκαν και τα κακέκτυπα της Θάτσερ.

Άλλη πολιτική στην αντιπολίτευση – άλλη ως κυβέρνηση Το ερώτημα είναι σαφές και απλό: Υπάρχει δυνατότητα να συμμαζευτεί αυτό το ιστορικό αίσχος για σοσιαλδημοκρατικό –σοσιαλιστικό κόμμα; Ίσως αν εδώ και τώρα γινόταν ένα δημοκρατικό συνέδριο του κόμματος. Ένα συνέδριο όπως το προβλέπει το καταστατικό του κινήματος. Αλλά αυτό δεν θα γίνει όσο θα κυβερνά αυτή η ολιγαρχική παρέα που είναι επαγγελματίες υπουργοί. Υπουργοί που μετακινούνται από ένα υπουργείο στο άλλο, χωρίς όραμα. Δεν χρειάζονται οράματα και στρατηγικές αφού το μόνο που κάνουν είναι διαχείριση σε συνεννόηση με τις κοινωνικές παρέες τους. Βρήκαν μέσα από την πολιτική, εξουσία, ισχύ, κοινωνικές διασυνδέσεις. Ανακάλυψαν τον επαρχιακό κοσμοπολιτισμό. Έτσι στο μεταανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ ο ριζοσπαστικός λόγος είναι για τις εποχές της αντιπολίτευσης και η εξυπηρέτηση της διαπλοκής για την εποχή των κυβερνήσεων. Αυτή η ψαλίδα οφείλεται στον σιδηρού νόμου της ολιγαρχίας. Οι ίδιοι υπουργοί επί Ανδρέα, οι ίδιοι επί Σημίτη, οι ίδιοι και σήμερα.

Η ουσία είναι μία. Στα κόμματα δεν λειτουργεί η δημοκρατία. Δεν υπάρχει ισορροπία ισχύος ανάμεσα στα διαφορετικά κέντρα. Δεν υπάρχει έλεγχος. Και αν κάτι τέτοιο προβλέπεται από το καταστατικό ενός κόμματος παραβιάζεται με την ίδια ευκολία που παραβιάζεται το Σύνταγμα. Τι είναι το πρώτο μπροστά στο δεύτερο! Να το θυμούνται όσοι επιθυμούν να έχουν αυταπάτες.

Αλλά και οι πελατειακές σχέσεις που έχουν ανάγει ως αντίπαλο οι μνημονιακοί της κυβέρνησης (και τις οποίες αναπαράγουν μέσω της κομπίνας με τις ΜΚΟ και τις νέες δυνατότητες ως προς τις μετατάξεις) δεν παράγονται εξαιτίας του υπάρχοντος εκλογικού νόμου; Και γιατί δεν φέρνει επιτέλους η κυβέρνηση τον εκλογικό νόμο αλά Γερμανία που είχε προαναγγείλλει, αλλά με τις σταθερές της απλής αναλογικής που ισχύει στη Γερμανία; Ένας νόμος που, όμως, προκειμένου να λειτουργήσει πραγματικά δημοκρατικά, απαιτεί και προϋποθέτει την πιο ουσιαστική εσωκομματική δημοκρατία. Να εκλέγονται, δηλαδή, από τις αντίστοιχες οργανώσεις (τέρμα τα μοναρχικά προνόμια των ηγετών) και να δεσμεύονται σε πολιτικές. Και για να είναι όλα πιο σίγουρα να υπάρχει η δυνατότητα ανάκλησης, τόσο από τις κομματικές (ως προς τις κομματικές ιδιότητες) όσο και από τις λαϊκές συνελεύσεις. Αυτές οι εγγυήσεις δεν είναι ασφαλώς απόλυτες, αλλά είναι ένα στοιχειώδες βήμα δημοκρατίας.

Όρια και ιστορία Αναρωτιέται κανείς, που είναι το όριο που θέτει ο καθένας στον εαυτό του και μετά από αυτό δεν θέλει τα πολλά με τους στυλοβάτες της καταστροφής της χώρας; Τα αντιμνημονιακά στελέχη του ΠΑΣΟΚ ποια θεωρούν ως κόκκινη γραμμή παραμονής τους σ’ αυτό; Την κατάργηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στα ΑΕΙ; Τον πλουτισμό των λίγων με μια τροπολογία δύο λέξεων στη βουλή που συνοδεύει τα Μνημόνια και τα Μεσοπρόθεσμα; Πόσα και τι αντέχει ακόμα η πλάτη τους; Δεν μιλώ για εκείνους τους πολιτικούς εξ επαγγέλματος που το ζήτημα του μνημονίου είναι απλά ένα εργαλείο στη μια μάχη μηχανισμών στην οποία οι μεν ελπίζουν «Ως αντιμνημονιακοί» να κερδίσουν τη μάχη των σταυρών και οι δε που εκφράζουν στο ΠΑΣΟΚ το Κόμμα του Μνημονίου τους ψήφους αυτών των σταυρών; Μιλώ για εκείνους που όταν είναι να πάρουν μέτρα σε βάρος των ισχυρών αποδέχονται τη θεωρία ότι υπάρχουν άλλοι δρόμοι. Οι άλλοι δρόμοι που έχουν στη διάβα τους μόνο τους εργαζόμενους και συνταξιούχους πολίτες. Ο άλλος δρόμος αναδιανομής υπέρ των λίγων ως αναγκαστικός μονόδρομος ενάντια στους πολλούς.

Μήπως το ΠΑΣΟΚ είναι σήμερα η Ένωση Κέντρου που δεν είχε πια λόγο ύπαρξης μετά την ταύτισή της με την δεξιά και την κεντροδεξιά; Μήπως απουσιάζει από όλους μας η τόλμη να δούμε την αλήθεια κατάματα και να ακολουθήσουμε τις δύσκολες επιταγές της κοινωνίας και της ιστορίας; Ή μήπως, όπως πιστεύω, ενώ οι δυνάμεις που έφυγαν από την Ένωση Κέντρου είχαν ιδεολογικές και προγραμματικές επεξεργασίες, το ΠΑΣΟΚ επειδή είχε αποϊδεολογικοποιηθεί βαθύτατα, ακόμα και οι κριτικές φωνές στο εσωτερικό του απλά επαναλαμβάνουν τα χθεσινά, αλλά ανεπαρκή στη μάχη ενάντια στα δεξιά;

Και αναρωτιέμαι με τους αντιμνημονιακούς που είναι μέσα στο ΠΑΣΟΚ, τι θα κάνουν στις επικείμενες εκλογές; θα βοηθήσουν ένα θεμελιακό συστατικό του Κόμματος του Μνημονίου να κερδίσει τις εκλογές; θα αντιστρατευτούν το κόμμα στο οποίο ανήκουν στο όνομα της αντιμνημονιακής ορθής γραμμής τους; θα οδηγηθούν σε αποχή; Αποχή που τον μόνο που βοηθά τελικά είναι τον δικομματισμό και τον υποβιβασμό του πολιτικού συστήματος όπως εκείνο των ΗΠΑ;

Η απάντησή μου είναι μία και μόνη: ήρθε η ώρα να φτιαχτεί στη χώρα ένας τρίτος πόλος. Ο πόλος ενάντια στα μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμα προγράμματα. Ενάντια στον νέο ραγιαδισμό και το Κόμμα του Μνημονίου. Ένας πόλος ανοικτός στο μέλλον, στον δημοκρατισμό και στην αξιοπρέπεια που στηρίζεται σε αξίες και αρχές. Χωρίς αποκλεισμούς στο όνομα του χθες, υποταγμένο στις ανάγκες που γεννά το δύσκολο σήμερα για το αύριο.

ΠΗΓΗ: PRESS-GR