 |
| της Ασ. Ξηροτύρη* |
διασπάθιση του δημόσιου χρήματος.
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών επανέφεραν στην επικαιρότητα και το πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής για την προμήθεια των εξοπλιστικών προγραμμάτων TOR-M1 και TPQ-37. Μου θύμισαν, ως μέλος τότε της εξεταστικής επιτροπής από την πλευρά του Συνασπισμού, την προσπάθεια που κάναμε μέλη της επιτροπής να ανοίξουν προφανείς λογαριασμοί των εμπλεκομένων στην Ελβετία, προκειμένου να τεκμηριώσουμε εκτός από τις πολιτικές και τις ποινικές ευθύνες. Η επιτροπή πήρε γιαυτό, παράταση του έργου της αλλά η λογαριασμοί ποτέ δεν άνοιξαν.
Παραθέτω παρακάτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα της ομιλίας μου κατά τη συζήτηση στη Βουλή στις 25 Φεβρ. 2005, επί του πορίσματος της Εξεταστικής Επιτροπής «για τη διερεύνηση των όσων περιλαμβάνονται στις δικογραφίες των εισαγγελικών αναφορών για τις προμήθειες των εξοπλιστικών προγραμμάτων TORM-1 , TPQ-37 .
«……. Έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές και επαληθεύτηκαν αυτά κατά τη συζήτηση στην Εξεταστική Επιτροπή ότι το πρόβλημα των δαπανών και των προμηθειών για εξοπλιστικά προγράμματα, το θεσμικό πλαίσιο είναι ατελές και θα έλεγα εκτός ελέγχου. Η κατάσταση δεν είναι τυχαία. Αποτελεί συγκεκριμένη πολιτική όλων των κυβερνήσεων που στο όνομα δήθεν του απορρήτου και της ευαισθησίας περί τα αμυντικά ζητήματα θέλουν όλον αυτόν το τομέα στην αποκλειστική τους διαχείριση μέχρι του σημείου να μην εγγράφονται στους προϋπολογισμούς οι σχετικές δαπάνες και να μην υπάρχει ποτέ και για κανένα εξοπλιστικό πρόγραμμα καμία λογοδοσία.
Αναλυτικότερα θα σας εκθέσω τις διαπιστώσεις μας και τα προβλήματα που καταγράψαμε κατά την εξεταστική διαδικασία για τις δύο προμήθειες των TOR-M1, των αντισταθμιστικών ωφελημάτων αυτών και των TPQ-37. Αναδείχθηκε σε αυτήν τη διαδικασία ότι το θεσμικό πλαίσιο και το νομικό καθεστώς που διέπει τις προμήθειες των Ενόπλων Δυνάμεων εξακολουθεί να περιέχει κενά, ασάφειες και σκόπιμες παραλείψεις. Ειδικότερα, παρόλο που οι δαπάνες για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων καταναλίσκουν ένα μεγάλο μέρος του εθνικού εισοδήματος, η Εθνική Αντιπροσωπεία δεν έχει λόγο επ´αυτού και επαφίεται στην εκάστοτε κυβέρνηση η όποια ενημέρωση προς αυτήν. Πολύ περισσότερο όταν επιλέγει κακώς κατά τη γνώμη μας τις εξαιρέσεις του κανόνα, όπως το σύστημα της απευθείας ανάθεσης ή τις κρατικές εγγυήσεις και άλλες επιλογές που έγιναν και για τα εξοπλιστικά προγράμματα που εξετάσαμε. Με αυτόν τον τρόπο, εάν δηλαδή ενημερώνεται συστηματικά η Βουλή δεν θα μετατίθενται όλα στη γενική πολιτική του ΚΥΣΕΑ και θα εξασφαλίζεται εκ των προτέρων η ενημέρωση, γνώση και συνεννόηση, αντί της σημερινής εικόνας των διαρκών εξεταστικών επιτροπών εκ των υστέρων και της μόνιμης καχυποψίας ή μάλλον βεβαιότητας για την εξυπηρέτηση κυκλωμάτων μεσιτείας. Αν και το νομικό καθεστώς που προβλέπει τις προμήθειες όπλων καθιερώνει ως κανόνα το δημόσιο διαγωνισμό και όχι τις απευθείας αναθέσεις, το ίδιο καθεστώς περιέχει εξαιρέσεις, που ο κανόνας τελικά καταντάει να μετατρέπεται σε εξαίρεση. Η απευθείας ανάθεση της προμήθειας ενός οπλικού συστήματος σε προμηθευτή αφενός δυσχεραίνει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας, αφετέρου δεν διευκολύνει τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την επίτευξη χαμηλότερων τιμών. Μεταξύ πολλών άλλων στις παθογένειες του συστήματος προμήθειας εξοπλιστικών προγραμμάτων ανάγεται και η παραλαβή του πολεμικού υλικού χωρίς προηγούμενη πλήρη επιβεβαίωση των τεχνικοεπιχειρησιακών δυνατοτήτων που υποσχέθηκε ο προμηθευτής σε πραγματικές και όχι σε εικονικές συνθήκες επίδειξης ή με βάση τις διαβεβαιώσεις κρατικών φορέων περί της χώρας παραγωγής και περί της αρτιότητας του προγράμματος εξοπλισμού. Σημαντική αδυναμία, όπως αποδείχθηκε, στις συμβάσεις με την εταιρία RAYTHEON για τα ραντάρ TPQ-37. Ιδιαίτερες αδυναμίες επισημάνθηκαν στις συμβάσεις αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Ειδικότερα ούτε τα αντισταθμιστικά ωφελήματα συγκεκριμενοποιούνται και αποσαφηνίζονται πλήρως, ούτως ώστε ο τρόπος υλοποίησής τους να είναι απόλυτα ειλικρινής, ούτε η παρακολούθηση της υλοποίησής τους γίνεται συστηματικά. Γύρω από τις συμβάσεις των αντισταθμιστικών ωφελημάτων αναπτύχθηκαν στην Επιτροπή έντονοι προβληματισμοί που έφτασαν μέχρι της πρότασης κατάργησής τους με τη σκέψη ότι σπανίως υλοποιούνται, ενώ επιβαρύνουν το κόστος της κύριας προμήθειας. Στην προκειμένη περίπτωση των αντισταθμιστικών ωφελημάτων για τα TOR-M1 το καθεστώς, οι ικανότητες και οι αρμοδιότητες των ενδιάμεσων εταιριών, όπως και η πιστοποίηση και η αποδοχή ή μη αυτών από τον κύριο του έργου δεν διευκρινίστηκαν ποτέ, ενώ τελικά ήταν πολύ μεγάλες, παρά τις επίμονες ερωτήσεις μας και στους τρεις γενικούς γραμματείς του Υπουργείου.
Αδυναμίες, κενά και σημαντικότατες παραλείψεις έχουν διαπιστωθεί και στην παρακολούθηση της υλοποίησης των όρων των συμβάσεων τόσο του κυρίου υλικού, όσο και των αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Εξ όσων έχουν διαπιστωθεί και για τις δύο προμήθειες, σπανίως κινήθηκαν οι διαδικασίες επιβολής ποινικών ρητρών, κατάπτωσης εγγυήσεων, προσφυγής σε διαιτησία ή ακόμη και έκπτωσης του προμηθευτού που αθέτησε προκλητικά την τήρηση των υποσχέσεών του. Ασάφειες και παραλείψεις παρατηρήθηκαν και ως προς τον τρόπο και στο σύστημα που ακολουθήθηκε στην προμήθεια των δύο οπλικών συστημάτων.
Ενώ τελικά κατέληξαν σε απευθείας αναθέσεις, ασαφής ήταν η μέθοδος που ακολουθήθηκε πριν από την απευθείας ανάθεση. Δεν κατέστη δυνατόν να διευκρινιστεί αν ο τρόπος προμήθειας ήταν οι ενσφράγιστες προσφορές, αν ήταν οι προμήθειες χωρίς διεξαγωγή διαγωνισμού ή αν ήταν ο πρόχειρος διαγωνισμός με προφορικές προσφορές. Ούτε οι όροι του διαγωνισμού υπήρξαν γνωστοί εκ των προτέρων, με αποτέλεσμα μέχρι και την τελευταία στιγμή να καταφθάνουν από ορισμένες εταιρίες προτάσεις βελτιωτικών προσφορών.
Από τις καταθέσεις αρκετών μαρτύρων προέκυψε ότι στα γραφεία και στους διαδρόμους του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας περιφέρονται μέχρι και σήμερα με μεγάλη άνεση και οικειότητα σε σχεδόν καθημερινή βάση ποικιλώνυμοι μεσίτες, διαμεσολαβητές, διαφημιστές, μεσάζοντες και έμποροι όπλων με σκοπό την προώθηση των οπλικών συστημάτων που αντιπροσωπεύουν. Κατά την άποψή μας, το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Επιβάλλεται με ρητή διάταξη νόμου, όσο κι αν αυτό, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σας φαίνεται εξωπραγματικό, να αποκλειστεί στο μέλλον η μεσιτεία και εν γένει η διαμεσολάβηση τρίτων στις προμήθειες όπλων και οπλικών συστημάτων εκ μέρους των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Επίσης, από τις εξετάσεις των μαρτύρων προέκυψε ότι ανώτατοι αξιωματικοί του στρατού που είχαν κατά τη διάρκεια της ενεργούς υπηρεσίας τους ασχοληθεί με εθνικές αιτιολογήσεις οπλικών συστημάτων και με κατάρτιση κυρίων συμβάσεων αντισταθμιστικών ωφελημάτων, μετά την αποστράτευσή τους προσλαμβάνονται ως σύμβουλοι, διευθυντές ή υπάλληλοι από εταιρείες που πωλούν ή μεσιτεύουν την προμήθεια όπλων, παρά τη ρητή πρόβλεψη του νόμου που απαγορεύει επί μία πενταετία μετά την αποστράτευση τη μη ανάμειξη και ενασχόληση κ.λπ.. Τέτοιου είδους ανάμειξη πρέπει να απαγορευθεί και χωρίς κανέναν χρονικό περιορισμό, γιατί εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους.
Δεν με παίρνει ο χρόνος, αλλά θέλω να πω ότι στην Επιτροπή έγινε μία ουσιαστική δουλειά, όμως πολλές φορές οι ρόλοι των Βουλευτών των δύο μεγαλύτερων κομμάτων (Βενιζέλος, Λοβέρδος από ΠΑΣΟΚ) που μετείχαν στην Εξεταστική Επιτροπή περιορίστηκαν ή και ταυτίστηκαν σε πλείστες περιπτώσεις με τους ρόλους της πολιτικής αγωγής (ΝΔ) ή της υπεράσπισης (ΠΑΣΟΚ) και δεν μπήκαν στη μεγάλη ουσία των προβλημάτων, όπως θα έπρεπε. Από τα κύρια σημεία των μαρτυρικών καταθέσεων για τα TOR M1, κατά πολλούς εκ των εξετασθέντων μαρτύρων το μεν επιλεγέν οπλικό σύστημα TOR - M1, ανεξάρτητα από τη μη διασύνδεσή του με το ενιαίο αμυντικό σύστημα της χώρας, είναι εύχρηστο και λειτουργικό, όπως έχει σήμερα, ενώ κατά άλλους η μη διασύνδεσή του στερεί σημαντικό βαθμό της αποτελεσματικότητάς του, όπως η αδυναμία προμήθειας ανταλλακτικών υλικών. Άρα, έμμεσα έχει προκληθεί ζημία στο κράτος. Οι αρνητές της χρησιμότητας του συστήματος του TOR M1 σήμερα δεν εντοπίζουν κυρίως τις αιτιάσεις τους στην αρχική επιλογή του, αλλά στην ανώμαλη εξέλιξη της σχετικής σύμβασης που συνίσταται στη βραδύτητα της διασύνδεσης των TOR M1 με το σύστημα αεράμυνας της χώρας.
Για τις συμβάσεις των αντισταθμιστικών ωφελημάτων διαπιστώνεται πράγματι μία αρνητική εικόνα, αφού από τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες που ενέχουν θέση υπουργικής απόφασης δεν προβλέπεται κρατική εγγύηση, όπως αυτή που λήφθηκε για τα αντισταθμιστικά ωφελήματα της προμήθειας των TOR - M1, αλλά απαιτείται τραπεζική εγγύηση. Είναι γεγονός όμως, κύριοι συνάδελφοι, ότι από μόνη της η λήψη της εγγυητικής επιστολής τραπέζης δεν θα μπορούσε να αποτρέψει μία ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης, όπως δεν την απέτρεψε και στη σύμβαση προμήθειας των TPQ - 37, στην οποία υπήρχε εγγυητική επιστολή τραπέζης. Επιβάλλεται, λοιπόν, πάντα να υπάρχει η συστηματική παρακολούθηση και η απαίτηση για εκπλήρωση όλων των συμβατικών όρων στους αντίστοιχους χρόνους, τακτική που δεν ακολουθήθηκε με πληρότητα στις δύο εξεταζόμενες συμβάσεις. Σχετικά με τη βραδύτητα υλοποίησης των συμβάσεων των αντισταθμιστικών ωφελημάτων, τα προβλήματα ήταν πολύ περισσότερα και έχουν καταγραφεί.
Όσον αφορά στην απόδοση πολιτικών ευθυνών, συνοψίζοντας τα παραπάνω, θεωρούμε ότι προκύπτουν πολύ σοβαρές πολιτικές ευθύνες των δύο προηγηθέντων Υπουργών Άμυνας: κ.κ. Α. Τσοχατζόπουλου και Γ. Παπαντωνίου που συνοψίζονται στα εξής: Ενώ το πρόβλημα των δαπανών και προμηθειών για εξοπλιστικά προγράμματα έχει κατ΄ επανάληψη τεθεί, δεν έλαβαν πολιτικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις προμήθειες των όπλων, ώστε να καλυφθούν τα κενά, οι ατέλειες και να υπάρχει η επιβαλλόμενη δυνατότητα ελέγχου. Δεν κατέστησαν κοινωνό τη Βουλή σε κρίσιμες και οικονομικά δυσβάστακτες αποφάσεις τους. Η αναγκαιότητα κάθε προμήθειας αμυντικού υλικού και η σκοπιμότητα της αντίστοιχης επιλογής έπρεπε να είναι υπόθεση της ελληνικής Βουλής και της ειδικής επιτροπής. Δεν οριοθέτησαν με σαφήνεια τα όρια των γνωμοδοτικών και αποφασιζόντων οργάνων, με αποτέλεσμα η τελική επιτροπή να είναι δεικτική παρερμηνειών. Δεν ενεργοποίησαν και δεν φρόντισαν για τον πλήρη νομικό προέλεγχο των συμβάσεων. Δεν δραστηριοποίησαν τον μηχανισμό προελέγχου των τεχνικοϋπηρεσιακών δυνατοτήτων των οπλικών συστημάτων σε συνθήκες πραγματικές. Δεν έλεγξαν με ειδικούς τη ρεαλιστικότητα των αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Έσπευσαν να ενεργοποιήσουν το δικαίωμα προαίρεσης, αν και ήταν ήδη εμφανείς οι καθυστερήσεις. Πολιτικές ευθύνες καταλογίζονται και για την επιδειχθείσα ανοχή έναντι της Raytheon και τη μη επίσπευση των δοκιμών επιβεβαίωσης.
Στο σημείο αυτό, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κλείνοντας θέλω να επισημάνω ότι ποινικές ευθύνες μπορεί να μην έχουν βεβαιωθεί μέχρι τώρα, παραμένουν όμως ανοικτά πολύ σημαντικά θέματα που αφορούν κυρίως λογαριασμούς καταθέσεων στην Ελβετία, που δεν κατέστη ακόμη δυνατόν να ανοιχθούν και υπάρχει μεγάλη ανάγκη η επιτροπή να συνεχίσει το έργο της.
*υποψήφια βουλευτής ΔΗΜΑΡ Α΄ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου