Τρίτη 25 Φεβρουαρίου 2014

Σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία / Σίμος Ανδρονίδης

Το τελευταίο τρίμηνο οι πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία είναι ραγδαίες. Οι κινητοποιήσεις που έχουν ως επίκεντρο την πλατεία ανεξαρτησίας στο Κίεβο, ξεκίνησαν τον περασμένο Νοέμβριο, έχοντας ως αφορμή και αφετηρία ταυτόχρονα την...
άρνηση της κυβέρνησης της χώρας να υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βίκτωρ Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης αν και δεν ήταν ριζικά αντίθετος στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας του. Βασικό και ουσιώδες στοιχείο για την κατανόηση της πολιτικής κρίσης, της κρίσης διακυβέρνησης στην Ουκρανία, είναι το ότι πρόκειται για μία βαθύτατα διαιρεμένη χώρα. Το δυτικό τμήμα της, ουκρανόφωνο και παραδοσιακά  προσανατολισμένο προς τη Δύση, επιθυμεί την οργανική πρόσδεση της χώρας στο Ευρωπαϊκό πολιτικό και οικονομικό «άρμα». 

Μιλώντας με άλλους όρους, αυτή την επιθυμία για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας την εκφράζουν και προσπαθούν να την αποτυπώσουν πολιτικά το κόμματα της αντιπολίτευσης. Από την άλλη πλευρά το ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, είναι ρωσόφωνο και επιθυμεί την περαιτέρω ποιοτική εμβάθυνση των Ρώσο-Ουκρανικών σχέσεων. Η ποιοτική εμβάθυνση των Ρώσο-Ουκρανικών σχέσεων θα συνέβαλλε στην σταδιακή διαμόρφωση και παγίωση ενός ενιαίου Ρώσο-Ουκρανικού πολιτικού, οικονομικού και εμπορικού μπλοκ, εντός του οποίου τον κυρίαρχο ρόλο θα διαδραμάτιζε η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Επίσης δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε το ότι στην Κριμαία υπάρχει μία μεγάλη στρατιωτική βάση της Ρωσίας. Η ύπαρξη αυτής της στρατιωτικής βάσης είναι ζωτικής σημασίας για την Ρωσία, στο βαθμό που λειτουργεί ως στρατηγικό προγεφύρωμα για τον στρατιωτικό έλεγχο όχι μόνο της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας αλλά και της ευρύτερης Ανατολικής Μεσογείου.

Υπό αυτό το πρίσμα η στρατιωτική βάση της Ρωσίας στην Ουκρανική Κριμαία συμπληρώνει στρατηγικά την αντίστοιχη Ρωσική βάση στην Ταρτούς της Συρίας με αποτέλεσμα οι δύο βάσεις να λειτουργούν ως ενιαίο στρατηγικό προγεφύρωμα που επηρεάζει και την έκβαση ισχύος στην ευρύτερη και σημαντική γεωστρατηγικά περιοχή. Ξεφεύγοντας από τους τρέχοντες «δημοσιογραφικούς» όρους που εστιάζουν και εμβαθύνουν μόνο στον γεωγραφικό διαχωρισμό της χώρας, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε «υλική» και κοινωνική βάση σε αυτό τον κατά τα άλλα, υπαρκτό διαχωρισμό. Θα προσπαθήσουμε να μιλήσουμε με όρους κοινωνικών τάξεων.

Η πολιτική κρίση στην Ουκρανία, ή ακριβέστερα η κρίση διακυβέρνησης, προϋποθέτει την αλλαγή και την αναδιάταξη δυνάμεων στο εσωτερικό του κυρίαρχου συγκροτήματος εξουσίας. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μία ενδοαστική σύγκρουση που αφορά τμήματα της κυρίαρχης αστικής τάξης. Η μερίδα της Ουκρανικής αστικής τάξης που εμπλέκεται με τον τομέα της ενεργειακής βιομηχανίας προφανώς και επιθυμεί την περαιτέρω ποιοτική εμβάθυνση των Ρώσο-Ουκρανικών σχέσεων, διότι η Ρωσία είναι ο βασικός και ο κύριος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ουκρανίας. Το περιώνυμο ενεργειακό «κεφάλαιο» εμπλέκεται άμεσα στην εισαγωγή, προμήθεια και διανομή του Ρωσικού φυσικού αερίου, συσσωρεύοντας και μεγιστοποιώντας τα κέρδη του. Συμπληρωματικά σε αυτό, δραστηριοποιείται το παραδοσιακό βιομηχανικό κεφάλαιο, το οποίο και ελέγχει τις βιομηχανικές μονάδες της χώρας, εισάγοντας πρώτες ύλες από την Ρωσία, καθότι η Μόσχα είναι ο κύριος εμπορικός και οικονομικός εταίρος της Ουκρανίας.

 Η προμήθεια φυσικού αερίου, η εισαγωγή πρώτων υλών από την Ρωσία, οι εξαγωγές Ουκρανικών προϊόντων στη Ρωσία, συνδέονται και συμφύονται οργανικά με την δραστηριοποίηση των Ρωσικών μονοπωλίων στη χώρα, διαμορφώνοντας το πλαίσιο για την περαιτέρω προώθηση και ισχυροποίηση των Ρωσικών θέσεων στην Ουκρανία. Η άντληση και η συσσώρευση κέρδους αποτελεί την βάση για την διαμόρφωση ισχυρών πολιτικών δεσμών. Αυτές της μερίδες της Ουκρανικής αστικής τάξης επεδίωξε να εκφράσει και να εκπροσωπήσει πολιτικά κυρίως  το κόμμα των περιφερειών του πρώην πλέον προέδρου Βίκτωρ Γιανουκόβιτς. 

Από την άλλη πλευρά, επιχειρήσεις και βιομηχανίες που έχουν ή θέλουν να αποκτήσουν εξαγωγικό προσανατολισμό, επιδιώκουν την πολιτική και οικονομική πρόσδεση της χώρας στο ευρωπαϊκό «άρμα» με στόχο προώθηση και την εξαγωγή των Ουκρανικών προϊόντων στην μεγάλη και «ενιαία» ευρωπαϊκή αγορά. Βέβαια, ο κύριος στόχος αυτής της μερίδας της αστικής τάξης είναι η απόκτηση προνομιακών πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών δεσμών με την Γερμανία, η οποία λειτουργεί και δραστηριοποιείται ως η ηγεμονεύουσα πολιτική και οικονομική δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή την μερίδα της αστικής τάξης επεδίωξαν να αποτυπώσουν στο πολιτικό πεδίο, αφενός μεν το κόμμα της πρώην πρωθυπουργού Γιούλιας Τιμοσένκο, αφετέρου δε το κόμμα του πρώην πρωταθλητή πυγμαχίας Βιτάλι Κλιτσκό. Όμως, το ενδιαφέρον σε αυτή την περίπτωση είναι και οι ανακατατάξεις στο εσωτερικό του κυρίαρχου συνασπισμού εξουσίας. Τμήματα της κυρίαρχης τάξης και όχι μόνο  που στήριζαν τον Γιανουκόβιτς έκαναν στροφή μόλις ο πρώην πρόεδρος αποφάσισε να εμβαθύνει τις σχέσεις με την Ρωσία και να μην υπογράψει την συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο πρώην πρόεδρος της χώρας, αντίθετα με ότι λέγεται, δεν έκλεισε πότε την πόρτα στην ιμπεριαλιστική Ευρωπαϊκή Ένωση.  Πολύ γρήγορα και άμεσα άρχισαν να κατηγορούν τον πρώην πρόεδρο για διαφθορά, για νεποτισμό, και για τον γρήγορο και παράνομο πλουτισμό μελών της οικογενείας του. Η έντονη ενδοαστική διαπάλη ράγισε την εικόνα του αρραγούς και συνεκτικού συνασπισμού της εξουσίας. Η κλιμάκωση της σύγκρουσης στους δρόμους του Κιέβου, οι εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες, προκάλεσαν την  αποχώρηση του προέδρου Γιανουκόβιτς από την εξουσία. Ο γεωγραφικός διαχωρισμός αποκτά υλικότητα και κοινωνική διάσταση.

Επίσης με επίκεντρο την πολύπαθη Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη και μία ενδοιμπεριαλιστική διαπάλη και διαμάχη μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ρωσίας και ΗΠΑ. Η ενδοιμπεριαλιστική σύγκρουση που μεταφέρεται στο «έδαφος» της Ουκρανίας, σχετίζεται και συνδέεται με την προώθηση των οικονομικών και γεωστρατηγικών συμφερόντων αυτών των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, καθότι η Ουκρανία είναι πολύ μεγάλη και σημαντική χώρα για να αγνοηθεί και να αφεθεί να πέσει στα χέρια της Ρωσίας.  Έτσι η ιμπεριαλιστική Ευρωπαϊκή Ένωση, με προεξάρχουσα την Γερμανία και οι ΗΠΑ, δεν φείδονται χρημάτων και άλλων μέσων με στόχο την ποικιλότροπη ενίσχυση της Ουκρανικής αντιπολίτευσης. Ο Ουκρανικός λαός, οι Ουκρανοί εργαζόμενοι που διαδηλώνει στους δρόμους, δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από την Ουκρανική ελίτ, καθώς και από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Πρέπει να αγωνιστούν για την πραγματική οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία της  χώρας τους.  

*πολιτικός επιστήμονας, υποψήφιος διδάκτωρ ΑΠΘ

Δεν υπάρχουν σχόλια: