Την στιγμή που οι παγκόσμιες ελίτ συνεχίζουν την επίθεση στην ανώτατη εκπαίδευση ακάθεκτες, το παγκόσμιο φοιτητικό κίνημα μας δείχνει ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Λέγεται συχνά ότι ζούμε σε μια μεταβιομηχανική κοινωνία,...όπου η γνώση και η καινοτομία είναι οι κινητήριες δυνάμεις της παραγωγής και η πληροφορία το νόμισμα. Ακούμε επίσης, πως, μέσα σε μια συστημική κρίση που ολοένα βαθαίνει, πως τα δραστικά μέτρα που παίρνονται από τις κυβερνήσεις μας, όσο οδυνηρά κι αν είναι, είναι απαραίτητα βήματα για την αναζωογόνηση των οικονομιών μας κινούμενοι προς τον μεταβιομηχανικό 21ο αιώνα. Αυτά τα μέτρα όμως, συνήθως υπονομεύουν ακριβώς εκείνες τις κοινωνικές υποδομές που συνεισφέρουν περισσότερο στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας σε εκείνους τους τομείς, όχι μόνο μειώνοντας απότομα την ποιότητα των εκροών τους αλλά παράλληλα περιορίζοντας και την πρόσβασή μας σε αυτές.Θα ήταν αφελές να σκεφτεί κανείς ότι τα πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για αυτές τις αποφάσεις αγνοούν αυτή την πραγματικότητα, ειδικά αν σκεφτούμε το πόσο λίγα έχουν αποδώσει τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, μιλώντας με όρους άμεσου αποτελέσματος για μας που βιώνουμε τα αποτελέσματα της κρίσης από πρώτο χέρι, και πόσο πολλά έχουν αποδώσει τα ίδια βραχυπρόθεσμα μέτρα σε δημόσιο χρήμα που κατέληξε κέρδος για τράπεζες, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις με νοοτροπία λήσταρχου. Πουθενά δεν είναι αυτή η κυνική δυναμική πιο προφανής, από την προσέγγιση που υιοθετούν διάφορες κυβερνήσεις αυτή τη στιγμή για την μεταρρύθμιση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, αφού είναι σαν οι ελίτ να παίρνουν το μεταβιομηχανικό μότο «η γνώση είναι δύναμη» κατά γράμμα και να κάνουν μια συντονισμένη προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν την πρόσβαση σε αυτή τη δύναμη σαμποτάροντας παράλληλα την ποιότητα της.
Για παράδειγμα, οι πρόσφατες περικοπές που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση της Καταλονίας και τα βρώμικα κόλπα που χρησιμοποιήθηκαν για να εφαρμοστεί αυτό που αποκαλούν το «νέο μοντέλο πανεπιστημίου». Αυτές οι περικοπές που αντιστοιχούν σε αάνω του 20% μείωση της ετήσιας χρηματοδότησης σε κάποιες περιπτώσεις, στοχεύουν ειδικά τις πανεπιστημιακές υπηρεσίες και τους εργαζόμενους σε αυτές, όπως επίσης και λειτουργίες με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (καθηγητές με μισθό μόλις 450 ευρώ το μήνα κατά μέσο όρο που συνήθως φέρουν και το περισσότερο διδακτικό φορτίο).Αυτοί που δεν απολύονται ή απλά δεν επαναπροσλαμβάνονται, βλέπουν τις συμβάσεις τους να υπογράφονται με ορίζοντα μόλις 3 ή 4 μήνες, με τους μισθούς τους να περικόπτονται ως και 44% και χωρίς πια δικαίωμα στην ασφάλιση και άλλες κοινωνικές παροχές.
Το διδακτικό τους φορτίο, από την άλλη, θα αυξηθεί δραματικά κάτι που αναπόφευκτα θα έχει αρνητικές συνέπειες για την ποιότητα των μαθημάτων τους. Στο μεταξύ, τα δίδακτρα για τους φοιτητές θα αυξηθούν κατά 7.6%, το μέγιστο νόμιμο όριο, με αποτέλεσμα τον περαιτέρω αποκλεισμό των φοιτητών, των οποίων το οικογενειακό εισόδημα μειώθηκε τα τελευταία χρόνια. Η αναγγελία και η εφαρμογή αυτών των μέτρων αφέθηκε στα εκάστοτε πανεπιστήμια (που αυτόν τον ρόλο τους τον εκτέλεσαν με κυμαινόμενα επίπεδα διαφάνειας ή ακόμα και σε καθεστώς απόκρυψης) και έγινε κατά τη διάρκεια των τελικών εξετάσεων, που φοιτητές και καθηγητές ήταν πολύ απασχολημένοι για να δώσουν σημασία σε ένα μικρό μήνυμα που αναρτήθηκε στις ιστοσελίδες των πανεπιστημίων τους.
Αυτό το μπαράζ των αντιδημοκρατικών πρακτικών δε σταματά εδώ, ούτε περιορίζεται στην Καταλονία ή στην Ισπανία.Τα συγκεκριμένα μέτρα λιτότητας εφαρμόζονται στα πλαίσια της υλοποίησης του Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, γνωστού και ως Διαδικασία της Μπολόνια. Σχεδιασμένο σαν ένα πλάνο για την ενοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ακαδημαϊκού εκσυγχρονισμού, αυτό το κολοσσιαίο πρόγραμμα αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα την αντιδημοκρατική επιβολή του αγγλοσαξονικού μοντέλου της ακαδημαϊκής πιστοποίησης σε 47 πολύ ετερογενείς χώρες, όπως επίσης και έναν αναπροσανατολισμό των προγραμμάτων σπουδών σε ένα πιο ειδικευμένο, τεχνοκρατικό εκπαιδευτικό καθεστώς.
Όπως το έχει θέσει ο Slavoj Žižek, «πίσω από αυτές τις μεταρρυθμίσεις κρύβεται η ανάγκη της υποταγής της ανώτατης εκπαίδευσης στον σκοπό της επίλυσης των δομικών προβλημάτων της κοινωνίας μέσω της παραγωγής ειδημόνων». Φυσικά, αρκεί κανείς να αναζητήσει στην κρίση που διανύουμε αποδείξεις για την πραγματική αξία των πορισμάτων αυτών των ειδημόνων, που παρήχθησαν μέσω αυτής της εν γένει μυωπικής μεθοδολογίας. Επιπροσθέτως, η διαδικασία της Μπολόνια επιταχύνει την καθοδική πορεία του επιχειρηματικού μοντέλου του πανεπιστημίου, όπου οι προαναφερθέντες ειδικοί διεξάγουν έρευνα σύμφωνα με τις επιθυμίες τραπεζών, πολυεθνικών επιχειρήσεων και κυβερνήσεων που δρουν από κοινού με σκοπό το κέρδος (μια συνταγή που καθόλου δεν εγγυάται την ανεξαρτησία του ερευνητή, ένα στοιχείο απαραίτητο για την παραγωγή αξιόπιστης γνώσης). «Ίσως όχι απλά μια αντιδημοκρατική επιβολή» , μου γράφει ο Raimundo Viejo σε μια συνέντευξη μέσω e-mail, «αλλά να έπρεπε να αναφερόμαστε στα μέτρα αυτά σαν μια διαδικασία απόδημοκρατικοποίησης». Ακτιβιστής, ερευνητής και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Pompeu Fabra της Βαρκελώνης με ειδίκευση στα κοινωνικά κινήματα, ο Viejo εξηγεί: «Στο βιβλίο του “Democracy”, o Charles Tilly αντιμετωπίζει τη δημοκρατία όχι σαν μια οντότητα στάσιμη στο χρόνο, αλλά σε μια ασταθή ισορροπία ανάμεσα σε δύο αντίρροπες δυνάμεις: τον εκδημοκρατισμό και την αποδημοκρατικοποίηση (democratization and de-democratization).Η τελευταία, στην πιο αναπτυγμένη της κατάσταση προετοιμάζει την αποτυχία των δημοκρατικών καθεστώτων έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την επιβολή δικτατοριών. Τα μέτρα που εφαρμόζονται αυτή τη στιγμή είναι ξεκάθαρα μέτρα αποδημοκρατικοποίησης. Δεν έχουν σα στόχο τόσο την καταστροφή της δημοκρατίας όσο να αποκτήσουν την νομιμοποίηση που αυτή έχει και να τη χρησιμοποιήσουν για αντιδημοκρατικές επιδιώξεις όπως ο νεοφιλελευθερισμός.»
Όποια κι αν είναι η άποψη κανενός για το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης καθεαυτό, αυτό που έχει επιφέρει τη μεγαλύτερη κατακραυγή και ολόκληρες χρονιές κινητοποιήσεων είναι η βάρβαρη εφαρμογή της Μπολόνια, η οποία στα χρόνια που προηγήθηκαν του βαθέματος της κρίσης και των συνεπακόλουθων μέτρων λιτότητας, συνοδεύτηκε από τη βίαιη καταστολή που βλέπουμε σήμερα στην Ισπανία, την Ελλάδα, την Αγγλία και αλλού. Το 2009, φοιτητές από το πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης συλλογικά και ειρηνικά κατέλαβαν τις αίθουσες του πανεπιστημίου τους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την έλλειψη δημοκρατίας και διαφάνειας μέσω της οποίας διεκπεραιώθηκε η αλλαγή των πτυχίων και των προγραμμάτων σπουδών τους. Το πρωί της 18 Μάρτη εκδιώχθηκαν από το χώρο του πανεπιστημίου μέσω της αδιάκριτης και ξεκάθαρα υπέρμετρης χρήσης βίας, η οποία όπως φάνηκε όταν εικόνες άρχισαν να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο μέσα λίγες ώρες, απαντήθηκε με μια μαζική ειρηνική διαμαρτυρία ενάντια στην αστυνομική βία.
Το πιο σοκαριστικό σε σχέση με αυτά τα περιστατικά δεν είναι η ακόμα πιο βίαιη από πριν απάντηση της αστυνομίας στους φοιτητές, καθηγητές και πολίτες που είχαν συγκεντρωθεί κοντά στο δημαρχείο και φώναζαν «Εμείς χρησιμοποιούμε βιβλία! Εσείς χρησιμοποιείτε ρόπαλα!». Το πιο εξοργιστικό ήταν ότι η βάρβαρη ενέργεια που έθεσε τα πράγματα σε κίνηση, η βίαια απομάκρυνση των φοιτητών που διαμαρτύρονταν ειρηνικά καθισμένοι στο χώρο του πανεπιστημίου, έγινε κατά διαταγή του προέδρου του πανεπιστημίου, Dídac Ramírez. Διότι, σύμφωνα με την ισπανική νομοθεσία, απαγορεύεται η είσοδος της αστυνομίας σε οποιοδήποτε πανεπιστήμιο και η πλήρης ευθύνη για την απόφαση να της επιτραπεί η είσοδος βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια του προέδρου του ιδρύματος.
Η τραγωδία της σημερινής κατάστασης πραγμάτων για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια δεν είναι μόνο η ανανεωμένη, βίαιη επιβολή ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση και ο περιορισμός της πρόσβασης σε αυτή σε μια πιο ευνοημένη από την τύχη κοινωνική τάξη της οποίας τα μέλη ελαττώνονται αριθμητικά μέρα με τη μέρα. Η θλιβερή κατακλείδα είναι πως οι φοιτητές, καθηγητές και εργαζόμενοι του πανεπιστημίου (πρώην και νυν) βρίσκονται στην καθόλου άνετη θέση να παλεύουν για να διατηρηθούν στην ήδη υπερβολικά επισφαλή θέση στην οποία βρίσκονταν.
Παρόλαυτα, υπάρχει ακόμα μια αχτίδα φωτός.Από την Ιταλία στην Αγγλία και από την Ελλάδα στην Ισπανία, η διαδικασία της Μπολόνια έγινε δεκτή με μαχητικές φοιτητικές κινητοποιήσεις, που παρότι διέφεραν στο βαθμό που κατάφεραν να συντονιστούν, έχουν επιδείξει εντυπωσιακή δημιουργικότητα στην τακτική και έχουν αποσπάσει μια σειρά από μικρές νίκες. Την ίδια στιγμή στην Καταλονία, παρά τις ύπουλες τακτικές που αναφέρθηκαν νωρίτερα σε αυτό το άρθρο, τα μέτρα της ακραίας λιτότητας συνάντησαν μια αντίσταση απροσδόκητα ισχυρή, που αντλούσε τη δύναμη της μέσα από το πλαίσιο των μαζικών κινητοποιήσεων που συνέβαιναν στα μήκη και στα πλάτη της Μεσογείου. Ακόμα, τα καταλανικά πανεπιστήμια βρήκαν έτσι την ευκαιρία να συναντηθούν για να δημιουργήσουν την ενιαία Πλατφόρμα για την Υπεράσπιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου [Platform for the Defense of Public Universities (PUDUP)], η οποία ενώνει πανεπιστημιακούς φοιτητές, καθηγητές και εργαζόμενους από όλα τα δημόσια πανεπιστήμια της Καταλονίας σε μια συντονισμένη προσπάθεια για να εξασφαλιστεί ότι η ακαδημαϊκή χρονιά θα ξεκινήσει με ένα πολύ καυτό φθινόπωρο.
Ο δρόμος που άνοιξε από τους διαδηλωτές των χιλιανών πανεπιστημίων και που έχει καταφέρει να συγκοινωνήσει με όλη την υπόλοιπη κοινωνία της Χιλής, είναι σπουδαία πηγή έμπνευσης. Ζητούν μια δημόσια δωρεάν παιδεία με πραγματική αξία και είναι διατεθειμένοι να αγωνιστούν γι’αυτήν. Με το να τα ζητούν όλα όταν τους λένε ότι το μόνο που αξίζουν είναι ψίχουλα, οι χιλιανοί φοιτητές δείχνουν στους γείτονες τους ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και αξίζει τον αγώνα γι’αυτόν. Και είναι έτσι ακριβώς επειδή είναι τόσο δύσκολο να πεις στην οικογένεια του 16χρονου Manuel Gutiérrez Reinoso, που δολοφονήθηκε από την αστυνομία στις 26 Αυγούστου, πως είναι καθήκον όλων μας να τιμήσουμε τη μνήμη του με ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας.
Πηγή (στα αγγλικά)
Μετάφραση: Κώστας Αρβανίτης
ilesxi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου