ΣΥΡΙΖΑ: Για το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης / Σ. Ανδρονίδης

του Σ. Ανδρονίδη*

«Χθες, σήμερα, αύριο – Έτσι ο χρόνος αφηγείται- Κυριώτες, Κυριώτισσες, Πηδώντας πυρές Άι Γιάννη του Κλύδωνα Εδώ στις πέτρινες αυλές Ανάμεσα σε άναρχους ναούς ωραιοτάτους Να συνεχίζετε γιορτές, ευχές Αναγνώσεις Είναι δυστυχία το μέλλον να μην έχει παρόν Και να χρωστάς την ψυχή σου». (Ηλίας Τσέχος, ‘Ο Αϊ Γιάννης Στην Κυριώτισσα Βεροίας’).

Το περίφημο πλέον πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ορίζει και προσδιορίζει την πολιτική δραστηριοποίηση του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ). Συγκεκριμένα, περιγράφει τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η κυβέρνηση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Το ....
πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης δίνει έμφαση στην άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της ανθρωπιστικής κρίσης. Στον πολιτικό και προγραμματικό λόγο του ΣΥΡΙΖΑ της τελευταίας διετίας, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στον ουσιαστικό και δομικό μετασχηματισμό της βαθιάς οικονομικής κρίσης σε ανθρωπιστική. Η ανθρωπιστική κρίση «λειτουργεί» και «αναπτύσσεται» παράλληλα με την οικονομική κρίση. Σε αυτό το πλαίσιο, παράγονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για την αποκρυστάλλωση μίας «διπλής κρισιακής εκφοράς»: η «φορτισμένη» Μνημονιακή διαχείριση της βαθιάς οικονομικής κρίσης αίρει το θεμελιώδες πλαίσιο συγκρότησης και αναπαραγωγής του μπλοκ των λαϊκών-κυριαρχούμενων τάξεων. Ως εκ τούτου, η άρση της «υλικότητας» του λαϊκού-εργατικού μπλοκ και οι δομικές μεταβολές που έχουν επέλθει στο πεδίο του κοινωνικού (βλέπε την ισχυροποίηση του άρχοντος αστικού συγκροτήματος εξουσίας), οδηγούν στην ταξική «αποϋλικοποίηση», ήτοι σε φαινόμενα φτώχειας και εξαθλίωσης.
Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης στοχεύει στην σταδιακή αποκατάσταση του διαρρηγμένου κοινωνικού ιστού. 

Σταχυολογούμε ενδεικτικά: «Το πρόγραμμα μας για την άμεση αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, εκτιμώμενου κόστους της τάξεων των 2 δις ευρώ, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων έκτακτης ανάγκης προκειμένου να υψώσουμε αμέσως ασπίδα προστασίας για τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα. Περιλαμβάνει: (1). Δωρεάν ρεύμα σε 300.000 νοικοκυριά κάτω από το όριο της φτώχειας. Η Κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ήδη, (σ.σ: παραθέτουμε αποσπάσματα από την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, τον Σεπτέμβριο του 2014) στις αρχές της εβδομάδας, (Σεπτέμβρης 2014) κατέθεσε νομοθετική τροπολογία για την άμεση αποκατάσταση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στους δικαιούχους του κοινωνικού οικιακού τιμολογίου και δωρεάν ρεύμα στους δικαιούχους του, έως την ποσότητα των 1200 Κwh το τετράμηνο ανά οικογένεια. Δηλαδή, 3.600 Kwh το χρόνο. (2). Πρόγραμμα επιδότησης διατροφής με κουπόνια σίτισης σε 300.000 άπορες οικογένειες. Η υλοποίηση του προβλέπεται από δημόσιο φορέα συντονισμού, σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, την Εκκλησία της Ελλάδος, και οργανώσεις αλληλεγγύης, μέσω συμβεβλημένων και κοινωνικών παντοπωλείων».

Tο συγκεκριμένο προγραμματικό πλαίσιο επιδιώκει να εγγράψει τα χαρακτηριστικά του «επικαθορισμού» του πεδίου του κοινωνικού, στοχεύοντας ταυτόχρονα στη σταδιακή και προσίδια κοινωνική ισχυροποίηση των πληττόμενων λαϊκών στρωμάτων. Οι συγκεκριμένοι άξονες δράσης κινούνται στον αστερισμό του «αδιαπραγμάτευτου», όπως διαβεβαιώνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. 

Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης δεν συγκροτεί το «ολικό» πλαίσιο μίας άμεσης «αντικρισιακής» πολιτικής στρατηγικής, εκεί όπου οι πολιτικές, προγραμματικές και ιδεολογικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ θα «συνθέτουν» και θα ορίζουν την πολιτική στρατηγική. Σαφώς, οι βασικοί άξονες της άμεσης και πρωταρχικής αντιμετώπισης των συνεπειών της οικονομικής-ανθρωπιστικής κρίσης είναι σημαντικοί, ακριβώς διότι προσδιορίζουν την μορφή της αριστερής «αντικρισιακής» πολιτικής παρέμβασης που κινείται στον αντίποδα της δεδομένης και φορτισμένης διαχείρισης της πολλαπλής κρίσης.

Θα πρέπει να εντάξουμε το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης στην κατηγορία της «περιοδικής επικαιροποίησης». Η «περιοδική πολιτική επικαιροποίηση» έγκειται στην κάθε φορά ανάλυση του «κρισιακού» κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι, καθώς και στην συνεπαγόμενη αναδιατύπωση του πολιτικού και προγραμματικού πλαισίου του κόμματος. Με αυτόν τον τρόπο όμως, αμβλύνεται η όλη συγκροτησιακή-κατασταστατική σκευή του κόμματος. Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης πλέον έχει αναχθεί στο βασικό εργαλείο ανάλυσης και «χαρτογράφησης» της κοινωνικής και πολιτικής «κανονικότητας». Η προσίδια «περιοδικότητα» του προγράμματος «φιλτράρεται» και διαμεσολαβείται στο πεδίο του κοινωνικού, επιδιώκοντας την ανασυγκρότηση μίας δεδομένης ταξικής «υλικότητας». Ως μερικό πλαίσιο όμως και όχι ως πολιτικό-προγραμματικό όλον δεν δύναται να συμβάλλει στην δομική αντιστροφή των ενεργών «κρισιακών ροών».
Και είναι πολύ σημαντικό για τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ να μην διολισθήσει σε μία λογική αριστερής φιλανθρωπικής διαχείρισης, εκεί όπου το κόμμα θα λειτουργεί όχι ως «συλλογικός διανοούμενος», αλλά ως σχήμα, που μαζί με την Εκκλησία της Ελλάδος και άλλους κοινωνικούς-φιλανθρωπικούς φορείς, θα διανέμει κουπόνια σίτισης. Η λογική της «φιλανθρωπικής» διαχείρισης των «κρισιακών ροών» δεν αίρει και δεν αποδομεί το πλαίσιο της Μνημονιακής κοινωνικής και πολιτικής κανονικότητας. Η πολυπλοκότητα της «κρισιακής» κοινωνικής ολότητας απαιτεί, όχι την ανάδυση μίας κομματικής «φιλανθρωπίας» αλλά την ενεργοποίηση του πολιτικού κόμματος που θα επιτελεί καθήκοντα «συλλογικού διανοούμενου», ήτοι εκείνου του αριστερού κόμματος που θα κινείται έχοντας ως βασικό άξονα την αναδιανομή πλούτου και κοινωνικής ισχύος από τα «άνω» προς τα «κάτω».

Με άλλα λόγια διατυπωμένο, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είναι σημαντικό, αλλά δεν είναι αρκετό. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να προχωρήσει στην εφαρμογή του καταστατικού του προγράμματος, του προγράμματος που αποτελεί τον δείκτη της «ωριμότητας» ενός πολιτικού κόμματος. Το καταστατικό πρόγραμμα ενσωματώνει οργανικά τις διάφορες προγραμματικές επεξεργασίες, αναλύσεις και επικαιροποιήσεις. Και ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο του καταστατικού προγράμματος οφείλει να ενταχθεί η προγραμματική επικαιροποίηση της Θεσσαλονίκης. Ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, αντιστρέφοντας τους όρους της πολιτικής και ιδεολογικής του κίνησης προτάσσει πλέον ως θεμελιώδη προμετωπίδα το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.
Το καταστατικό πρόγραμμα αποτελεί τον αναγκαίο δείκτη σύνδεσης με το μπλοκ των λαϊκών-υποτελών τάξεων, καθότι, και σε κυβερνητικό επίπεδο, νοείται και ορίζεται ως ο προγραμματικός «κρίκος» που συμβάλλει στη συνάρθρωση κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων. 
Το όλο προγραμματικό πλαίσιο συμβάλλει στη συγκρότηση και στη σφυρηλάτηση σχέσεων κοινωνικής-πολιτικής εκπροσώπησης. Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης «διαμεσολαβείται» ως αναγκαίο συστατικό του συνολικού προγραμματικού πλαισίου του ΣΥΡΙΖΑ και όχι ως «αυτόνομος» δείκτης της, κατά Γιάννη Δραγασάκη, «βίαιης ωρίμανσης» του κόμματος.

*πολιτικός επιστήμονας, υποψήφιος διδάκτωρ ΑΠΘ