Γιώργου Παπαστάμκου
Το διαπραγματευτικό θεμέλιο της "νέας εταιρικής σχέσης Ευρώπης-Αγροτών" - όπως οριοθετείται από τις (επτά) νομοθετικές προτάσεις της Κομισιόν (12.10.2011)- συνεπάγεται ποσοτικές και ποιοτικές μεταβολές. Μεταβολές, οι οποίες θα σφραγίσουν το μέλλον της Ελλάδος της Υπαίθρου. Η σύνολη αξιολόγηση των νομοθετικών προτάσεων της...
Κομισιόν αποκαλύπτει μεταρρυθμιστικό δυναμικό, που πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο μίας εις βάθος συζήτησης στο πλαίσιο του εθνικού μας συστήματος δράσης. Πέραν της όποιας εστίασης στο τί συνεπάγεται ποσοτικά η νέα ΚΑΠ, ειδικά για την Ελλάδα, είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να ευθυγραμμίσει τους εθνικούς πολιτικούς στόχους με τα μελλοντικά ευρωπαϊκά κανονιστικά εργαλεία, έτσι ώστε η ελληνική αγροτική οικονομία να καταστεί βιώσιμη, ανταγωνιστική, πραγματικός μοχλός εξόδου της χώρας μας από την οικονομική κρίση.
Κατωτέρω παρατίθενται αξιολογικές παρατηρήσεις επί των νομοθετικών προτάσεων της Κομισιόν:
1. Καθεστώς Αμέσων Ενισχύσεων
(Ανα)κατανομή των πόρων Προκειμένου να επιτευχθεί 'δικαιότερη' κατανομή των αμέσων ενισχύσεων μεταξύ των κρατών μελών, η Επιτροπή εισηγείται, ως προς τα κράτη μέλη με επίπεδο αμέσων ενισχύσεων κάτω του 90% του μέσου όρου ΕΕ την μείωση της απόκλισης αυτής κατά ένα τρίτο. Η εν λόγω σύγκλιση θα χρηματοδοτηθεί αναλογικά από όλα τα κράτη μέλη με επίπεδο αμέσων ενισχύσεων άνω του μέσου όρου ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάς.
Αναπροσαρμόζεται το κατ' έτος εθνικό ανώτατο όριο για κάθε κράτος μέλος (συνολική αξία όλων των χορηγούμενων δικαιωμάτων ενίσχυσης, εθνικό απόθεμα και ανώτατα όρια προσθέτων ενισχύσεων) ως προς κάθε κράτος μέλος. Ο δημοσιονομικός φάκελος αμέσων ενισχύσεων για την Ελλάδα ορίζεται στα ακόλουθα επίπεδα:
Πρόταση Κανονισμού -Παράρτημα ΙΙ (σε χιλ. ευρώ)
| Ημερολογιακό έτος | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
| Ελλάς | 2 099 920 | 2 071 481 | 2 043 111 | 2 014 751 | 2 014 751 | 2 014 751 |
Η 'δίκαιη' κατανομή των πόρων της ΚΑΠ μεταξύ των γεωργών των 27 Κρατών Μελών διεκδικεί ήδη κορυφαία θέση στη διαπραγματευτική στρατηγική των κρατών μελών εν μέσω έντονης κριτικής ως προς τις σημαντικές αποκλίσεις ανά κράτος μέλος. Η Κομισιόν εξέτασε αρχικά τη δυνατότητα χρήσης αντικειμενικών κριτηρίων, στηριζομένων σε οικονομικούς, φυσικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες, για την αναπροσαρμογή ενός ενιαίου -σε επίπεδο ΕΕ- επιπέδου ενίσχυσης ανά εκτάριο.
Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες για την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας ως προς την επιλογή των κριτηρίων, προέκρινε τελικά μία 'πραγματιστική' προσέγγιση (βάσει τρέχοντος επιπέδου στήριξης ανά κράτος μέλος) ως προς την επιδιωκόμενη σύγκλιση, λαμβάνοντας ως κριτήριο τη μέση ενίσχυση ανά εκτάριο στα επιμέρους κράτη μέλη. Ειδικότερα, αυτό προκύπτει κατόπιν διαίρεσης του εθνικού ανωτάτου ορίου (όπως θα ίσχυε κατά το 2016) με τη δυνητικά επιλέξιμη γη, τη δηλωθείσα κατά το 2009. Όπως προαναφέρθηκε, για τα κράτη μέλη, των οποίων το μέσο ύψος ενισχύσεων είναι κατώτερο του 90% του μέσου όρου στην ΕΕ, θα καλυφθεί το 1/3 της διαφοράς μέσω αναλογικής μεταφοράς πόρων από τα κράτη μέλη που υπερβαίνουν τον μέσο όρο.
Εν προκειμένω, η Ελλάς εμφανίζεται ότι λαμβάνει αναλογικά τις μεγαλύτερες ενισχύσεις. Βεβαίως, είναι προς το συμφέρον της χώρας μας ο υπολογισμός της αξίας των ενισχύσεων επί τη βάσει της επιλέξιμης και όχι της (κατά πολύ μικρότερης) χρησιμοποιούμενης γης.
Όπως έχω κατ' επανάληψη επισημάνει, υφίσταται εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού του μέσου ύψους ενισχύσεων. Εάν ληφθούν υπόψη οι μέσες ενισχύσεις ανά δικαιούχο και όχι ανά εκτάριο γης, τότε η Ελλάς καταλαμβάνει μία από τις χαμηλότερες θέσεις. Ως προς την κατανομή των πόρων της ΚΑΠ, θα ήταν επωφελής για τη χώρα μας η χρήση αντικειμενικών κριτηρίων, επί τη βάσει των ιδιαιτεροτήτων του ελληνικού γεωργικού τομέα, όπως το μερίδιο του γεωργικού εισοδήματος στο ΑΕΠ, το πλήθος και η διάρθρωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, το ποσοστό των γεωργικών γαιών με φυσικά και άλλα μειονεκτήματα, οι περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές, το ποσοστό απασχόλησης στον γεωργικό τομέα. Η "δίκαιη" κατανομή των πόρων της ΚΑΠ δεν ταυτίζεται με την "ίση" κατανομή, η οποία θα παρέβλεπε τις έντονες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.
Η διατήρηση των πόρων στα επίπεδα που ισχύουν σήμερα είναι διαπραγμάτευση οπισθοφυλακής. Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης των συνολικών κονδυλίων της ΚΑΠ εντός του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2014-2020 αναμένονται πιέσεις για περαιτέρω μεταφορά πόρων υπέρ άλλων πολιτικών της ΕΕ. Ως προς την κατανομή των πόρων της ΚΑΠ στα επιμέρους κράτη μέλη ασκούνται ήδη έντονες πιέσεις για ριζικότερη ανακατανομή εκ μέρους όσων το ύψος ενισχύσεων είναι (πολύ) κατώτερο του μέσου όρου της ΕΕ.
Επιβάλλεται, βάσει των προτάσεων, καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας προκειμένου να διασφαλισθεί η τήρηση των ανωτάτων ορίων του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου ως προς τη χρηματοδότηση του α' πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις και μέτρα αγοράς). Ειδικότερα, όταν προβλέπεται υπέρβαση των κατ' έτος ανωτάτων ορίων για τη χρηματοδότηση των εν λόγω μέτρων, τότε θα ορίζεται αναπροσαρμογή του ύψους των αμέσων ενισχύσεων για το οικονομικό έτος.
Διάρθρωση του καθεστώτος αμέσων ενισχύσεων
Προβλέπεται (σταδιακή) αντικατάσταση του 'ιστορικού' από το περιφερειακό μοντέλο. Ως περιφέρεια μπορεί να ορίζεται το σύνολο της επικράτειας ενός κράτους μέλους ή επιμέρους εδαφικές ενότητες, οι οποίες θα ορισθούν από τα κράτη μέλη με αντικειμενικά κριτήρια. Επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων θα γίνει και η κατανομή του εθνικού φακέλου μεταξύ των επιμέρους περιφερειών.
H διάρθρωση του συστήματος των αμέσων ενισχύσεων θα περιλαμβάνει την καλούμενη βασική ενίσχυση, καθώς και πρόσθετες ενισχύσεις.
- Βασική ενίσχυση- στρεμματική ενίσχυση σε επίπεδο κράτους-μέλους ή περιφέρειας: Η Κομισιόν θα ορίζει κατ' έτος το εθνικό ανώτατο όριο για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης, αφαιρώντας από το συνολικό ετήσιο εθνικό ανώτατο όριο τα ποσά που προορίζονται για τις πρόσθετες ενισχύσεις. Η μοναδιαία αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης θα υπολογίζεται διαιρώντας το εθνικό ή περιφερειακό ανώτατο όριο με τον αριθμό των δικαιωμάτων ενίσχυσης.
Τα κράτη μέλη που θα επιλέξουν (πριν την 1η Αυγούστου 2013) να εφαρμόσουν το καθεστώς βασικής ενίσχυσης σε επίπεδο περιφέρειας, θα πρέπει να ορίσουν τις περιφέρειες με αντικειμενικά κριτήρια, όπως τα αγρονομικά και τα οικονομικά τους χαρακτηριστικά, τις προοπτικές της γεωργίας στην περιφέρεια ή τη θεσμική-διοικητική τους διάρθρωση. Η κατανομή του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου μεταξύ των επιμέρους περιφερειών θα πρέπει επίσης να γίνει επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων.
Στο πλαίσιο του νέου καθεστώτος βασικής ενίσχυσης θα χορηγηθεί στήριξη στους γεωργούς, οι οποίοι θα αποκτήσουν δικαιώματα ενίσχυσης α) μέσω της πρώτης χορήγησης, β) από το εθνικό απόθεμα ή γ) βάσει μεταφοράς. Ως προς το σημείο α) θα χορηγηθούν (νέα) δικαιώματα ενίσχυσης κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης στους 'ενεργούς' γεωργούς (βλ. ορισμό κατωτέρω) -εφόσον υποβάλλουν σχετική αίτηση έως τις 15 Μαΐου 2014- κατόπιν δήλωσης των 'επιλεξίμων εκταρίων', και υπό την προϋπόθεση ότι είχαν ενεργοποιήσει τουλάχιστον ένα δικαίωμα ενίσχυσης κατά το 2011. Κατ' εξαίρεση, δικαιώματα ενίσχυσης θα αποκτήσουν και γεωργοί, οι οποίοι δεν ενεργοποίησαν κανένα δικαίωμα ενίσχυσης το 2011, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις (π.χ. εφόσον παρήγαγαν αποκλειστικά οπωροκηπευτικά ή καλλιεργούσαν αποκλειστικά αμπελώνες).
Ορισμός ενεργού γεωργού:
Προτείνεται η μη καταβολή ενισχύσεων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εφόσον συντρέχει ένα από τα ακόλουθα: είτε α) το ετήσιο ποσό των αμέσων ενισχύσεων είναι κατώτερο του 5% των συνολικών εισοδημάτων που απέκτησαν από μη γεωργικές δραστηριότητες κατά το πλέον πρόσφατο οικονομικό έτος, είτε β) οι γεωργικές τους εκτάσεις είναι κυρίως εκτάσεις που φυσικώς διατηρούνται σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια και δεν ασκούν στις εν λόγω εκτάσεις 'ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα' (όπως αυτή ορίζεται από κάθε κράτος μέλος). Κατ' εξαίρεση δεν θα εφαρμόζεται η ως άνω πρόνοια στους γεωργούς, οι οποίοι έλαβαν άμεσες πληρωμές ύψους χαμηλοτέρου των 5000 ευρώ κατά το προηγούμενο έτος.
Αναμφίβολα, ο ορισμός του ενεργού γεωργού, που εισηγείται η Κομισιόν, εγείρει ένα κρίσιμο ερώτημα, ήτοι κατά πόσο επιλέγουμε τη διεύρυνση των δικαιούχων ή τη στόχευση των πόρων στους κατ' επάγγελμα γεωργούς.
Ορισμός γεωργικής δραστηριότητας:
Ως γεωργική δραστηριότητα νοείται: η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, η διατήρηση της γης σε κατάσταση, η οποία την καθιστά κατάλληλη για βοσκή και καλλιέργεια, ή η άσκηση της ελάχιστης δραστηριότητας που θεσπίζεται από κράτος μέλος για γεωργικές περιοχές εκ φύσεως κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια·
Πολλαπλή συμμόρφωση
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη τόσο της βασικής, όσο και των προσθέτων ενισχύσεων αποτελεί η τήρηση των απαιτήσεων 'πολλαπλής συμμόρφωσης'. Σημειώνεται ότι η Κομισιόν προτείνει αναθεώρηση του καταλόγου των κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης, στον οποίον συγκαταλέγονται (13) 'Κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης' (μεταξύ των οποίων και η Οδηγία για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση) και (8) πρότυπα για την 'Καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση'.
- Πρόσθετες ενισχύσεις:
- υποχρεωτική πρόσθετη ενίσχυση (έως 2% του ετήσιου εθνικού ανωτάτου ορίου) στους νέους γεωργούς κατά την εγκατάσταση για διάστημα έως 5 έτη (συμπληρωματική της ενίσχυσης στο πλαίσιο του β' πυλώνα). Το ποσό της ετήσιας ενίσχυσης θα προκύπτει με πολλαπλασιασμό του ισοδυνάμου του 25% της μέσης αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης, που κατέχει ο γεωργός, επί τον αριθμό των δικαιωμάτων που έχει ενεργοποιήσει βάσει των επιλέξιμων εκταρίων. Προβλέπεται οροφή ως προς τον μέγιστο αριθμό ενεργοποιηθέντων δικαιωμάτων (τα οποία θα ληφθούν υπόψη για τον υπολογισμό), ο οποίος ορίζεται σε 25 για τα κράτη μέλη με μέσο μέγεθος γεωργικών εκμεταλλεύσεων μικρότερο ή ίσο με 25 εκτάρια.
- προαιρετική πρόσθετη ενίσχυση (έως 5% του ετήσιου εθνικού ανωτάτου ορίου) για τους γεωργούς σε περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (συμπληρωματική της ισχύουσας ήδη ενίσχυσης στο πλαίσιο του β' πυλώνα), την οποία τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν σε όλες τις περιοχές που ορίζονται ως τέτοιες (ορεινές, μειονεκτικές περιοχές πλην των ορεινών, περιοχές που πλήττονται από ειδικά μειονεκτήματα) ή να περιορίζουν τις πληρωμές σε ορισμένες εξ' αυτών, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων,
Περαιτέρω, προβλέπεται προαιρετική συνδεδεμένη ενίσχυση για τομείς (εκ της δέσμης τομέων που ορίζονται στην πρόταση Κανονισμού, μεταξύ των οποίων δεν περιλαμβάνεται η καπνοκαλλιέργεια) ή περιφέρειες ενός Κράτους Μέλους, όπου συγκεκριμένοι τύποι γεωργίας ή γεωργικοί τομείς βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσκολίες και είναι ιδιαιτέρως σημαντικοί από οικονομικής, και/ή κοινωνικής και/ή περιβαλλοντικής σκοπιάς. Θα παρέχεται ενίσχυση στο βαθμό που απαιτείται, προκειμένου να δημιουργηθεί κίνητρο για τη διατήρηση του τρέχοντος επιπέδου παραγωγής στις εν λόγω περιφέρειες (έως 5% του ετήσιου εθνικού ανωτάτου ορίου με κατ' εξαίρεση δυνατότητα επέκτασης α) έως και 10% ή ακόμη και β) άνω του 10% υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις).
Ακόμη, προνοείται απλοποιημένο σύστημα (υποχρεωτικό για το κράτος μέλος, προαιρετικό για τον γεωργό) υπέρ των μικρών γεωργών, οι οποίοι θα λαμβάνουν κατ' αποκοπήν πληρωμή, που θα αντικαθιστά όλες τις άμεσες πληρωμές. Το ύψος της ενίσχυσης, το οποίο θα καθορίζεται από το κράτος μέλος, θα κυμαίνεται από 500 έως 1000 ευρώ. Εξαιρούνται της υποχρέωσης εφαρμογής "γεωργικών πρακτικών επωφελών για το κλίμα και το περιβάλλον" οι γεωργοί, οι οποίοι θα επιλέξουν (υποβάλλοντας σχετική αίτηση έως τις 15 Οκτωβρίου 2014) το εν λόγω σύστημα. Η συνολική χρηματοδότησή του συστήματος δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 10% του ετήσιου εθνικού ανωτάτου ορίου.
Πληρωμές για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον
Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, θα λαμβάνουν πρόσθετη ενίσχυση -ανά επιλέξιμο εκτάριο- οι γεωργοί που εφαρμόζουν πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον, οι οποίες θα βαίνουν πέραν των υποχρεώσεων της πολλαπλής συμμόρφωσης, ως ακολούθως:
- διαφοροποίηση καλλιεργειών: στις περιπτώσεις όπου η αρόσιμος γη ξεπερνά τα 3 εκτάρια, θα πρέπει να περιλαμβάνονται 3 τουλάχιστον διαφορετικές καλλιέργειες, καθεμία εκ των οποίων θα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον 5% της αροσίμου γης, με την κύρια καλλιέργεια να μην υπερβαίνει το 70% της αροσίμου γης,
- μόνιμοι λειμώνες (διατήρησή τους),
- περιοχή οικολογικής εστίασης: οι γεωργοί θα πρέπει να αφιερώνουν τουλάχιστον το 7% των επιλεξίμων εκταρίων (εξαιρουμένων των εκτάσεων που διατηρούνται ως μόνιμοι λειμώνες) ως περιοχή οικολογικής εστίασης (π.χ. ζώνες ανάσχεσης, ακαλλιέργητο περιθώριο, αναβαθμίδες, διατήρηση χαρακτηριστικών τοπίου, αναδασωμένες περιοχές).
Ως μέλη της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναγνωρίζουμε πλήρως την αναγκαιότητα ορθής διαχείρισης των γαιών και των φυσικών πόρων και μίας βιώσιμης γεωργικής ανάπτυξης εν γένει. Έχουμε, παράλληλα, εισηγηθεί τα μέτρα της οικολογικής συνιστώσας να είναι απλά στην εφαρμογή τους, να συνοδεύονται από επαρκές αντιστάθμισμα, να εξισορροπούν την περιβαλλοντική και την οικονομική απόδοση, και να μην δημιουργούν επιπρόσθετο διοικητικό άχθος (ει δυνατόν ταυτόχρονη διαδικασία ελέγχων πολλαπλής συμμόρφωσης και προσθέτων υποχρεώσεων).
Υποστηρίζω δε την ανάγκη ενός καταλόγου πλειόνων μέτρων, στον οποίο θα συμπεριληφθούν και μέτρα που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες της χώρας μας και των λοιπών μεσογειακών κρατών μελών (π.χ. διατήρηση μονίμων καλλιεργειών, όπως οπωρώνες, αμπελώνες, ελαιώνες, οι οποίες εμφανίζουν σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη).
Αυτοδικαίως δικαιούχοι της εν λόγω πρόσθετης ενίσχυσης θα είναι οι γεωργοί των οποίων οι εκμεταλλεύσεις βρίσκονται ολικώς ή μερικώς σε περιοχές 'Natura 2000', υπό την προϋπόθεση ότι οι πρακτικές τους συνάδουν με τους στόχους που ορίζει το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, και Οδηγία 2009/147/ΕΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών). Δεδομένης της αναγνωρισμένης επωφελούς επίδρασης των συστημάτων βιολογικής γεωργίας στο περιβάλλον, άνευ άλλου τινός, θα λαμβάνουν την πρόσθετη ενίσχυση οι γεωργοί που πληρούν τις προϋποθέσεις που θεσπίζει το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ (Κανονισμός (ΕΚ) 834/2007 του Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου 2007 για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91).
Βαμβάκι
Διατηρείται η ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι. Ως προς την Ελλάδα, η 'εθνική βασική έκταση' ορίζεται -στην πρόταση Κανονισμού- σε 250.000 εκτάρια, η 'καθορισμένη απόδοση κατά την περίοδο αναφοράς' σε 3,2 τόνους/εκτάριο, και σε 238,86 ευρώ το 'ποσό αναφοράς' το οποίο πολλαπλασιάζεται επί την 'απόδοση', ώστε να προκύψει το ύψος της ειδικής καλλιεργητικής ενίσχυσης.
Ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λήψη αμέσων ενισχύσεων:
Προτείνεται η μη καταβολή ενισχύσεων στις περιπτώσεις, στις οποίες το συνολικό ποσό της ετήσιας πληρωμής, που θα λαμβάνει ένας γεωργός, θα είναι κατώτερο των 100 ευρώ ή η επιλέξιμη περιοχή της καλλιέργειας είναι κάτω του ενός εκταρίου. Δεδομένης, ωστόσο, της ετερογενούς διάρθρωσης των εκμεταλλεύσεων, τα κράτη μέλη θα μπορούν να εφαρμόζουν κατώτατα επίπεδα (εντός των ορίων που προβλέπονται στην πρόταση Κανονισμού, τα οποία ως προς την Ελλάδα ορίζονται στα 400 ευρώ και 0,4 εκτάρια), τα οποία ανταποκρίνονται στην ιδιαίτερη κατάστασή τους. Η Ελλάς, σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, δύναται να μην εφαρμόσει ελάχιστες προϋποθέσεις ως προς τη λήψη αμέσων ενισχύσεων στα μικρά νησιά του Αιγαίου.
Προοδευτική μείωση έως και οροφή:
Στον αντίποδα, προβλέπεται προοδευτική μείωση έως και οροφή στην καταβολή των αμέσων ενισχύσεων, λαμβανομένης, βεβαίως, υπόψη της έντασης της μισθωτής εργασίας. Οροφή δεν θα ισχύει ως προς τις 'πράσινες' ενισχύσεις.
Μείωση:
- κατά 20% για ποσά άνω των 150.000 έως και 200 000 ευρώ,
- κατά 40% για ποσά άνω των 200 000 έως και 250 000 ευρώ,
- κατά 70% για ποσά άνω των 250 000 έως και 300 000 ευρώ,
- κατά 100% για ποσά άνω των 300 000 ευρώ.
Τα ως άνω ποσά αμέσων ενισχύσεων προκύπτουν κατόπιν αφαίρεσης της καταβληθείσης και δηλωθείσης μισθοδοσίας κατά το προηγούμενο έτος, περιλαμβανομένων των φόρων και των κοινωνικών εισφορών που συνδέονται με την εργασία, από το συνολικό ποσό των αμέσων ενισχύσεων. Δεν θα καταβάλλονται άμεσες ενισχύσεις σε γεωργούς, για τους οποίους έχει κριθεί ότι τεχνηέντως δημιούργησαν τις συνθήκες εκείνες, που θα τους επέτρεπαν την αποφυγή των επιπτώσεων του ως άνω περιορισμού. Επιδιώκεται, εν προκειμένω, η αποτροπή καταστρατήγησης της εν λόγω πρόνοιας, μέσω λ.χ. πολυτεμαχισμού των αγροτεμαχίων.
Οι εξοικονομούμενοι πόροι, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, θα παραμένουν στο κράτος μέλος προέλευσης και θα χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων με σημαντική συνεισφορά στην καινοτομία στο πλαίσιο του β' πυλώνα.
Δημιουργία εθνικού αποθέματος από τα κράτη μέλη:
Προς τούτο, κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του συστήματος βασικής ενίσχυσης, τα κράτη μέλη θα προβούν σε γραμμική ποσοστιαία μείωση (όχι άνω του 3%) του ανωτάτου ορίου του συστήματος βασικής ενίσχυσης σε εθνικό επίπεδο.
Τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιούν το εθνικό απόθεμα για να κατανέμουν δικαιώματα ενίσχυσης, με αντικειμενικά κριτήρια, και κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται ίση μεταχείριση των γεωργών και να αποφεύγονται στρεβλώσεις της αγοράς και του ανταγωνισμού, κατά προτεραιότητα σε νέους γεωργούς που εκκινούν τη γεωργική τους δραστηριότητα. Τα κράτη μέλη μπορούν να κάνουν χρήση του εθνικού αποθέματος προκειμένου να:
- καταβάλουν πληρωμές σε γεωργούς, σε περιοχές που υπόκεινται σε αναδιάρθρωση και/ή προγράμματα ανάπτυξης που σχετίζονται με μορφή δημόσιας παρέμβασης, προκειμένου να αποτραπεί η εγκατάλειψη των γαιών και/ή να αντισταθμισθούν συγκεκριμένα μειονεκτήματα στις εν λόγω περιοχές,
- αυξήσουν γραμμικά την αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης υπό το σύστημα βασικής ενίσχυσης σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Ευελιξία μεταξύ των δύο πυλώνων
Δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη (με απόφασή τους έως την 1η Αυγούστου 2013) να διαθέσουν ως πρόσθετη στήριξη για μέτρα του πυλώνα Ανάπτυξης της Υπαίθρου έως και 10% των πόρων του ετήσιου εθνικού ανωτάτου ορίου (άμεσες ενισχύσεις).Αντιστρόφως, ορισμένα κράτη μέλη (στα οποία δεν συμπεριλαμβάνεται η Ελλάς) δύνανται να κάνουν χρήση πόρων του β' πυλώνα (έως 5% του εθνικού φακέλου) για την καταβολή αμέσων ενισχύσεων.
2. Ανάπτυξη της Υπαίθρου
Διατηρούνται οι στρατηγικοί στόχοι της πολιτικής της Ανάπτυξης της Υπαίθρου, ως προς α) την ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα, β) τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη δράση για το κλίμα, καθώς και γ) την ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη των περιοχών της υπαίθρου. Συμφώνως προς την στρατηγική ΕΕ 2020, οι ανωτέρω τρεις στόχοι εξειδικεύονται περαιτέρω στο πλαίσιο έξι προτεραιοτήτων σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίες και θα αποτελέσουν τη βάση του προγραμματισμού εκ μέρους των κρατών μελών (αντικαθιστώντας τους ισχύοντες 3 άξονες):1. Προώθηση της μεταφοράς γνώσης και της καινοτομίας στη γεωργία και στη δασοκομία. 2. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας και της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. 3. Προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων και της διαχείρισης κινδύνων στη γεωργία. 4. Ενίσχυση των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τη γεωργία και τη δασοκομία. 5. Προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και στήριξη της μεταστροφής προς μία οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και της δασοκομίας. 6. Προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές.
Σημειωτέον ότι η Καινοτομία, το Περιβάλλον και η Κλιματική Αλλαγή συνιστούν θεματικές οι οποίες διαπερνούν οριζόντια όλες τις ως άνω προτεραιότητες.
To Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας θα λειτουργούν υπό Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο θα εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο μέσω Εταιρικών Συμβάσεων που θα συνάπτει η Κομισιόν με τα επιμέρους κράτη μέλη.
Η Κομισιόν ζητεί τον εκ των προτέρων καθορισμό μετρήσιμων στόχων και δεικτών αποτελεσματικότητας (ως προαπαιτούμενα για την αξιολόγηση της απόδοσης και συνωδά την χορήγηση των πόρων) στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης των κρατών μελών, στα οποία θα περιλαμβάνονται στρατηγική και στόχοι για κάθε μία από τις έξι προτεραιότητες. Πέραν των όποιων ενστάσεων ως προς το πρόσθετο διοικητικό άχθος, η νέα αυτή προσέγγιση αποτελεί πρόκληση για ορθολογικότερη αξιοποίηση των πόρων με πραγματικούς αναπτυξιακούς όρους για την Ελλάδα της υπαίθρου.
Η ανα-κατανομή των πόρων θα γίνει επί τη βάσει α) αντικειμενικών κριτηρίων, τα οποία θα συνδέονται με τους ορισθέντες στόχους της πολιτικής ανάπτυξης της υπαίθρου, καθώς και β) της τρέχουσας κατανομής.
Κάθε κράτος μέλος θα υποβάλει είτε ενιαίο εθνικό πρόγραμμα είτε επιμέρους περιφερειακά προγράμματα. Επίσης, παρέχεται δυνατότητα συμπερίληψης στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και θεματικών υποπρογραμμάτων σχετικά με: α) τους νέους γεωργούς, β) τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, γ) τις ορεινές περιοχές, δ) τις βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού.
Ο κατάλογος των επιμέρους μέτρων επανεξετάσθηκε και περιλαμβάνει πλέον 26 μέτρα (έναντι των 40 ισχυόντων). Πέραν αυτών, διατηρείται και ενισχύεται το πρόγραμμα Leader, υπέρ του οποίου θα πρέπει να προορίζεται τουλάχιστον το 5% της συνολικής συνεισφοράς του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Επιπλέον, εισάγεται η "Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας", η οποία θα υλοποιείται μέσω επιχειρησιακών ομάδων, (απαρτιζομένων από παραγωγούς, ερευνητές, επιχειρήσεις και άλλους δρώντες) και θα υποστηρίζεται από ειδικό δίκτυο, το δίκτο Ευρωπαϊκής Συμπράξης Καινοτομίας.
Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην μεταφορά γνώσης και στις συμβουλευτικές υπηρεσίες υπέρ των γεωργών και των γεωργικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. Επίσης, υπό το μέτρο 'Συνεργασία' στηρίζονται μορφές συνεργασίας μεταξύ των γεωργών και άλλων παραγόντων της αλυσίδας τροφίμων για δράσεις όπως η ανάπτυξη, νέων προϊόντων και τεχνολογιών, βραχειών αλυσίδων διανομής και τοπικών αγορών, και η παραγωγή βιομάζας.
Στο πλαίσιο του μέτρου 'Ανάπτυξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων', προβλέπεται ενίσχυση εκκίνησης επιχείρησης για νέους γεωργούς (κατ' αποκοπή ενίσχυση για περίοδο 5 ετών κατ' ανώτατο όριο, έως 70.000 ευρώ, λαμβανομένης υπόψη της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης της περιοχής στην οποία εφαρμόζεται το πρόγραμμα για τον καθαρισμό του καταβλητέου ποσού) και για μικρές εκμεταλλεύσεις. Επίσης, στο πλαίσιο του μέτρου 'Επενδύσεις σε στοιχεία του ενεργητικού', προνοείται υψηλότερο ποσοστό ενίσχυσης για νέους γεωργούς, για συλλογικές επενδύσεις και επενδύσεις σε περιοχές με σημαντικά φυσικά μειονεκτήματα.
Κατά την Κομισιόν, οι ορεινές περιοχές και οι περιοχές με φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα πρέπει να προσδιορίζονται επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων. Ειδικά ως προς τις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, προβλέπεται επαναπροσδιορισμός τους, λαμβάνοντας υπόψη βιοφυσικά κριτήρια. Η Κομισιόν αναγνωρίζει την αναγκαιότητα μεταβατικών διατάξεων ενόψει της διακοπής των πληρωμών σε περιοχές, οι οποίες δεν θα εντάσσονται πλέον στο καθεστώς, άμα τη εφαρμογή των νέων κριτηρίων.
Η ένταξη του μέτρου των αγροπεριβαλλοντικών ενισχύσεων στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης των κρατών μελών είναι υποχρεωτική, ενώ οι δεσμεύσεις που θα αναλαμβάνουν οι δικαιούχοι θα είναι διάρκειας πέντε έως επτά ετών. Προβλέπεται ειδικό μέτρο για τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας (μετατροπή και διατήρηση), ενώ ενθαρρύνονται συλλογικές συμβάσεις ή συνεργασία μεταξύ γεωργών για την κάλυψη μεγαλύτερων εκτάσεων.
Προβλέπεται στήριξη για τη σύσταση ομάδων παραγωγών, εφόσον εμπίπτουν στον ορισμό της Μικρομεσαίας Επιχείρησης. Επίσης, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των παραγωγών σε συστήματα ποιότητος γεωργικών προϊόντων, βάμβακος ή τροφίμων, θα παρέχεται στήριξη για νέες (μόνον) συμμετοχές και για χρονικό διάστημα που δεν θα ξεπερνά την πενταετία.
Στο πλαίσιο των προτεινομένων εργαλείων για τη διαχείριση κινδύνων περιλαμβάνονται η στήριξη για α) την ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών (από δυσμενές κλιματικό συμβάν, ή ζωική ή φυτική ασθένεια), β) ταμεία αλληλοβοήθειας για τις ζωικές και φυτικές ασθένειες και τα περιβαλλοντικά συμβάντα, ενώ προβλέπεται γ) ένα νέο εργαλείο σταθεροποίησης εισοδήματος προκειμένου να παρέχεται αντιστάθμιση σε περίπτωση μείωσης εισοδήματος άνω του 30% του μ.ο. της τελευταίας τριετίας.
Υποστηρίζω την αναγκαιότητα αποτελεσματικών εργαλείων ρύθμισης της αγοράς και διαχείρισης κινδύνων, ασφάλισης της γεωργικής παραγωγής και σταθεροποίησης του εισοδήματος, δεδομένης της εντεινόμενης αστάθειας των τιμών και της ρευστότητας στις γεωργικές αγορές, καθώς και των αυξανόμενων περιβαλλοντικών/κλιματικών κινδύνων και διατροφικών κρίσεων. Μείζον ζήτημα συνιστά η ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των παραγωγών στο πλαίσιο της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως επιχειρείται επί του παρόντος στον γαλακτοκομικό τομέα μέσω των νομοθετικών προτάσεων που υιοθετήσαμε για τη ρύθμιση των συμβατικών σχέσεων. Απαραίτητη προϋπόθεση η ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών και των διεπαγγελματικών οργανώσεων.
3. Στήριξη στους αμπελοκαλλιεργητές
4. Κοινή οργάνωση των αγορών γεωργικών προϊόντων
(Κανονισμός ενιαίας ΚΟΑ)
Ως προς τα μέτρα αγοράς, διατηρούνται τα εργαλεία της δημόσιας παρέμβασης και της ιδιωτικής αποθεματοποίησης. Ως Επιτροπή Γεωργίας έχουμε ζητήσει την αποτελεσματικότερη εφαρμογή τους μέσω ταχύτερων και περισσότερω ευέλικτων διαδικασιών ενεργοποίησης, καθώς και της αναπροσσαρμογής των τιμών παρέμβασης.Επίσης, διατηρούνται τα καθεστώτα για την προώθηση της κατανάλωσης α) γάλακτος και β) φρούτων στα σχολεία, με προβλεπόμενη διεύρυνση των δυνατοτήτων συγχρηματοδότησης εκ μέρους της ΕΕ.
Στον τομέα των οπωροκηπευτικών, θα εξακολουθήσουν να χρηματοδοτούνται τα επιχειρησιακά προγράμματα των οργανώσεων παραγωγών. Η ενωσιακή χρηματοδοτική συνδρομή μπορεί να ανέλθει σε ποσοστό έως 50%, εντός του ορίου του 4,1% της αξίας της παραγωγής που διατίθεται στο εμπόριο.
Επεκτείνεται η δυνατότητα αναγνώρισης Οργανώσεων Παραγωγών, ενώσεων Οργανώσεων Παραγωγών και Διεπαγγελματικών Οργανώσεων, σε όλους πλέον τους τομείς της ενιαίας ΚΟΑ. Ακόμη, προβλέπεται η δυνατότητα επέκτασης των κανόνων τους και επιβολής εισφορών και σε μη μέλη της οργάνωσης/ ένωσης, που δραστηριοποιούνται στην ίδια περιφέρεια, εφόσον η οργάνωση/ένωση α) αντιπροσωπεύει το 60% της παραγωγής στον τομέα οπωροκηπευτικών, ή τα 2/3 στους λοιπούς τομείς, και β) συγκεντρώνει το 50% των παραγωγών. Η στήριξη για τη σύσταση ομάδων παραγωγών στον κλάδο των οπωροκηπευτικών μετατίθεται στον πυλώνα της αγροτικής ανάπτυξης.
Η Κομισιόν εισηγείται την κατάργηση ορισμένων τομεακών ενισχύσεων (αποβουτυρωμένο γάλα, λυκίσκος και μεταξοσκώληκες), την παύση του καθεστώτος ποσοστώσεων ζάχαρης, την αποσύνδεση του καθεστώτος ενισχύσεων στον τομέα των μεταξοσκωλήκων,. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, προβλέπεται η λήξη του συστήματος των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων και η κατάργηση της απαγόρευσης νέων φυτεύσεων αμπέλων.
Παρέχεται η δυνατότητα λήψης εκτάκτων μέτρων α) κατά της διατάραξης της αγοράς, και β)στήριξης της αγοράς σε περιπτώσεις ασθένειας των ζώων και κλονισμού της εμπιστοσύνης των καταναλωτών εξ' αιτίας κινδύνων για τη δημόσια υγεία, ή την υγεία των φυτών ή των ζώων, και γ) για την αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων.
Επιπλέον, εντός του Πολυετούς Δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020 (εκτός ΚΑΠ) δημιουργείται αποθεματικό έκτακτης ανάγκης για τη διαχείριση κρίσεων σε όλους τους γεωργικούς τομείς (500 εκατ. ευρώ κατ' έτος μόνον).
Τέλος, στις προτάσεις της Κομισιόν εντάσσεται και η επέκταση του πεδίου εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Παγκοσμιοποίησης, ώστε να στηρίζονται οι γεωργοί, οι οποίοι πλήττονται από το άνοιγμα της ευρωπαϊκής αγοράς γεωργικών προϊόντων. Πάγια θέση μου είναι η παραμονή των ευρωπαίων γεωργών στην παραγωγή και προφανώς δεν αποτελεί λύση η αποζημίωσή τους. Συνεπώς, η ΕΕ οφείλει εκ των προτέρων να λαμβάνει υπόψη και να προασπίζει τα γεωργικά συμφέροντα κατά τη διαπραγμάτευση και σύναψη εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες.
Εύλογες είναι οι ανησυχίες των ευρωπαϊκών γεωργικών φορέων για τις επιπτώσεις των προτάσεων της Κομισιόν περί επιβολής πρόσθετων προϋποθέσεων συμμόρφωσης επί της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού γεωργικού τομέα, ο οποίος βρίσκεται ήδη αντιμέτωπος με τις πιέσεις των αθρόων εισαγωγών προϊόντων τρίτων χωρών ελαστικότερων προδιαγραφών. Πολλώ δε μάλλον που η Κομισιόν δεν θέτει τις προϋποθέσεις υπαγωγής των εισαγομένων σε ισοδύναμες προδιαγραφές με τα εντός ΕΕ παραγόμενα προϊόντα, παρά τη σθεναρή στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς αυτή την κατεύθυνση, όπως, άλλωστε, αποτυπώθηκε στην Έκθεσή μου, η οποία υιοθετήθηκε από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, "Ευρωπαϊκή Γεωργία και Διεθνές Εμπόριο".
* * *
Το ελληνικό σύστημα διακυβέρνησης οφείλει να εκπονήσει τις απαραίτητες μελέτες προσομοίωσης, οι οποίες θα αποτελέσουν ασφαλή οδοδείκτη τόσο κατά το στάδιο της διαπραγμάτευσης, όσο και της εφαρμογής του μελλοντικού ρυθμιστικού πλαισίου της ΚΑΠ (μεταξύ άλλων, ως προς τον ορισμό του ενεργού αγρότη, τον προσδιορισμό των επιμέρους περιφερειών της χώρας για την κατανομή των αμέσων ενισχύσεων και τα περιφερειακά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, τα θεματικά υποπρογράμματα, τα κριτήρια για τον προσδιορισμό των περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα, τις προαιρετικές άμεσες ενισχύσεις, όπως είναι οι συνδεδεμένες).
Η αγροτική ανάπτυξη οφείλει να τεθεί στην πρώτη γραμμή των πολιτικών που δύνανται να δώσουν μία βιώσιμη διέξοδο ανάπτυξης για την ελληνική ύπαιθρο, με πολλαπλασιαστική προστιθέμενη αξία, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην εθνική προσπάθεια εξόδου της Ελλάδος από την κρίση. Ζητούμενο είναι η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ ποιοτικής γεωργικής παραγωγής, αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και διατήρησης τοπικού φυσικού και πολιτιστικού πλούτου.
* * *
Ως γνωστόν, η Κομισιόν έχει ήδη δημοσιοποιήσει τις από 29 Ιουνίου 2011 προτάσεις της σχετικά με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020.
3. Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020
ΓΕΩΡΓΙΑ
| Συνολικός προτεινόμενος προϋπολογισμός (σε τρέχουσες τιμές 2011) | 386,9 δισ. ευρώ |
| Πρώτος πυλώνας: άμεσες πληρωμές και μέτρα αγοράς | 281,8 δισ.ευρώ |
| Δεύτερος πυλώνας: ανάπτυξη της υπαίθρου | 89,9 δισ.ευρώ |
| Επιπλέον -πέραν της ΚΑΠ-πόροι | 15,2 δισ.ευρώ Σύνολο ↓ |
| Ασφάλεια τροφίμων | 2,2 δισ.ευρώ |
| Επισιτιστικά προγράμματα απόρων | 2,5 δισ. ευρώ |
| Αποθεματικό για τη διαχείριση κρίσεων | 3,5 δισ. ευρώ |
| Ευρωπαϊκό Ταμείο παγκοσμιοποίησης | έως 2,5 δισ. ευρώ |
| Έρευνα και Καινοτομία στους τομείς της ασφάλειας των τροφίμων, της βιο-οικονομίας, και της βιώσιμης γεωργίας (εντός του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου για την Έρευνα και την Καινοτομία) | 4,5 δισ. ευρώ |
Η Κομισιόν ομιλεί για 'πάγωμα' ως προς τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ. Ερωτήματα ανακύπτουν από την σύγκριση μεταξύ σταθερών τιμών στις οποίες εκφράζονται οι πόροι της ΚΑΠ για την δημοσιονομική περίοδο 2014-2020 και τρεχουσών τιμών της περιόδου 2007-2013. Σε κάθε περίπτωση, εν σχέσει προς την αφετηριακή απαισιοδοξία, η πρόταση της Επιτροπής αξιολογείται ως εύλογη βάση διαπραγματεύσεων. Εν προκειμένω, αναγνωρίζεται ως καθοριστική η σθεναρή στάση της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ζητεί οι πόροι της ΚΑΠ τουλάχιστον να διατηρηθούν στα επίπεδα του 2013. Η διαπραγμάτευση αναμένεται ιδιαιτέρως δύσκολη, δεδομένων και των πιέσεων, εντεινομένων εν μέσω οικονομικής κρίσης, τις οποίες ασκούν ορισμένα κράτη μέλη προς την κατεύθυνση της αποψίλωσης της ΚΑΠ και της μεταφοράς πόρων υπέρ άλλων τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου