 |
| του Ν. Γιαννόπουλου |
λαδιά».
Θα προτιμούσα λοιπόν σαφώς ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι πρώτος. Όμως, αν επρόκειτο να είναι πρώτος με 1,5% διαφορά και να κρέμεται από τους εκβιασμούς της ΔΗΜΑΡ, του ΠΑΣΟΚ και των Ανεξάρτητων Ελλήνων, προτιμώ σαφώς αυτό που έγινε. Άλλωστε, το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά θετικό: ο ΣΥΡΙΖΑ ανθίσταται στις πιέσεις, δεν υποχωρεί πολιτικά και παίρνει ένα πρωτοφανές ποσοστό. Κι αυτό δίνει πολύ μεγάλες δυνατότητες, καθώς, και με τη διεθνή αναφορά σε αυτόν, έχει τον αέρα όχι μόνο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και του ανατροπέα ενός ορισμένου σκηνικού, ελλαδικά και πανευρωπαϊκά.
Δεν χρειάζεται ούτε ένας υπεραισιόδοξος οπτιμισμός, του στυλ «η νίκη είναι βέβαιη», ούτε όμως και να ταυτίσουμε την πορεία την κοινωνικής αλλαγής και του κινήματος με το ότι η ΝΔ πέρασε μπροστά με 2,5%. Θεωρώ όσους πιστεύουν πως η κυβέρνηση δεν θα αντέξει παρά λίγους μήνες μάλλον βιαστικούς. Η τρόικα, ο αστικός πολιτικός κόσμος, το διεθνές κεφάλαιο δεν είναι διατεθειμένοι να πηγαίνουμε κάθε τόσο εκλογές. Περάσανε δύσκολα, παρά τρίχα το Καμερούν να φτάσει στον τελικό του Μουντιάλ. Θα κάνουν ό,τι μπορούν.
Η κυβέρνηση δεν έχει τις πολιτικές πιστώσεις παλιότερων, ούτε τη συνοχή που εξαγγέλλει ότι έχει. Το πολιτικό στην Ελλάδα όμως ακόμα έχει τις σχετικές αυτονομήσεις του – είδαμε πώς πολιτεύθηκε ο Βενιζέλος με κάποια στελέχη του. Η κυβέρνηση θα προσπαθήσει (με κάποια «δωράκια» από την Ευρώπη, την παράταση της πληρωμής, κάποιες μικροπαραχωρήσεις) να πάρει μια ανάσα. Ωστόσο, πιστεύω ότι, καθώς η κρίση θα εντείνεται, θα πάρει σκληρά μέτρα, θα εντείνει τη λεηλασία των κοινών αγαθών και τις ιδιωτικοποιήσεις, θα πολιτευθεί κυρίως με μια πολιτική πυγμής και καταστολής. Η καταστολή δεν είναι απλώς η βούληση της εξουσίας, είναι ένας συσχετισμός μεταξύ της εξουσίας και των από κάτω, και θα έχει κεντρικό ρόλο την επόμενη περίοδο. Στον ΣΥΡΙΖΑ θα ασκηθεί τρομερή πίεση να στρογγυλέψει, να γίνει υπεύθυνη αντιπολίτευση. Στην πρώτη διαδήλωση, όταν πέσει μια πέτρα, ένα βότσαλο, ένα μπουκάλι με νερό (πολλώ δε μάλλον με άλλα υλικά), θα πέσουν να τον σκίσουν. Και αν η πίεση δεν αποδώσει, ε θα ακολουθήσει λυσσαλέα επίθεση με στόχο την περιθωριοποίησή του.Σημειώνω τρία βασικά επίδικα, την επόμενη περίοδο.
Το πρώτο είναι οι φασίστες. Μέσα στην κρίση, το μεγαλύτερο μέρος των από κάτω επέλεξε την Αριστερά, ταυτόχρονα όμως, ένα σημαντικό κομμάτι των από κάτω ή των «μεσοαποκάτω» επέλεξε την Ακροδεξιά: οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες της κοινωνικής πόλωσης. Νομίζω ότι οι βασικές συνιστώσες της Αριστεράς, και ο ΣΥΡΙΖΑ, είχαν μέχρι τώρα μια στρουθοκαμηλική στάση απέναντι στους φασίστες: δεν μιλάμε γι’ αυτούς, για να μην τους αναδείξουμε, να μην αποπροσανατολίσουμε τον λαό από τα προβλήματά του. Ο αντιφασιστικός αγώνας είναι πολύ σημαντικό καθήκον για την Αριστερά, και στη Βουλή, και στους δρόμους, και στις συνοικίες, και στα σχολεία.
Το δεύτερο είναι η μαχητική κοινωνική και πολιτική αντιπολίτευση, η οποία εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ, που τον αφορά πρωταγωνιστικά, αφορά και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, κομμάτια από το ΚΚΕ, και άλλους. Δεν πρέπει, στο επίπεδο της διεκδίκησης να κάνουμε ούτε βήμα πίσω. Δεν το λέω από μια αγωνιστική άποψη αρχής, αλλά επειδή στη συγκυρία αυτή είναι ο μόνος τρόπος να συσπειρώσει και να ριζοσπαστικοποιήσει ο ΣΥΡΙΖΑ τον κόσμο που τον ψήφισε και, παράλληλα, να γίνει ο ίδιος σοβαρή, οργανωτικά και πολιτικά, δύναμη. Το στρογγύλεμα αναπαράγει μια σχέση ανάθεσης, και ένα μεγάλο μέρος αυτού του κόσμου που ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ είναι εξαιρετικά ευάλωτο στα κυρίαρχα ιδεολογήματα.
Το τρίτο είναι το θέμα της κοινωνικής αυτοοργάνωσης. Τις τελευταίες μέρες πριν από τις εκλογές έμπαινε παντού το ερώτημα: Είμαστε έτοιμοι; Ποιοι ακριβώς; Ο ΣΥΡΙΖΑ, το κίνημα, η κοινωνία; Κανένας δεν ήταν έτοιμος. Ο ΣΥΡΙΖΑ, στελεχιακά, οργανωτικά, πολιτικά, ήταν ανέτοιμος. Το κίνημα, παρά τις επιτυχίες του, έχει σοβαρές αδυναμίες: δείτε, π.χ., τις λαϊκές συνελεύσεις, που μοιάζουν με μικρά αριστερά κοινοβούλια, όπου βγάζουν διάφοροι λόγους, κουνώντας το δάχτυλο. Και η κοινωνία δεν έχει μεγάλες αγωνιστικές εμπειρίες· έχει τις πλατείες, τις διαδηλώσεις, τις απεργίες, αλλά δεν φτάνουν.
Και από τα πάνω και από τα κάτω, πρέπει να προωθηθεί μια λογική πανελλαδικής αυτοοργάνωσης κατά εργασιακό χώρο, κατά κλάδο, κατά συνοικία, κατά πόλη, στην προοπτική να δημιουργηθεί, παράλληλα με την πολιτική αντιπολίτευση, μια λαϊκή εθνοσυνέλευση. Ένα σχήμα μαζικό και πλατύ, που θα συνδυάζει μορφές αλληλεγγύης, μέσα και έξω από το κράτος (και το κοινωνικό ιατρείο, αλλά και την πάλη μέσα στο νοσοκομείο για τα φάρμακα), στη λογική του εργατικού και κοινωνικού ελέγχου, της λαϊκής αντιεξουσίας. Ας μην το σκεφτόμαστε σαν κάτι ουτοπικό· μπορεί να εστιάζεται στα μίνιμουμ, τα άμεσα αιτήματα και προβλήματα του εργαζόμενου πληθυσμού. Δηλαδή, επιβίωση με αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη. Με αυτή την έννοια, αλληλεγγύη και αντίσταση πάνε χέρι χέρι, πρέπει να στηρίζεται η μία στην άλλη. Δεν το λέω, επειδή είμαι κατά γενικώς της φιλανθρωπίας (σε τέτοιες φάσεις, και η φιλανθρωπία μπορεί να είναι συμπαθητική), αλλά επειδή ο κόσμος, για να συσπειρωθεί, πρέπει να αισθανθεί ότι δεν μπορεί να επιβιώσει με ατομικές στρατηγικές, ότι η επιβίωση, που αποτελεί άμεσο ζήτημα, είναι συλλογικό εγχείρημα.
Τελειώνω με τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο δημοκρατικό κόμμα. Για να γίνει αυτό, πρέπει να κάνουμε ορισμένες παραδοχές. Η πρώτη είναι ότι δεν είναι δυνατόν ένα αριστερό κόμμα, το 2012, να λειτουργεί με μικρά κομματικά επιτελεία, βυζαντινές σχέσεις, οπορτουνισμούς που μαθαίνονται εκ των υστέρων κλπ. Ένα αριστερό δημοκρατικό κόμμα είναι ένα συλλογικό κόμμα, το οποίο θέτει τη γενική πολιτική του σε όλα τα μέλη του, και την συγκεκριμένη ειδική πολιτική του στην ηγεσία, η οποία οργανώνει αυτή την πολιτική· και, αν κάνει λάθος, υπάρχουν χώροι, όργανα και δομές για να λογοδοτήσει. Όλα τα άλλα σχήματα είναι σταλινικά, νασεροειδή, τσαβικά, και πάντως δεν είναι αριστερά δημοκρατικά. Ένα αριστερό δημοκρατικό κόμμα σημαίνει ότι όλος ο κόσμος του θα είναι μέτοχος: θα γίνουν μέλη του, θα συμμετέχουν στις οργανώσεις, θα συζητούν και θα αποφασίζουν την πολιτική του, δεν θα πραγματοποιούν απλώς «εκδηλώσεις»· θα υπάρχει σαφής δίαυλος επικοινωνίας της βάσης με την ηγεσία.
Σε αυτό το κόμμα πρέπει να επιδιώξουμε να ενταχθούν και ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του που δεν είναι σαφώς πολιτικοποιημένοι. Ας μην το φοβόμαστε. Δεν θα ζητήσουμε βιογραφικά από τον κόσμο που θέλει να αγωνιστεί. Αυτό που θέλουμε είναι να οργανωθεί πάνω σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο. Εδώ, αναδεικνύεται ένα διπλό πρόβλημα της Αριστεράς: και λαϊκότητας και λογιοσύνης. Θυμάμαι αυτός που έγραφε ένας Φινλανδός σύντροφος: η Αριστερά ξενίζει, επειδή είναι η Αριστερά των πανεπιστημίων. Και σε έναν εργάτη φαίνεται πολύ πιο εύκολο να γίνει, με ένα λαχείο, βιομήχανος, παρά καθηγητής πανεπιστημίου. Παράλληλα, υπάρχει έλλειμμα λογιοσύνης. Η λογιοσύνη δεν είναι θέμα ύπαρξης κάποιων εξαιρετικών διανοουμένων, αν και τους χρειαζόμαστε βέβαια. Είναι και θέμα συλλογικής επεξεργασίας, οργάνωσης των επιδίκων, να μιλήσουμε με τους ανθρώπους οι οποίοι τα αντιμετωπίζουν. Τι σημαίνει, λ.χ., σήμερα υπερασπίζουμε το δημόσιο; Το κρατικό δημόσιο, το ιδιωτικό δημόσιο; Τι είναι το άλλο δημόσιο, η κοινωνικοποίηση; Χρειάζεται λοιπόν να επινοήσουμε μια νέα λογιοσύνη.
*Ο Νίκος Γιαννόπουλος είναι μέλος του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Το κείμενο είναι απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα εισήγησης στην εκδήλωση που οργάνωσαν τα «Ενθέματα» και το Red Notebook με θέμα «Oι εκλογές της 17ης Ιουνίου και ο ρόλος της Αριστεράς στο νέο τοπίο»
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου