Η Ισλανδία γελά, η Ιρλανδία κλαίει - Γ. Δελαστίκ

του Γ. Δελαστίκ*

Θεαματική είναι η ανάκαμψη της ισλανδικής οικονομίας μετά την επιβλητική αντίσταση του λαού της, ο οποίος με δημοψήφισμα συνέτριψε την ψοφοδεή πολιτική της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης που είχε υποκύψει στους ξένους δανειστές και την εξανάγκασε να μην πληρώσει στους ξένους καταθέτες τις οφειλές των ιδιωτικών ισλανδικών τραπεζών, αφήνοντας τες να χρεοκοπήσουν. «Η ύφεση αποδείχθηκε.....

λιγότερο βαθιά από όσο προβλεπόταν», ομολογεί ο Μαρκ Φλάνιγκαν, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ισλανδία, δηλώνοντας εντυπωσιασμένος από το γεγονός ότι οι Ισλανδοί κατόρθωσαν να διαφυλάξουν «το πολύτιμο σκανδιναβικό μοντέλο κοινωνικής προστασίας».

Η Ισλανδία, η οποία δεν ανήκει στην ευρωζώνη, αντιμετώπισε τη χρεοκοπία της χώρας με μια συνολική πολιτική.

Πρώτον, υποτίμησε το εθνικό νόμισμα, την ισλανδική κορώνα, και επέβαλε ελέγχους και περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Αρχικά η κορώνα υποτιμήθηκε έναντι του δολαρίου κατά 50%, αλλά ήδη η υποτίμηση έχει περιοριστεί στο 30% και συρρικνώνεται. Η χαμηλότερη ισοτιμία της κορώνας οδηγεί αμέσως στην αύξηση των εξαγωγών και στη μείωση των εισαγωγών, αντικαθιστώντας ένα τμήμα τους με τοπικά προϊόντα, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο της Ισλανδίας να παρουσιάζει ήδη πλεόνασμα από ελλειμματικό που ήταν.

Το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατά 1,2% το τρίτο τρίμηνο του 2010. Ο πληθωρισμός, ο οποίος είχε εκτιναχθεί στο 18,6%, έπεσε ήδη κοντά στο 2,5%, που είναι ο στόχος της ισλανδικής κεντρικής τράπεζας. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα είναι 6,3% φέτος, και ταχύτατα, ίσως και μέσα στο 2011, θα οδηγηθεί σε πλεόνασμα. Το δημόσιο χρέος, το οποίο έχει εκτιναχθεί στο 115% του ΑΕΠ, θα μειωθεί σταδιακά στο 80% του ΑΕΠ μέχρι το 2015.

Το δεύτερο μέτρο που πήραν οι Ισλανδοί ήταν ότι άφησαν τις ιδιωτικές τράπεζες να χρεοκοπήσουν. Κατόπιν τις εθνικοποίησαν, αλλά υπό τους εξής όρους:

Πρώτον, οι εθνικοποιημένες τράπεζες αναγνώρισαν όλες τις καταθέσεις των Ισλανδών πολιτών ώστε κανένας Ισλανδός να μη χάσει ούτε μία κορώνα από τις καταθέσεις του.

Δεύτερον, τα δάνεια που είχαν πάρει οι Ισλανδοί μεταφέρθηκαν στις εθνικοποιημένες τράπεζες, αλλά επειδή το νόμισμα είχε υποτιμηθεί, μειώθηκε και το ονομαστικό ύψος των δανείων, πέρα από τις σοβαρές άλλες διευκολύνσεις αποπληρωμής που έκανε το κράτος στους Ισλανδούς οφειλέτες για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που προκάλεσε η κρίση, ιδίως τον πρώτο καιρό (πάγωμα της πληρωμής δόσεων για μήνες κ.λπ.).

Τρίτον, οι εθνικοποιημένες τράπεζες δεν αναγνώρισαν καμιά υποχρέωση των ιδιωτικών χρεοκοπημένων τραπεζών σε χώρες του εξωτερικού. Ετσι οι Ισλανδοί φορολογούμενοι φορτώθηκαν τα βάρη διάσωσης των καταθέσεων των δικών τους και των συμπατριωτών τους, ενώ φόρτωσαν στους ξένους επενδυτές και καταθέτες τον λογαριασμό των συναλλαγών τους με τις ιδιωτικές ισλανδικές τράπεζες που χρεοκόπησαν. Απολύτως σωστό.

Η ανάκαμψη της ισλανδικής οικονομίας, γράφει το βρετανικό περιοδικό «Εκόνομιστ», δείχνει ότι «το έξτρα κόστος για μια χώρα που δεν στηρίζει τις τράπεζές της μπορεί να είναι εκπληκτικά μικρό. Η Ισλανδία άφησε τις τράπεζές της να χρεοκοπήσουν και το ΑΕΠ της έπεσε αθροιστικά κατά 15% από το ανώτατο στο κατώτατο σημείο πριν αρχίσει να ανακάμπτει. Η Ιρλανδία ''έσωσε'' τις τράπεζές της και είδε το ΑΕΠ της να πέφτει 14%».

Αν συνυπολογίσει κανείς ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ιρλανδίας απογειώθηκε στο ασύλληπτο 32% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος της εκτινάχθηκε από το 25% του ΑΕΠ το 2007 στο 100% φέτος και θα φτάσει στο 120% του ΑΕΠ το 2013, με την ανεργία να ανέρχεται στην Ιρλανδία στο 14,1% έναντι 7,3% στην Ισλανδία, βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η «υπάκουη» Ιρλανδία βρίσκεται σε πολύ χειρότερη μοίρα από την «απείθαρχη» Ισλανδία.

«Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι ότι αν το σοκ μιας υποτίμησης μπορεί να πυροδοτήσει μια βίαιη κρίση και πολύ επώδυνη, μια πολιτική λιτότητας και αποπληθωρισμού εξαιτίας του χρέους καταλήγει να προκαλεί περισσότερες ζημιές» συμπεραίνει η βρετανική εφημερίδα «Ντέιλι Τέλεγκραφ».

«ΕΚΟΝΟΜΙΣΤ»
Οταν το ευρώ γίνεται παγίδα

Ενα μάθημα των αντίθετων επιλογών Ισλανδίας και Ιρλανδίας είναι ότι «τα οφέλη τού να ανήκει μια μικρή χώρα σε μια μεγάλη νομισματική ένωση δεν είναι καθόλου αυτά που κάποτε εκθειάζονταν ότι είναι» γράφει το περιοδικό «Εκόνομιστ» και συνεχίζει: «Όταν πανικόβλητοι επενδυτές εγκατέλειπαν τα μικρά νομίσματα το φθινόπωρο του 2008, το ευρώ φαινόταν καταφύγιο. Δύο χρόνια μετά, το ευρώ μοιάζει περισσότερο με παγίδα για χώρες που αγωνίζονται να ξανακερδίσουν εξαγωγική ανταγωνιστικότητα. Η Ελλάδα και η Ιρλανδία έχασαν την εμπιστοσύνη των αγορών, παρόλο που και οι δύο εκδίδουν ομόλογα σε ευρώ». Όσο για τους Ισλανδούς, που αρχικά θεώρησαν το ευρώ σωτηρία, τώρα δεν θέλουν ούτε να το ακούσουν!

-δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ