Kεντροαριστερό… μαγαζί γωνία / Ορισμένες σκέψεις για το μετεκλογικό τοπίο

Tου Ρούντι Ρινάλντι*

Ένα κόμμα της Αριστεράς επιβεβαιώνει το ρόλο του όταν εμποδίζει γεγονότα που επιδιώκουν οι από πάνω ή όταν προωθεί γεγονότα που ευνοούν τα συμφέροντα των από κάτω. Μόνο τότε μιλάμε για τον ιστορικό ρόλο ενός κόμματος (Γκράμσι). Την αξιολόγηση αυτήν ας την έχουμε υπ’ όψιν μας σε όλες τις κρίσεις για την πορεία και το ρόλο ενός κόμματος της Αριστεράς, ιδιαίτερα όταν δρα στις...

κλίμακες της «αξιωματικής αντιπολίτευσης» και συσπειρώνει έναν αξιόλογο κοινωνικό και πολιτικό πόλο.

Αυτό που παρήγαγε το εκλογικό αποτέλεσμα είναι, στην ουσία, ένα μπλοκαρισμένο πολιτικό σκηνικό ή αλλιώς την παράταση μιας παραλυτικής ισορροπίας. Δηλαδή, ούτε δυναμική ανατροπής της υπάρχουσας κατάστασης ούτε δυναμική επικράτησης του μνημονιακού τόξου. Βέβαια, η τέτοια «ακινησία» ευνοεί τις συστημικές δυνάμεις.

Το εκλογικό αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι θετικό γιατί καταγράφει μια πρωτιά μέσα σε αυτό το μπλοκαρισμένο σκηνικό. Είναι, επιπλέον, ισορροπημένο κοινωνικά και γεωγραφικά και εμφανίζει έναν υπολογίσιμο βραχίονα απόκρουσης του μνημονιακού καθεστώτος. Η εμπέδωση του καθεστώτος αποικίας χρέους περνά μέσα από την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ σε όλα τα πεδία, την συρρίκνωσή του, την ακύρωσή του.

Όμως, κάτι λιγότερο από το 1/3 ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ και 2/3 ψήφισαν είτε μνημονιακές δυνάμεις είτε κάτι άλλο, πάντως όχι μια ριζοσπαστική εναλλακτική λύση. Ο διπολισμός Ν.Δ.-ΣΥΡΙΖΑ είναι αναιμικός (κάτω από 50%) και συνεπώς υπάρχει μια τεράστια περιοχή του εκλογικού σώματος που συμπεριφέρεται διαφορετικά.

Η κεντροαριστερή ανασύνθεση
Στο πολιτικό προσκήνιο εμφανίζεται δυναμικά ως πρόταση προς την κοινωνία, η κεντροαριστερή ανασύσταση σαν ρεαλιστική, διαχειριστική, εναλλακτική πρόταση και είναι ζήτημα χρόνου να εμφανιστεί ως βασικός πυλώνας της πολιτικής ζωής, αφού η Δεξιά του Σαμαρά πνέει τα λοίσθια. Ελιά-Ποτάμι-ΔΗΜΑΡ θα συναγωνιστούν ή θα ανταγωνιστούν για να δημιουργήσουν αυτόν τον πυλώνα.

Το προχώρημα της κεντροαριστερής ανασύστασης δεν μπορεί να γίνει αγνοώντας τον ΣΥΡΙΖΑ. Αμέσως μετά τις εκλογές ο λόγος που αρθρώνεται άλλαξε και ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται ως μια σημαντική δύναμη για συνεργασία και συνεννόηση. Ακόμα και ο Βενιζέλος καλεί τον ΣΥΡΙΖΑ σε πιο υπεύθυνη στάση. Από την πλευρά των κεντροαριστερών καθαρόαιμων δυνάμεων ο ΣΥΡΙΖΑ  παρουσιάζεται ως βασικός εταίρος  μιας αντιδεξιάς εναλλακτικής δημοκρατικής λύσης.

Η διάσπαση της ΔΗΜΑΡ σε δύο πτέρυγες, μία που θέλει συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι και μια άλλη που θέλει συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ενδεικτική για τις εξελίξεις που περιγράφονται. Δεν αποκλείεται αύριο-μεθαύριο να ολοκληρωθεί η πρόταση για κάλεσμα συνεργασίας και των δύο καταστάσεων στη βάση μιας αντιδεξιάς ρητορικής.

Ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται σαν να μην έχει συμμάχους στο πολιτικό πεδίο και η μοναδική ρεαλιστική πρόταση που του προτείνεται να είναι οι παραπάνω συνεργασίες. Ήδη στρώνεται το έδαφος για ποικιλία τέτοιων συνεργασιών με σχετική αρθρογραφία, κινήσεις, διερευνήσεις κ.λπ.

Πρόκειται για μια πλαστή επιλογή. Το πρόβλημα των συμμαχιών έπρεπε να έχει αντιμετωπιστεί από τις εκλογές του 2012. Να έχει παραμεριστεί η αλαζονεία και η αυτοαναφορικότητα. Υπήρχαν αντιμνημονιακές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις για τη συγκρότηση ενός άλλου κοινωνικού μπλοκ. Επιλέχθηκε, όμως, η ποδηγέτηση όλων στο βωμό της ψήφου και μιας «υπεύθυνης» προετοιμασίας του ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχει διέξοδος;
Αντί να πανηγυρίζουμε για ό,τι εισπράξαμε στις εκλογές, πρέπει να αναλογιστούμε πώς θα βγούμε από το μονόδρομο της κεντροαριστερής ανασύστασης που προσπαθούν να μας επιβάλουν. Υπάρχει τέτοια διέξοδος;

Έχουν διατυπωθεί τρεις προτάσεις. Η πρώτη είναι να επιδιώξουμε την αυτοδυναμία και προβάλλεται με διαφορετικό τονισμό από κάθε πλευρά. Η δεύτερη είναι να προωθήσουμε μια αριστερή συμμαχία. Η τρίτη , να προωθήσουμε διεργασίες με την Κεντροαριστερά, δηλώνοντας πώς εμείς είμαστε η Αριστερά και έχουμε την ηγεμονία στη συνεργασία, μάλλον λόγω μεγέθους.
Τα περί αυτοδυναμίας είχαν ειπωθεί αρχικά πέρυσι τον Σεπτέμβρη, στη Θεσσαλονίκη, για να εγκαταλειφτούν στη συνέχεια. Τώρα επανέρχονται, όχι ως καθαρή λύση αυτοδυναμίας αλλά με δύο τρόπους: Ο ένας μέσα από μια «πορεία προς το λαό, διαβούλευση με το λαό», ώστε  «ο ΣΥΡΙΖΑ να βάλει μπροστά μια γιγάντια διαβούλευση για να μεταφερθεί το κέντρο βάρους της συνείδησης των πολιτών στα πραγματικά επίδικα μακριά από τη μιντιακή πραγματικότητα». Έτσι ώστε να επιτευχθεί η «μετατόπιση της κοινωνίας... αφού οι συμμαχίες στο πολιτικό επίπεδο δεν μπορούν να απαντήσουν στο ζητούμενο. Κεντρικό καθήκον: ΣΥΡΙΖΑ ηγεμονικός μόνο με απεύθυνση στην κοινωνία» (Ανδρέας Καρίτζης). Ο δεύτερος ως σχεδιασμένη προσπάθεια να ανακτηθούν εφεδρείες που υπήρχαν και χάθηκαν, αφού απογοητεύτηκαν από την πολιτική συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά σε θέματα εθνικά-πατριωτικά και με αυτή τη συγκέντρωση δύναμης να επιτευχθεί, επιτέλους, η ηγεμονία (Νίκος Κοτζιάς).

Τα περί συμμαχιών με την Αριστερά, ως απάντηση στο πραγματικό πρόβλημα της έλλειψης συμμαχιών και πολιτικής για τις συμμαχίες, δεν προσδίδουν καμιά ρεαλιστική δυνατότητα: Το μεν ΚΚΕ αρνείται πεισματικά, ενώ οι άλλες «εξ αριστερών του ΣΥΡΙΖΑ» δυνάμεις δεν έχουν έναν σημαντικό ρόλο.

Η πρόταση να κινηθούμε με «ό,τι μας προσφέρεται», δηλαδή με τμήμα της ΔΗΜΑΡ που ενδιαφέρεται, με ολίγη από Οικολόγους που είναι σε κρίση και να δούμε όποια τακτική μας βοηθά στο «σχέδιο 121», δηλαδή στο να μην μπορέσει να εκλεγεί Πρόεδρος από την παρούσα Βουλή και άρα προσφυγή σε εκλογές, μοιάζει να κυριαρχεί χωρίς βέβαια να καλύπτει το ζήτημα.

Για ορισμένες απόψεις
Στις συζητήσεις που έγιναν αυτές τις μέρες, θεωρείται ότι κάθε αναφορά στο ζήτημα «πατρίδα» αποτελεί συντηρητική μετατόπιση. Υποστηρίζεται (από κύκλους της τάσης ΑΝΑΣΑ, εφημερίδα Εποχή και ορισμένα στελέχη της λεγόμενης πλειοψηφίας) ότι ο λόγος περί δημοκρατικού-πατριωτικού προσκλητήριου, οι αναφορές στον «μερκελισμό» ή στα θέματα των  γερμανικών επανορθώσεων κ.λπ., προκαλούν ζημιά και σύγχυση στο εγχείρημά μας. Όμως, η αλήθεια είναι πως χωρίς αυτόν ακριβώς τον τονισμό, χωρίς την επίκληση της εθνικής αξιοπρέπειας και κυριαρχίας μιας χώρας απέναντι στη γερμανική Ευρώπη (και στο ευρωπαϊκό debate αυτά ακριβώς θίχτηκαν) δεν θα είχαμε αυτό το αποτέλεσμα στις Ευρωεκλογές. Η απάλειψη αυτών των τοποθετήσεων ανοίγει διάπλατα τους δρόμους σε μια φιλοευρωπαϊκή-φιλοΔΗΜΑΡ, κεντροαριστερή κατεύθυνση. Εξουδετερώνει οποιαδήποτε, επί της ουσίας, ριζοσπαστική τοποθέτηση.

Ορισμένοι ανακαλύπτουν τώρα την ανυπαρξία κόμματος και τους παραγοντισμούς, ενώ βάλλουν για την αυτονόμηση του πρόεδρου, του γραφείου του κλπ. Τώρα αντιλήφθηκαν τέτοια φαινόμενα; Δεν είχαν προειδοποιήσεις όλη την προηγούμενη περίοδο; Αλλά και στην αξιολόγηση του αποτελέσματος των Ευρωεκλογών δεν είδαν τίποτα από τη δράση και τοποθέτηση του Αλέξη Τσίπρα που να παίζει κάποιο ρόλο στο θετικό αποτέλεσμα; Δεν είδαν πως η καμπάνια που έκανε στο εσωτερικό και στο εξωτερικό να συμβάλει αποφασιστικά στο θετικό αποτέλεσμα, όταν όλο το κόμμα ήταν απορροφημένο στις αυτοδιοικητικές;

Τι έχουμε μπροστά μας;
Στην τελευταία πριν από τις εκλογές συνεδρίαση της Κ.Ε. (13/4/2014), είχα τονίσει:
«Τις εκλογές θα τις νικήσουμε με μια θαρραλέα πορεία προς το λαό, αυτόν τον ενάμισι μήνα που έχει μείνει αυτήν τη στιγμή. Εκεί είναι το κλειδί! Αυτό προϋποθέτει μια πορεία προς το λαό, τώρα αλλά και σταθερά. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σκεφθεί ο καθένας τι κάνει για αυτή την πορεία προς το λαό, τι δυνατότητες έχουμε, ποια είναι τα ισχυρά μας χαρτιά και ποια είναι τα χρήσιμα στοιχεία που έχουμε και μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να πάμε να μιλήσουμε και να συνδεθούμε τον κόσμο».

Στην ίδια ομιλία, σχετικά με την πολιτική κατάσταση είχα υποστηρίξει:
«Δύο είναι τα κεντρικά θέματα που έχουμε μπροστά μας. Πρώτον, την υποστροφή της λαϊκής διαθεσιμότητας. Δεν πάμε με το κλίμα που υπήρχε το 2012 στις εκλογές. Ο κόσμος είναι πιο μουδιασμένος και δείχνει μια ορισμένη ανάθεση και απογοήτευση. Το δεύτερο είναι η κεντροαριστερή ανασύσταση που επιχειρείται και θα μας κάνει ζημιά αν δεν την υπολογίσουμε σοβαρά. Εάν κάνουμε μέτωπο προς τον Βενιζέλο και υπάρχει μόνο μια πόλωση απέναντι στον Βενιζέλο και στον Σαμαρά, ξεχνάμε ότι όλοι οι άλλοι δουλεύουνε για να καρπωθούν και να στήσουν ένα κεντροαριστερό “μαγαζί” στη χώρα και να μας πιέσουν να μετατοπιστούμε.

Τι λέει η Ιστορία; Το 1958 η Αριστερά παίρνει 24%, 79 βουλευτές και βρίσκεται στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το 1961 συγκροτείται η Ένωση Κέντρου. Από κομματίδια, από το τίποτα, που ήταν τσακωμένοι μεταξύ τους. Αυτή η σύσταση του Κέντρου και μια πολιτική της Αριστεράς προς το Κέντρο, που έλεγε ότι μόνο μέσω του Κέντρου μπορεί να πετύχει κάτι, μετέτρεψε την Αριστερά σε ουραγό του Κέντρου. Αυτήν την στιγμή τι γίνεται; Έχουμε το 27% του ΣΥΡΙΖΑ και θέλουν να το χαμηλώσουν, να το χτυπήσουν, να το εξαφανίσουν. Πάνε να δημιουργήσουν ξανά μια κεντροαριστερή δύναμη, από Ποτάμι, από Ελιά, από ΓΑΠ, από ΔΗΜΑΡ αν θέλετε, και από άλλους, άσχετους από όλο αυτό το πράγμα που έχει βγει και να μας πιέσουν να είμαστε σε συνεργασία με αυτή την κατάσταση και να μας βάλουν όρια. Να μας ευνουχίσουν πολιτικά.

Αυτό είναι το κεντρικό πολιτικό ζήτημα που έχουμε σήμερα. Και για τα επόμενα ένα-δύο χρόνια αυτό θα είναι το κεντρικό θέμα: αν θα πρωταγωνιστήσει η Αριστερά ή αν η Αριστερά θα μετατραπεί, θα πιεστεί προς πιο κεντροαριστερές θέσεις.

Αυτά, λοιπόν, είναι τα δύο βασικά σημεία που βλέπω. Δηλαδή, το πώς να σηκωθεί ο κόσμος, να χαμογελάσει και να υπάρξει εμπιστοσύνη και όραμα. Αυτό στην τακτική μας σημαίνει να δεσμευτούμε άμεσα σε μερικές θέσεις που να δείχνουν το σχέδιό μας για τη διέξοδο της χώρας και την αξιοπιστία μας. Και δεύτερον, αναμέτρηση με τα σενάρια της κεντροαριστερής ανασύστασης, γιατί αυτή μπορεί να λειτουργήσει σαν δούρειος ίππος για την προσπάθεια της Αριστεράς και να αποδειχθεί πιο μεγάλος εχθρός από το σημερινό κυβερνητικό μπλοκ».

Σήμερα, μετά το εκλογικό αποτέλεσμα και με βάση το μπλοκαρισμένο, από την άποψη της δυναμικής, εκλογικό ποσοστό, θεωρώ πως η παραμονή στο σχέδιο ενός κυβερνητισμού (επίλυση των προβλημάτων από μια κυβέρνηση χωρίς στήριξη από λαϊκά κινήματα και μόνο δια της ψήφου) η ερωτοτροπία και το χάσιμο χρόνου με υπολείμματα του παλιού πολιτικού συστήματος για μια ορισμένη κεντροαριστερή ανασύνθεση ως μοναδική ρεαλιστική εναπομείνασα λύση, η υποτίμηση της λαϊκής παρέμβασης, μας οδηγούν να γίνουμε μέρος της κεντροαριστερής ανασύνθεσης, ακόμα και χωρίς να το πάρουμε είδηση.

Τα... ΠΑΣΟΚ και η μεταπολίτευση
«Είμαι ΠΑΣΟΚ, ψηφίζω Ελιά» μας έλεγε η πολιτική διαφήμιση. «Είμαι Ποτάμι και συμμετέχω στη σοσιαλιστική ευρωομάδα» μας δηλώνει το κόμμα του MEGA. «Αλλαγή δεν γίνεται χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ» ορκίζονται ο Τσούκαλης και ίσως ο κυρ Φώτης... Ίσως πρέπει να λύσουμε την άσκηση: «Πόσα ΠΑΣΟΚ υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα;».

Η υπέρβαση αυτής της κατάστασης είναι δύσκολη. Γίνεται μόνο με πολιτικούς και ιδεολογικούς όρους. Με τομές και ρήξεις με πολλά στερεότυπα. Με πολιτικές για τη συγκρότηση της κοινωνίας, των κοινωνικών χώρων, με πολιτικές για τη διέξοδο της χώρας κ.λπ. Ένα χρόνο μετά το 1ο Συνέδριο χρειάζεται επανίδρυση του κόμματος.

Κλείνουν 40 χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Πρέπει να γίνουν ουσιαστικοί λογαριασμοί με την εποχή αυτών των 40 χρόνων. Διαφορετικά, η Μεταπολίτευση του λαού δεν μπορεί να έρθει!

* Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ