Χωρίς διαβατήριο

του
Χρ. Λάσκου*

Μπλεγμένοι στη δίνη της κρίσης εδώ και χρόνια πια, δίνη της οποίας η ταχύτητα και η έκταση διαρκώς αυξάνονται, είναι εύκολο να εκτροχιαστούμε. Μια χαρακτηριστική μορφή τέτοιου εκτροχιασμού είναι η εμμονική αναζήτηση του «ουσιώδους», της «κύριας αντίθεσης», για να θυμηθούμε και τα μαρξικούλια μας. Η εμμονική, με...άλλα λόγια, αγνόηση καίριων και εξαιρετικά επώδυνων πλευρών της πραγματικότητας στο μέτρο που, «σύμφωνα με την ανάλυση», όσο να 'ναι, αφορούν τις δευτερεύουσες αντιθέσεις, ζητήματα που, στην παρούσα ακραία συγκυρία, θα μπορούσαν να καταχωριστούν και ως πολυτελείας.

Αυτή, όμως, η εμμονική στάση δεν είναι η δυσκολότερα αντιμετωπίσιμη. Στο κάτω κάτω η «ανάλυση» μπορεί να τεθεί στη βάσανο των αντεπιχειρημάτων κι έτσι η ισορροπία να αποκατασταθεί. Πιο επικίνδυνη είναι η ασυνείδητη καθήλωση στο «ουσιώδες», που προκύπτει χωρίς να έχει ανάγκη καμία και κανενός είδους ανάλυση. Έτσι, κάποιες φορές αντιμετωπίζεται με δυσφορία, τις περισσότερες με «επισπεύδουσα» αδιαφορία, η αναφορά σε φεμινιστικά, οικολογικά και άλλα τέτοια πολυτελή ζητήματα. Διότι, ως γνωστόν, τώρα «έχουμε κρίση» και, επομένως, πρέπει να είμαστε αυστηρά στοχοπροσηλωμένοι.

Ευτυχώς, ήδη, αρκετές συντρόφισσες έχουν φροντίσει -και από αυτήν εδώ τη στήλη- να βάλουν τα πράγματα στην θέση τους αναδεικνύοντας την κεντρικότητα του «γυναικείου» πλάι στο κοινωνικό ζήτημα και επιχειρηματολογώντας για το εμπειρικά αυταπόδεικτο: οι γυναίκες είναι τα πρώτα και… καλύτερα θύματα της κρίσης και, άρα, το γεγονός πως τώρα «έχουμε κρίση» τις φέρνει αναγκαία στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της αριστεράς, πολύ περισσότερο από ό,τι πριν. Η «κυρίαρχη αντίθεση» τις συμπεριλαμβάνει πρωταρχικά ως το περισσότερο πληττόμενο από την επίθεση του κεφαλαίου τμήμα της εργατικής τάξης…

Σε ό,τι αφορά τις οικολογικές «πολυτέλειες», τα πράγματα καταρχήν είναι καλύτερα στο μέτρο που, στον χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς τουλάχιστον, η συνείδηση πως η δεύτερη, δίπλα στην εργασία, πηγή του «πλούτου των εθνών», η φύση, πλήττεται από την καπιταλιστική επίθεση με τρόπο ανήκεστο είναι σχεδόν κοινή. Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, εδώ συνίσταται όχι στην κριτική κατανόηση, που δεν λείπει, όσο στην απώθηση του σχετικού προβληματισμού όταν συζητάμε τα σχετικά με τη δική μας πρόταση, τα σχετικά, δηλαδή, με την «παραγωγική ανασυγκρότηση» κ.λπ. Ας είμαστε σε εγρήγορση. Γιατί δεν είναι καθόλου απίθανο, σύντομα, οι ανάγκες για «ανάπτυξη» να υπερκαλύψουν κάθε ουσιώδη οικολογικό προβληματισμό…

Κι ας έρθω σε αυτό που περισσότερο με ενδιαφέρει να επισημάνω και αφορά τους μετανάστες. Ένας χρόνος έχει περάσει από την πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα νίκη του κινήματος στην εποχή του μνημονίου, από τη νίκη της μεγάλης απεργίας πείνας στην Υπατία και στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Θυμόμαστε πως εκείνη την εποχή -και πάλι στο όνομα του «πρωτεύοντος» και της «συγκυρίας»- κινδυνέψαμε να χαθούμε. Ο λόγος που τελικά τα πήγαμε καλά, νομίζω, ήταν η σαφής κατανόηση και τοποθέτησή μας πως εδώ δεν υπερασπιζόμαστε μόνο δικαιώματα εν γένει, αλλά ορίζουμε διαφορετικά και το υποκείμενο που τα απαιτεί. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για αναξιοπαθούντες που έχουν ανάγκη τη φιλάνθρωπη ματιά μας, αλλά για ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής εργατικής τάξης, το οποίο οριακά, για να θυμηθούμε τον Μαρξ, γίνεται καθολικό σύμβολο των σύγχρονων αγώνων ακριβώς στο μέτρο που αυτό που ήταν η μερικότητά του -μια συνθήκη ακραίας, γυμνής, απολύτως ά-νομης εκμετάλλευσης- τείνει μέσα στην κρίση να γενικευτεί. Θεωρώ, λοιπόν, πως στο ζήτημα αυτό θα πρέπει να αποκτήσουμε μια σαφώς επιθετικότερη στάση βάζοντάς το οι ίδιοι, ως ριζοσπαστική αριστερά, στο επίκεντρο και αφαιρώντας από το μαύρο μέτωπο την πρωτοβουλία.

ΥΓ.: Στη διαρκή εγρήγορση που απαιτείται εξαιρετικό βοήθημα είναι η συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Μπουγελέκα με τίτλο Διαβατήρια: εμείς σαν μετανάστες και οι μετανάστες σαν εμάς. Διηγήματα συγκινητικά, απλά και καίρια, το καθένα κι ένα επιχείρημα. Χρωστάμε ως χώρος ένα ευχαριστώ στο Γιώργο. Διαβάστε τα.


πηγή: Η ΑΥΓΗ

*Ο Χρήστος Λάσκος είναι οικονομολόγος, μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ