Η εμμονική συσχέτιση με τον Μ. Αλέξανδρο - Αγγ. Κοτταρίδη*

«Υπάρχει μια βασική αρχή σε κάθε επιστήμη: η υπόθεση και η ερμηνεία που συνιστούν υποκειμενική συνθήκη πρέπει να διακρίνονται με σαφήνεια από τα δεδομένα που αποτελούν αυτό καθεαυτό το ερευνώμενο αντικείμενο. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση παρατηρείται –εξαρχής και συνεχώς– το φαινόμενο τα δεδομένα να “αξιολογούνται” από την ομάδα, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να....

στηρίζουν τις εκάστοτε θεωρίες οι οποίες αλλάζουν κάθε τόσο, διατηρώντας πάντα ως βασικό άξονα τη συσχέτιση με τον Μέγα Αλέξανδρο. Αναφορικά με το ύψωμα Καστά, αποσιωπώντας το δεδομένο της ύπαρξης παλαιότερων ταφών επί αυτού, χαρακτηρίστηκε με εμμονή από τους ανασκαφείς ως τύμβος (δηλαδή τεχνητή κατασκευή του 325-300 π.Χ.), ενώ το μεγάλο μέγεθός του χρησιμοποιήθηκε ως τεκμήριο για τη σύνδεση με όσο γίνεται υψηλότερα ιστάμενα πρόσωπα. Εν τέλει όμως, μετά τα πορίσματα των γεωλογικών-γεωδιασκοπικών ερευνών, αποδεικνύεται ότι πρόκειται για φυσικό λόφο που διαμορφώνεται με τον περίβολο.

Η εμμονή της αναγκαστικής συσχέτισης με τον Μέγα Αλέξανδρο οδηγεί σε χρονολόγηση μεταξύ του 325 και 319 π.Χ., ενώ όλα τα στοιχεία (τεχνοτροπία γλυπτών, κεραμική, νομίσματα και αρχιτεκτονικά-κατασκευαστικά στοιχεία) οδηγούν στο τέλος του 2ου προχριστιανικού αιώνα. Σε ό,τι αφορά στους νεκρούς, η έρευνα των ανθρωπολόγων απέδειξε την ύπαρξη σκελετικών κατάλοιπων μιας ηλικιωμένης γυναίκας, ενός νηπίου και τριών ανδρών. Προχθές μάθαμε ότι αν υπήρχε ένοικος και δεν ήταν κενοτάφιο (ή ηρώο), αυτός ήταν ο Ηφαιστίων, δηλαδή ένας άνδρας το νεκρό σώμα του οποίου ξέρουμε ότι είχε καεί, και δεν έγινε καμιά νύξη από την ομάδα Περιστέρη για το τι συμβαίνει με τους υπόλοιπους νεκρούς.

Οι επιγραφές που υποτίθεται ότι αποτελούν το τεκμήριο της παρουσίας του Ηφαιστίωνα βρέθηκαν σε πέτρες μετακινημένες από την αρχική τους θέση στην περιοχή του λέοντα και όχι στον περίβολο. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι ανήκουν στον περίβολο από τις φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα, φαίνεται ότι πρόκειται για τεκτονικές χαράξεις. Σε αυτές διαβάζεται μια λέξη “Ελαβον” ή “Παρέλαβον” ένα κεφαλαίο “Η” και ένα συμπίλημα γραμμάτων που μπορεί να είναι “ΑΝΤ”. Το “Η” μπορεί να είναι ο αριθμός 8 ή οτιδήποτε άλλο, το “ΑΝΤ” αρχικά του ονόματος κάποιου εργολάβου ή μάστορα. Η χάραξη είναι αμελέστατη και χρειάζεται πολλή φαντασία για να μπορέσει να αποδειχθεί οποιαδήποτε συνάφεια με το βασιλικό περιβάλλον. Και βεβαίως παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της χρονολόγησης των επιγραφών.

Εξίσου προβληματική είναι η ερμηνεία της ζωγραφισμένης ζωφόρου, η οποία στηρίζεται σε υποθετικά σχέδια του Μιχάλη Λεφαντζή και στην οποία συμφύρονται απολύτως ετερόκλητα στοιχεία. Εδώ θα πρέπει να περιμένουμε να καθαρίσει η ζωγραφική επιφάνεια από τους ειδικούς και μετά να βγάλουμε συμπεράσματα. Τέλος, ακόμα και η τοποθέτηση του λέοντα στην κορυφή του μνημείου είναι μια υπόθεση που μένει να αποδειχθεί, εφόσον άλλος συνεργάτης της ανασκαφής προέβαλε ισχυρότατα αντεπιχειρήματα γι’ αυτήν την προσέγγιση».

* Η κ. Αγγελική Κοτταρίδη είναι προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, διευθύνει τέσσερα μουσεία (δύο στις Αιγές - Βεργίνα, το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό Βέροιας), ενώ συνεχίζει το ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο στην περιοχή των Αιγών.