Η 'αυλή' του νέου Μνημονίου - Σίμος Ανδρονίδης

του Σίμου Ανδρονίδη*

Μία εβδομάδα μετά την συμφωνία κυβέρνησης και δανειστών, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει να εκδιπλώνει την στρατηγική της γύρω από την ΄αναγκαιότητα΄ εφαρμογής της συμφωνίας. Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι από πλευράς κυβέρνησης αποφεύγεται η αναφορά στη λέξη 'μνημόνιο' (κάτι που παραπέμπει άμεσα στις αρνητικά φορτισμένες συνδηλώσεις της υποβάθμισης της ζωής και του βιοτικού επιπέδου του μπλοκ των.....

λαϊκών-κυριαρχούμενων τάξεων), με την εστίαση να δίδεται στην χρήση της λέξης-έννοιας 'συμφωνία'. Η εννοιολογική χρήση της λέξης παραπέμπει και προσιδιάζει σε μία ουδέτερη και τεχνική συμφωνία μεταξύ ίσων και συμβαλλόμενων μερών.

Η υπογραφή και η αποκρυστάλλωση του νέου μνημονίου στο πεδίο του κοινωνικού αίρει ουσιαστικά το όλο αξιακό πλαίσιο της κρισιακής ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που λειτουργεί και ως εργαλείο για την περαιτέρω σχηματοποίηση μίας ατελούς μνημονιακής κανονικότητας, μίας κανονικότητας που καθορίζεται κύρια από το επίδικο της σύγκλισης και της εφαρμογής 'σωτήριων' πολιτικών που απομακρύνουν το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας. Το μνημόνιο ως προσίδιο οικονομικό-πολιτικό εργαλείο επιτελεί μία διπλή συνάρθρωση: αφενός μεν χαράζει την θεμελιώδη και κατευθυντήρια στρατηγική για την πορεία του ελληνικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού εντός του 'κρισιακού' καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας. Αφετέρου δε η χρήση του 'ιδεολογικοποιείται' ποιοτικά στο βαθμό που απεδαφικοποιεί την εναλλακτική άποψη ως δυνάμει καταστροφική.

Η αντίληψη και η θεωρία του εθνικού 'μονόδρομου', αποτελεί προϊόν μίας θεμελιώδους πολιτικής α-χρονίας: αγνοεί την πολυπλοκότητα του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι, την κίνηση των διάφορων κοινωνικών τάξεων, την συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης. Η συγκεκριμένη πολιτική α-χρονία συγκροτεί μία μηχανιστική, ΄αυτόματη' και ευθύγραμμη ερμηνεία και πρόσληψη του γίγνεσθαι, καθότι η πολιτική (και η θεωρία του εθνικού μονόδρομου), νοούνται ως γραμμική συνέχεια και όχι ως δυνατότητα συγκρότησης της αντιθετικής πράξης και της εγκάρσιας ρήξης. Την εποχή της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κρίσης, η πολιτική κανοναρχείται ως μνημονιακή συνέχεια, ως μηχανισμός νομιμοποίησης των αποφάσεων που λαμβάνονται 'από τα πάνω'.

Με αυτόν τον τρόπο, τα πολιτικά κόμματα λειτουργούν ως ιδεολογικοί μηχανισμοί αναπαραγωγής ενός μνημονιακού μονόδρομου ο οποίος 'ομαλοποιεί' το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Πραγματικά, δια της τεθλασμένης επιχειρείται μία αναγωγή σε έναν σωτηριολογικό-πολιτικό τεχνοκρατισμό: αυτοί που κάθε φορά ΄γνωρίζουν' σώζουν τον λαό από τις επιπτώσεις μίας αχαρτόγραφητης πορείας στο άγνωστο. Και η επιλογή της πορείας του αγνώστου, αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο των άφθονων αριστερών. Έτσι, το περιεχόμενο του μνημονίου μετασχηματίζεται σε τέχνη του ρεαλισμού, κανοναρχώντας την ιδεολογική λειτουργία των πολιτικών κομμάτων.

Η συγκεκριμένη επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώνει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ανάδυση και την αποκρυστάλλωση μίας δομικής απόκλισης (στο κυβερνητικό πεδίο, ήτοι στο πεδίο της εφαρμογής πολιτικών), μεταξύ του κόμματος και των κοινωνικών τάξεων και μερίδων τάξεων που εκπροσωπεί. Λίγες ημέρες μετά το 'Όχι' στο δημοψήφισμα, η κυβέρνηση προχώρησε στη σύναψη μίας μνημονιακής συμφωνίας που συμβάλει στη ακύρωση, στην πράξη, του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος. Το 61% υπέρ του Όχι' στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου απετέλεσε μία ταξική εμπροσθοβαρή κίνηση: ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως το ίδιο το διακύβευμα της ταξικής πάλης μετατοπίστηκε στο εκλογικό πεδίο, συσσωρεύοντας και 'εξωτερικεύοντας' ταυτόχρονα το περιεχόμενο μίας πολιτικής που μεταβάλλει επί τα χείρω το βιοτικό επίπεδο των λαϊκών-υποτελών τάξεων.

Στη δεδομένη ιστορική-πολιτική συγκυρία του ελληνικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, αποκρυσταλλώνεται με έντονο τρόπο η αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας, αντίθεση που διατρέχει την ίδια την κοινωνική ολότητα. Ως αποτέλεσμα αυτής της αντίθεσης, η ταξική πάλη δεν κινείται ευθύγραμμα. Αντιθέτως, άλλοτε αμβλύνεται, άλλοτε 'οξύνεται', αναζητώντας τα 'κατάλληλα αποτελέσματα', σύμφωνα και με την διατύπωση του Νίκου Πουλαντζά. Επίσης, το 'Όχι' στο δημοψήφισμα ανέδειξε τα πεπερασμένα-περιορισμένα πολιτικά όρια του κόμματος του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, όρια τα οποία δεν δύνανται να υπερβούν την ταξική 'φύση' της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η κινηματική πολυπλοκότητα που ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ μετασχηματίζεται σταδιακά σε κίνηση προς την συγκρότηση ενός πολιτικού υποκειμένου που κανονικοποιεί περαιτέρω την θεωρία του μονόδρομου. Φυσικά, στο κοινωνικό-πολιτικό προτσές τίποτε δεν είναι ευθύγραμμο και γραμμικό. Ήδη το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ το διαπερνά η διαιρετική τομή μνημόνιο/αντιμνημόνιο. Στην τρέχουσα πολιτική συγκυρία θα αντιτάξουμε το ρητό του Αντόνιο Γκράμσι: ΄απαισιοδοξία του νου, αισιοδοξία της θέλησης.

*πολιτικός επιστήμονας, υποψήφιος διδάκτωρ ΑΠΘ