 |
| του Σ. Ανδρονίδη* |
Η
περίοδος της βαθιάς και «ποιοτικά» οξυμένης οικονομικής-καπιταλιστικής κρίσης
απετέλεσε και αποτελεί το έναυσμα για την εμφάνιση «νέων» μορφών κοινωνικής και
πολιτικής διαπάλης. Αυτές οι «νέες» μορφές κοινωνικής και πολιτικής διαπάλης,
σε αρκετές περιπτώσεις, τείνουν να υπερβούν τις κλασικές μορφές συνδικαλιστικής
εκπροσώπησης και οργάνωσης. Βέβαια, δεν δύναται να μιλήσουμε για δύο αντιθετικά
«αγωνιστικά» υποδείγματα στο βαθμό που και οι δύο μορφές κοινωνικής και...
πολιτικής διαπάλης αντιτίθενται στο κυρίαρχο οικονομικό υπόδειγμα και πρότυπο.
Το
Ισπανικό Podemos («Μπορούμε») αποτελεί την πολιτική έκφραση, την πολιτική
αποκρυστάλλωση του κινήματος των πλατειών. Οι κινητοποιήσεις των Ισπανών
αγανακτισμένων στην Πουέρτα δελ Σολ («Πύλη του Ήλιου»), τον Μάιο του 2011,
σκιαγράφησαν με ενάργεια την βαθιά οικονομική κρίση και στην Ισπανία,
οικονομική κρίση που γρήγορα μετασχηματίστηκε σε πολιτική κρίση, ήτοι σε κρίση
πολιτικής εκπροσώπησης. Το κίνημα των Ισπανών Αγανακτισμένων, ένα κίνημα
βαθύτατα πολιτικό ανέδειξε την προσίδια πολιτική, προγραμματική και ιδεολογική
σύγκλιση του Σοσιαλιστικού Κόμματος με το Λαϊκό Κόμμα.
Η κοινωνική και πολιτική μορφή του
Κινήματος, συμφύθηκε οργανικά με τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα της μεγάλης
μάζας των Ισπανών Εργαζομένων, οδηγώντας και συμβάλλοντας στην επανάκτηση του
πολιτικού πράττειν. Η σημαντική συμβολή των Κινημάτων των Αγανακτισμένων ήταν
ακριβώς αυτή: 1. Κατέδειξαν την προσίδια μορφή προγραμματική και ιδεολογική
σύγκλιση των κομμάτων εξουσίας, χαρακτηριστικό στοιχείο πολιτικών κομμάτων που
είτε έχουν μετεξελιχθεί σε «κόμματα του κράτους» είτε τείνουν να μετεξελιχθούν,
διότι πλέον η διαδικασία και η μορφή της εκπροσώπησης και συνάρθρωσης
κοινωνικών συμφερόντων υποχωρεί χάριν της οργανικής τους πρόσδεσης με το αστικό
κράτος. 2. Συνέβαλλαν στην επανάκτηση του κοινωνικού και πολιτικού πράττειν,
κάτι που έγινε δυνατό λόγω της δραστηριοποίησης και της κινητοποίησης «από τα
κάτω». Η νοηματοδότηση εκ νέου του κοινωνικού και πολιτικού γίγνεσθαι υπήρξε
απόρροια, στις δεδομένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, της λαϊκής και εργατικής
«εμβάπτισης» στα νάματα των κοινωνικών αγώνων. Τα κινήματα των Αγανακτισμένων
εκμεταλλεύθηκαν και αξιοποίησαν τον αστικό «χώρο», έναν «χώρο» που συμβολικά
σηματοδοτεί την λαϊκή και εργατική αντεπίθεση.
Το Κίνημα των Ισπανών Αγανακτισμένων,
υπήρξε η πολιτική «μήτρα» του Κινήματος του Podemos. Το Podemos στις πρόσφατες
Ευρωεκλογές κατάφερε να λάβει το 8% των ψήφων και να εκλέξει 5 ευρωβουλευτές.
Το Podemos διατηρεί έντονους οργανωτικούς, πολιτικούς και ιδεολογικούς δεσμούς
με το κίνημα των Ισπανών Αγανακτισμένων, αποτελώντας, τρόπον τινά, την πολιτική
του συνέχεια. Μία «συνέχεια» που όμως δεν εκφράζεται γραμμικά, αλλά μέσω ρήξεων
και τομών, καθότι πλέον το Podemos δεν επιδιώκει την δραστηριοποίηση στη σφαίρα
του κοινωνικού, αλλά την δραστηριοποίηση, ή καλύτερα την ώσμωση κοινωνικής και
πολιτικής σφαίρας. Με αυτόν τον τρόπο, οι κινηματικές διεργασίες μετατοπίζονται
στη σφαίρα του πολιτικού «όλου», του πολιτικού εποικοδομήματος. Πρώτος
«σταθμός», το Ευρωκοινοβούλιο.
Οι κινηματικές διεργασίες των Ισπανών
Αγανακτισμένων, αποκρυσταλλώθηκαν στα οργανωτικά χαρακτηριστικά του Podemos, το
οποίο λειτουργεί μέσω πολιτικών και θεματικών κύκλων. Αυτοί οι εξόχως πολιτικοί
κύκλοι ορίζουν και προσδιορίζουν ταυτόχρονα τους προσίδιους όρους ύπαρξης του Podemos.
Οι θεματικοί και πολιτικοί κύκλοι, εκεί όπου συζητούνται και λαμβάνονται
αποφάσεις, αποτελούν την πεμπτουσία της
ύπαρξης και της λειτουργίας του Podemos, συμβάλλοντας στην ανασημασιοδότηση της
πολιτικής διαδικασίας.
Υιοθετώντας μορφές άμεσης δημοκρατίας, το Podemos
διατηρεί τα χαρακτηριστικά «ανοιχτού» κινήματος, και όχι κόμματος που έχει
συγκεκριμένα οργανωτικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Οι θεματικοί και πολιτικοί
κύκλοι νοούνται ως «χώροι» ανάδειξης, εντός του αστικού πλαισίου, των εγκάρσιων
τομών που διαπερνούν οριζόντια το κομματικό και πολιτικό σύστημα.
Ένα ανάλογο συμμετοχικό και κινηματικό
εγχείρημα συναντάμε και στα καθ’ημάς. Είναι η περίπτωση του Κώστα Κουλουρίδη,
υποψήφιου δημάρχου Χαλκίδας. Η συγκρότηση ενός αμιγώς εργατικού ψηφοδελτίου,
έλαβε τα χαρακτηριστικά μίας «από τα κάτω» δραστηριοποίησης και κινητοποίησης.
Εξάλλου «Κινητοποίηση» ήταν και το όνομα του συνδυασμού, κάτι που κατέδειξε τα
όρια και τους στόχους δράσης του συνδυασμού. Η στήριξη του Εργατικού Κέντρου
Εύβοιας (Χαλκίδα) όρισε και προσδιόρισε τις πολιτικές του συνδυασμού,
συμβάλλοντας στη διαμόρφωση και αποκρυστάλλωση των εργατικών χαρακτηριστικών
του. Αυτές οι συμμετοχικές και «ανοιχτές» διεργασίες, «συναντούν» τα κινηματικά
χαρακτηριστικά του Podemos, στο βαθμό που το «τοπικό» και συλλογικό εγχείρημα
του Κώστα Κουλουρίδη συνετέλεσε αφενός μεν
στην έμπρακτη απόρριψη της «Μνημονιακής» διαχείρισης της οικονομικής
κρίσης προς όφελος της κυρίαρχης αστικής τάξης, αφετέρου δε νοηματοδότησε εκ
νέου τον χώρο του πολιτικού, που στη συγκεκριμένη περίπτωση νοείται ως χώρος εργατικής
και συλλογικής κινητοποίησης, ως χώρος έκφρασης των μύχιων πόθων και των
αιτημάτων των εργαζομένων της Χαλκίδας. Ο συνδυασμός και το ψηφοδέλτιο της
«Κινητοποίησης» απετέλεσαν τον «χώρο» εισόδου του μπλοκ των κυριαρχούμενων
τάξεων της Χαλκίδας στην πολιτική σφαίρα. «Φώτισε» τις «σκοτεινές» γωνίες του
κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού περιθωρίου, συντελώντας στην επανάκτηση
του πολιτικού πράττειν. Αποτελεί ίσως την μοναδική περίπτωση αμιγώς εργατικής
σύνθεσης και συμμετοχής στην Ελλάδα της
βαθιάς κρίσης, «χώρος» συγκρότησης και ανασυγκρότησης της κατακερματισμένης και
πληττόμενης εργατικής τάξης.
Και
το κίνημα του Podemos, νοείται ως «χώρος» εισόδου των καταπιεζόμενων τάξεων στο
πολιτικό παίγνιο. Και αυτή η λαϊκή συμμετοχή είναι δομική στο βαθμό που
απορρίπτει τις προϋπάρχουσες δομές πολιτικής εκπροσώπησης της κυρίαρχης αστικής
τάξης.
Και
όλα αυτά σε συνθήκες «αυταρχικού κρατισμού», εκεί όπου «η υπεροχή του
εκτελεστικού δείχνει μια αυξανόμενη αυτονομία του Κράτους απέναντι σ’αυτές τις
τάξεις και μερίδες (σ.σ: Κυρίαρχες τάξεις και μερίδες), μόνο όταν συνδυάζεται
με μια πτώση του οργανωτικού ρόλο των κομμάτων που αντανακλάται επίσης πάνω
στην πολιτική σκηνή: αυτή η αμοιβαία σχέση συναντιέται αρκετά συχνά».[1] Η κατίσχυση της
εκτελεστικής εξουσίας έναντι της νομοθετικής, την περίοδο της βαθιάς και
«ποιοτικά» οξυμένης οικονομικής κρίσης, καταδεικνύει το ότι το μπλοκ των
κυρίαρχων τάξεων συμφύεται και συνδέεται οργανικά με το αστικό κράτος και τους
μηχανισμούς του.
Σε
αυτό το πλαίσιο, το αστικό κράτος επιτελεί λειτουργίες ενός οιονεί πολιτικού
κόμματος του μπλοκ των κυρίαρχων τάξεων, καθότι τα «κλασικά» πολιτικά κόμματα
και λόγω των επάλληλων πολώσεων και των μετασχηματισμών της κρίσης αδυνατούν να
επιτελέσουν τα «καθήκοντα» εκπροσώπησης και συνάρθρωσης των αστικών
συμφερόντων. Και το αστικό κράτος λειτουργεί πάντα ως μηχανισμός και δομή
συγκρότησης και ανασυγκρότησης αφενός μεν των κοινωνικών συμμαχιών της
κυρίαρχης τάξης, αφετέρου δε ως μηχανισμός συνάρθρωσης των αστικών συμφερόντων.
Σε αυτές τις συνθήκες και σε αυτό το «ασφυκτικό» κοινωνικό και πολιτικό
πλαίσιο, το συλλογικό εγχείρημα του Κώστα Κουλουρίδη εφάπτεται με την ανάγκη
και την επιδίωξη υπεράσπισης και εκπροσώπησης των εργατικών συμφερόντων, αρχικά
σε τοπικό, και εν συνεχεία σε «εθνικό» επίπεδο. Η προσίδια σύγκλιση μεταξύ του Podemos
και της υποψηφιότητας του Κώστα Κουλουρίδη παράγει τους όρους για την ανάδυση
και την διαμόρφωση μίας σφαίρας εργατικής αντίστασης.
[1] Βλ.σχετικά, Πουλαντζάς Νίκος, ‘Πολιτική Εξουσία και
Κοινωνικές Τάξεις’, τόμος β΄, γ’έκδοση, Μετάφραση: Χατζηπροδρομίδης Λ. Εκδόσεις
Θεμέλιο, Αθήνα, 1982, σελ. 201.
*πολιτικός επιστήμονας, υποψήφιος διδάκτωρ ΑΠΘ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου