To μέλλον του ΠΑΣΟΚ και του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς» / Σ. Ανδρονίδης

του Σίμου Ανδρονίδη*

Στην επερχόμενη μάχη των Ευρωεκλογών, το ΠΑΣΟΚ κατέρχεται εντασσόμενο στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς». Στον ίδιο πολιτικό σχηματισμό έχουν ενταχθεί και άλλες ομάδες και συσσωματώσεις που αναφέρονται στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς, (βλ. Συμφωνία για την νέα Ελλάδα  του Ανδρέα Λοβέρδου, κ.α). Η διαμόρφωση του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς» επισφραγίστηκε με την ιδρυτική συνδιάσκεψη η οποία έλαβε χώρα στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2014. Το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου αποτελεί και την μεγαλύτερη κομματική ‘συνιστώσα’ της «Ελιάς». Η...

δημιουργία της «Ελιάς» ακολουθεί την πεπατημένη του αντίστοιχου ιταλικού πολιτικού προτύπου, έχοντας ως απώτερο στόχο να διευρύνει την κοινωνική απεύθυνση της Κεντροαριστεράς. Η δημιουργία της όμως εδράζεται πάνω στο πολιτικό έδαφος της προσίδιας και προϊούσας «καρτελοποίησης» και «περιχαράκωσης» του πολιτικού-κομματικού συστήματος με την αντιπαράθεση να διεξάγεται μόνο για την νομή και την διαχείριση της εξουσίας, αφήνοντας ταυτόχρονα «ακάλυπτο» τον χώρο της πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης.

   Η καταστατική και δομική συγκρότηση του πολιτικού σχηματισμού της «Ελιάς» εδράζεται εντός του πρόσφορου πλαισίου και πεδίου της «κυβερνησιμότητας». Ακόμη και αυτή η «κυβερνησιμότητα» όμως δεν νοείται και δεν ορίζεται ως «κυβερνησιμότητα» με πλειοψηφικούς όρους, παρά ως κυβερνητικό συμπλήρωμα σε μελλοντικές κυβερνήσεις συνεργασίας. Η κυβερνητική συμπόρευση Ν.Σ-ΠΑΣΟΚ αποτελεί απτό παράδειγμα αυτής της «κυβερνησιμότητας». ΤΟ ΠΑΣΟΚ, ως η μεγαλύτερη κομματική συνιστώσα της «Ελιάς» έχει καταφέρει να ναρκοθετήσει το πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής απεύθυνσης της παράταξης. Οι πολιτικές που συνέτειναν στην διαχείριση και στη ρύθμιση της οικονομικής-καπιταλιστικής κρίσης προς όφελος των συμφερόντων της άρχουσας τάξης είχαν ως αποτέλεσμα την αποδόμηση των σχέσεων πολιτικής εκπροσώπησης που είχε αναπτύξει το ΠΑΣΟΚ με το μπλοκ των κυριαρχούμενων τάξεων. Πλέον, με το πρόσχημα της «κυβερνησιμότητας», της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας» και της παραμονής και πρόσδεσης της χώρας στον «σκληρό» πυρήνα της Ευρώπης, η «Ελιά» κατέρχεται στις επερχόμενες ευρωεκλογές απευθυνόμενη ουσιαστικά σε μερίδες της άρχουσας τάξης καθώς και σε μικροαστικές και μεσοαστικές κοινωνικές τάξεις, οι οποίες συγκροτούνται και κανοναρχούνται από το ιδεολόγημα της διατήρησης της κοινωνικής και πολιτικής «σταθερότητας». «Ριγμένες πάνω στην πολιτική σκηνή από τους θεσμούς του καπιταλιστικού Κράτους, (σ.σ: ‘η αγροτιά, κυρίως η μικρή ιδιοκτησία, καθώς και η μικροαστική ιδιοκτησία’) αυτές οι τάξεις αποτελούν συχνά τάξεις-στηρίγματα».[1] Και αυτές οι «τάξεις-στηρίγματα» ορίζονται και προσκολλώνται ταυτόχρονα στο αστικό κράτος, με διττό στόχο: 1. Για να καλύψουν την ανάγκη πολιτικής τους εκπροσώπησης, 2. Για να προσπορίσουν υλικό όφελος. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ, ως κυβερνητικός εταίρος, πλέον δομείται ως κόμμα εκπροσώπησης μικροαστικών και μεσοαστικών τάξεων, ως απόρροια της ριζικής του μετατόπισης και της αποδόμησης των σχέσεων εκπροσώπησης που είχε συγκροτήσει με το μπλοκ της εργατικής τάξης.

Στο πεδίο της πάλης για την απόκτηση της ιδεολογικής ηγεμονίας ο λόγος περί «κυβερνησιμότητας» που ουσιαστικά μετατρέπεται σε λόγο περί διατήρησης της «σταθερότητας» προσεγγίζει τον ιδεολογικό λόγο της Ν.Δ η οποία επίσης δίνει έμφαση στο δόγμα του «νόμου και της τάξης» και στην διατήρηση της «σταθερότητας». Έτσι, το ιδεολόγημα του «αυταρχικού κρατισμού» πλέον συγκροτεί καταστατικά και πολιτικά όχι μόνο το κόμμα της Ν.Δ αλλά και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο, όντας πλέον οργανικά ενταγμένο στο κράτος αδυνατεί να αφουγκραστεί τα αιτήματα και τις φωνές των «από κάτω».

  Το αξίωμα «it’s the economy stupid!», απεικονίζει επακριβώς την απόλυτη αρχή της οικονομίας: όλες οι πτυχές του πολιτικού-από τη λειτουργία του πολιτεύματος, το εκλογικό σύστημα, την υγεία και την εκπαίδευση, τη διαχείριση της εξωτερικής πολιτικής έως τη συγκρότηση του υποκειμένου και του πολίτη-υπάγονται κανονιστικά και αυτονόητα στην προτεραιότητα μιας συγκεκριμένης οικονομικής ορθολογικότητας».[2] Το ΠΑΣΟΚ ενσωματώνει την αμιγώς οικονομική διαχείριση, κάτι που φυσικά συμβαίνει εις βάρος της πολιτικής-κομματικής διάστασης.

  Η οργανική σύμφυση του κόμματος (ΠΑΣΟΚ) με το κράτος, η ένταξη του στο κράτος και η πρόσδεση του με το κράτος δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την διαμόρφωση και την αποκρυστάλλωση ενός ιδιότυπου και ιδιαίτερα «αρτηριοσκληρωτικού» ημικρατικού μορφώματος, το οποίο έχοντας απεμπολήσει τις διαδικασίες τις πολιτικές αντιπροσώπευσης, αντλεί νομιμοποίηση όχι από το κοινωνικά προσδιοριζόμενο «έδαφος» αλλά από το κράτος και την άρχουσα τάξη.

  Η αλληλοδιείσδυση κόμματος-κράτους συμπληρώνει περαιτέρω την θεωρητική αντίληψη του κόμματος του κράτους (θεωρία περί cartel party των Peter Mair και Richard Katz), με το ΠΑΣΟΚ να αποτελεί την αποκρυστάλλωση μίας νέας και ιδιότυπης κομματικής μορφής, η οποία αδρανοποιώντας τις λειτουργίες και τις διαδικασίες ενός ζωντανού πολιτικού «κυττάρου» βρίσκει στο κράτος τους κινητοποιητικούς όσο και αναγκαίους αρμούς νομιμοποίησης. Κάτι που γίνεται αφενός μεν μέσω της άσκησης της κυβερνητικής εξουσίας, αφετέρου δε μέσω της επίκλησης του εθνικού συμφέροντος. Με αυτόν τον τρόπο το ΠΑΣΟΚ εντάσσεται στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς» προσπαθώντας να της προσδώσει και χαρακτηριστικά μίας οιονεί πολιτικής εμπροσθοφυλακής της Κεντροαριστεράς.

  Περισσότερο όμως, λειτουργεί ως πολιτική «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» για το ΠΑΣΟΚ, το οποίο θέλει να εμφανιστεί ως δημιουργός, ή μάλλον ως συνδιαμορφωτής της  «νέας και περήφανης» Ελλάδας. Η «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» της «Ελιάς» θέλει να  αποκαθάρει το κόμμα από τις μεγάλες κυβερνητικές του ευθύνες. Ουσιαστικά με την πολιτική συγκρότηση της «Ελιάς», το ΠΑΣΟΚ μεταλλάσσεται και τυπικά σε ένα ριζικά διαφορετικό κόμμα. Μία συνεχής διαδικασία η οποία μέσω ατελών και επάλληλων μετασχηματισμών οδήγησε στην λήψη και εφαρμογή αντιλαϊκών-αντεργατικών πολιτικών που το απομάκρυναν από τις ιστορικές του ρίζες. Αποκηρύσσοντας τις ριζοσπαστικές νόρμες της διακήρυξης της 3^ης του Σεπτέμβρη, το κόμμα εγκολπώνεται και «ενσωματώνει» πολιτικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά τα οποία παραδοσιακά εγγράφονται στο πολιτικό «κύτταρο» της δεξιάς παράταξης.

  Η ώσμωση οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και πολιτικού αυταρχισμού ορίζει και προσδιορίζει το «νέο» πολιτικό κόμμα, διαδικασία που λαμβάνει χώρα υπό το περιοριστικό «πεδίο» του κράτους. Ο μετασχηματισμός του κόμματος συνέβαλλε στην «εξαφάνιση» της όποιας αριστερής πολιτικής του φυσιογνωμίας.  Το πολιτικό μέλλον του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που προσδιόρισε και επηρέασε όσο κανένα άλλο την πορεία της Μεταπολίτευσης είναι άδηλο και σκοτεινό. Η ένταξη του στον πολιτικό σχηματισμό της «Ελιάς» δεν διαγράφει τις πολιτικές του ευθύνες. Η μάχη των επερχόμενων ευρωεκλογών θα προδιαγράψει και το εύρος του πολιτικού εγχειρήματος της «Ελιάς».

  Η εργατική τάξη πρέπει να καταδικάσει με την ψήφο της τις επικίνδυνες παραμορφώσεις της εγχώριας Σοσιαλδημοκρατίας (και όχι μόνο, στις επερχόμενες ευρωεκλογές καθώς και στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές η ψήφος αποκτά και συγκεκριμένα αντιφασιστικά-αντιναζιστικά χαρακτηριστικά καταδίκης του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής), και να ενισχύσει τα ψηφοδέλτια της συνεπούς αντικαπιταλιστικής-αντιφασιστικής Αριστεράς, (ΑΝΤΑΡΣΥΑ).

---

[1] Βλ.σχετικά, Πουλαντζάς Νίκος, ‘Πολιτική Εξουσία και Κοινωνικές Τάξεις’, τόμος β’, γ΄ έκδοση, Μετάφραση: Χατζηπροδρομίδης Λ. Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 1982, σελ.155.

[2] Bλ.σχετικά, Αθανασίου Αθηνά, ‘Η κρίση ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης»’, ‘Κριτικές και αντιστάσεις’, Εκδόσεις Σαββάλα, Αθήνα, 2012, σελ. 17.

*πολιτικός επιστήμονας, υποψήφιος διδάκτωρ ΑΠΘ, υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με την "Ανταρσία στην κεντρική Μακεδονία- Αντικαπιταλιστική Αριστερά" στο νομό Ημαθίας