Ο πολιτισμός… από τη μέση και πάνω

Ο ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο του πολιτισμού εκφράζει κυρίως στρώματα που είναι σε θέση να διαμορφώνουν συμμαχίες, πρακτική και ιδεολογία τέτοια ώστε να βλέπουν τον κόσμο και το αίτημα του πολιτισμού σε αφαίρεση από την εργατική τάξη και τον κοινωνικό ρόλο της.  

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ

Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης παρουσίασε το προηγούμενο διάστημα τις προτάσεις του συνδυασμού του για τον πολιτισμό στην αυλή του μπαρ Six dogs. Λίγες μέρες αργότερα μίλησε στον...

πολυχώρο Ρομάντσο Bios σε εκδήλωση για την επιχειρηματικότητα και την υποστήριξη της κοινωνικής οικονομίας. Το βασικό χαρακτηριστικό των ομιλιών και του προγράμματος του κόμματός του είναι το γεγονός το ότι δεν περιγράφουν την πραγματικότητα από τη σκοπιά της εργασίας και της εργατικής τάξης, αλλά από τη σκοπιά της καλλιτεχνίας και της αλληλεγγύης με τους όρους και τη στήριξη των επιχειρηματικών ομίλων.

Στο ΣΕΗ, το σωματείο των ηθοποιών,  οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ συμμάχησαν με τη φιλοεργοδοτική παράταξη «Ενωμένοι Ηθοποιοί» που έκανε σημαία της την παύση των «παράλογων διεκδικήσεων» και των απεργιών, την παράταξη που στο προεκλογικό φυλλάδιό της ανέφερε ως βήμα της δίχρονης θητείας της στη διοίκηση του σωματείου την αποδέσμευση του σωματείου από το ΠΑΜΕ μαζί με τη διοργάνωση ημερίδων και την ψηφιοποίηση του μητρώου μελών. Πρόκειται όντως για φοβερά επιτεύγματα.

Οι ηθοποιοί εργάζονται χωρίς συλλογική σύμβαση. Και αντί η παράταξη του ΣΥΡΙΖΑ στο σωματείο να στηρίξει μια συμμαχία με σκοπό την υπογραφή κλαδικής σύμβασης με καθολική ισχύ, στηρίζει τους ενοχλημένους με τις απεργίες που υπερασπίζονται μονάχα την ατομική ευθύνη και προτείνει επιμέρους συλλογικές συμβάσεις όπου μπορούν να κατακτηθούν, δηλαδή μόνο στο Κρατικό Θέατρο.

Χωρίς καθολική ισχύ συλλογικών συμβάσεων σήμερα οι εργοδότες πληρώνουν στην καλύτερη περίπτωση 586 ευρώ μεικτά. Στην πράξη έχει καθιερωθεί η απλήρωτη «εθελοντική» εργασία. Εκτός αν βρεθεί χορηγός, αν βρεθεί το ίδρυμα που θα ενισχύσει. Ο καλλιτέχνης σήμερα μετατρέπεται σε ένα ακραία ανταγωνιστικό ον που κυνηγά δημόσιες σχέσεις, λάικ στο facebook και χορηγίες – και είναι τέτοιο ακόμα και όταν λειτουργεί σε ομάδες. Η αναγκαστική επιλογή της «επιχειρηματικότητας», η δημιουργία εταιρειών, κρύβει συχνά ένα σκληρά εκμεταλλευτικό εργασιακό μοντέλο γιατί ο εργαζόμενος γίνεται εργοδότης του εαυτού του.

Τι λέει σε αυτούς το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ; Να φτιάξουμε θεσμούς που να σας παρέχουν συμβουλές πώς θα γίνετε πιο ανταγωνιστικοί.

Την ίδια ώρα, με διαλυμένα τα εργασιακά δικαιώματα και με χίλιες διευκολύνσεις από το κράτος, οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι συγκεντρώνουν την πολιτιστική παραγωγή, ελέγχουν το περιεχόμενό της, προωθούν σε ανώτερο επίπεδο την ιδιωτικοποίηση του πολιτισμού.

Τι λέει για αυτό το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ; Δίπλα τους θα λειτουργούν οι επιχειρήσεις της κοινωνικής ή αλληλέγγυας οικονομίας. Ο Δήμος μπορεί να τους παρέχει υποδομές και διευκολύνσεις. Αλλά ποιοι θα είναι οι όροι εργασίας αυτών των αναγκαστικά συνεταιρισμένων ανέργων καλλιτεχνών;  Ποιος θα τους καθορίζει;

Οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις δεν είναι ιδέα του ΣΥΡΙΖΑ. Θεσπίστηκαν με το νόμο 4019/2011 επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ – γνωστός και ως νόμος Κατσέλη. Το ότι σήμερα η πρώην υπουργός που υπέγραψε το νόμο στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ δείχνει την προϋπάρχουσα ιδεολογική σύγκλιση στο ζήτημα της λεγόμενης κοινωνικής οικονομίας. Πρόκειται για κεντρική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στο πρόβλημα της φτώχειας και της ανεργίας: ανακύκλωση της φτηνής εργασίας.

Απάντηση των ανέργων, των εργαζομένων στο χώρο του πολιτισμού, των καλλιτεχνών, των τεχνικών είναι η υπεράσπιση της εργασίας τους – η συνειδητή διαμόρφωση ενός τολμηρού προγράμματος για την κατοχύρωσή της. Όχι το κυνήγι της επιβίωσης της επιχείρησής τους.

Η Αριστερά πρέπει να ενθαρρύνει τα συνεργατικά, συνεταιριστικά εγχειρήματα πολεμώντας τα ιδεολογήματα της επιχειρηματικότητας. Δίνοντας στα εγχειρήματα αυτά κυρίως πολιτικό χαρακτήρα και χαρακτήρα διεκδίκησης από το κράτος.

Η Αριστερά πρέπει να έχει σαν βασικό στόχο για τη νέα περίοδο της αναιμικής ανάκαμψης την πολιτική και συνδικαλιστική ενότητα της εργατικής τάξης, κατά κλάδους και γενικά. Είναι έξω από τον πολιτισμό μας η διαίρεση σε εργαζόμενους τριών ταχυτήτων: στο κράτος, στην ελεύθερη αγορά, στην αλληλέγγυα οικονομία. Είναι έξω από τον πολιτισμό μας η μετάθεση στον άνεργο της ευθύνης για τη στερέωση επαγγελματικής δραστηριότητας.

Η σημερινή κρίση του καπιταλισμού, η σημερινή κρίση του πολιτισμού αποδεικνύει ότι ο πλούτος παράγει φτώχεια όταν δεν είναι πλούτος κοινωνικά διαθέσιμος. Παράγει επίσης εντελώς στρεβλές πρακτικές και ιδεολογίες (ατομική ευθύνη, συλλογική ενοχή, ατομικισμός, ιδρυματισμός). Η μόνη διέξοδος από την κρίση του πολιτισμού είναι η συγκρότηση του λαϊκού πολιτισμού. Ενός πολιτισμού που θα επιβιώνει και θα διεκδικεί την πλήρη ανάπτυξή του με την ανατροπή της σημερινής εξουσίας και ιδεολογικής κυριαρχίας της αστικής τάξης.

Σήμερα η μάχη για τον πολιτισμό συνδέεται με τη μάχη της επιβίωσης. Χρειάζονται μέτρα για τη στήριξη της καλλιτεχνικής εργασίας και της πολιτιστικής παραγωγής. Καθολική εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων. Ενίσχυση του Οργανισμού Εταιρικών Θιάσων του ΣΕΗ. Επαναθεμελίωση του Ε.Κ.Κ. Δημόσιες-δημοτικές αίθουσες πολλαπλών χρήσεων στις λαϊκές γειτονιές. Αναβάθμιση της πολιτιστικής παραγωγής της δημόσιας τηλεόρασης. Εθνικοποίηση των πολιτιστικών ιδρυμάτων.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα εκφράζεται καλύτερα με το αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Για την επιβολή του χρειάζεται συγκέντρωση τεράστιων δυνάμεων από το χώρο της εργασίας, της διανόησης, της τέχνης, της νεολαίας. 

Σημαντικές δυνάμεις του λαϊκού πολιτισμού υπάρχουν βέβαια στο ΚΚΕ και στο ΣΥΡΙΖΑ και σε άλλους πολιτικούς χώρους. Για αυτό είναι απαραίτητο το αγωνιστικό μέτωπο το οποίο αποτελεί βασική προτεραιότητα όσων έμπρακτα διαχωρίζονται από τον μανατζερίστικο πολιτισμό που διαβρώνει ακόμα και το ριζοσπαστικό χώρο.

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΡΙΝ στις 17/5/2014)