Χιλή- Η επιστροφή της Λαϊκής Ενότητας;

της Ευγενίας Παλιεράκη*

Η απόφαση του ΚΚ Χιλής να στηρίξει την Μπασελέτ και τον συνασπισμό σοσιαλδημοκρατών και χριστιανοδημοκρατών προκάλεσε την έκπληξη ή την αποδοκιμασία όσων συμμετείχαν μαζί του στις κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων. Είναι για πολλούς δυσνόητο γιατί το ΚΚ αποφάσισε να συμμετέχει σ' έναν συνασπισμό ο οποίος κατά τα 19 χρόνια παραμονής του στην εξουσία συναίνεσε με το καθεστώς που του κληροδότησε η δικτατορία και ενεπλάκη σε ...

οικονομικά σκάνδαλα. Η ιστορία του ΚΚ, όμως, εξηγεί το γιατί.

Από την ίδρυσή του, το 1922, μέχρι το πραξικόπημα, το ΚΚ Χιλής υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κομμουνιστικά κόμματα στη Λατινική Αμερική. Η μαζικότητά του εξηγείται, μεταξύ άλλων, από την πολιτική των Λαϊκών Μετώπων (συμμετοχή σε ευρείς συνασπισμούς των οποίων ηγούνταν αστικά κόμματα) που ακολούθησε από τη δεκαετία του 1930. Το χιλιανό Λαϊκό Μέτωπο κέρδισε για πρώτη φορά τις εκλογές το 1938 και το ΚΚ παρέμεινε στην κυβέρνηση μέχρι το 1948. Εκείνη τη χρονιά, ο εκλεγμένος με την υποστήριξη των κομμουνιστών πρόεδρος της Δημοκρατίας Γκονσάλες Βιδέλα κήρυξε το ΚΚ παράνομο. Τα μέλη που προέρχονταν από τον παράνομο μηχανισμό θέλησαν να ξεκινήσουν τον ένοπλο αγώνα, αλλά η ηγεσία αρνήθηκε. Το 1958, υπό την πίεση των συνδικάτων, των σοσιαλιστών, αλλά και του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος που είχε ιδρυθεί το 1957, το ΚΚ βγήκε από την παρανομία.

Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1970, το ΚΚ ήταν το ηγετικό κόμμα στην κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας του Αλιέντε, του πρώτου μαρξιστή που έφτασε στην εξουσία μέσω εκλογών. Μέχρι το πραξικόπημα του 1973, το ΚΚ και ο Αλιέντε εναντιώθηκαν στη ρήξη της κυβερνητικής Αριστεράς με τους φιλελεύθερους θεσμούς, θεωρώντας ότι η μόνη λύση στην οξεία πολιτική κρίση ήταν η συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες. Το πραξικόπημα, το οποίο στήριξαν οι χριστιανοδημοκράτες ελπίζοντας να ανακτήσουν την εξουσία, έθεσε τέλος στην «ειρηνική μετάβαση στον σοσιαλισμό» του Αλιέντε.

Στη δεκαετία του '70, παρά την καταστολή, το ΚΚ δεν προσχώρησε στον ένοπλο αγώνα. Αντίθετα, ερμήνευσε την πτώση του Αλιέντε όχι ως συνέπεια του «ειρηνικού δρόμου», αλλά ως προϊόν παρέμβασης των ΗΠΑ. Στο τέλος της δεκαετίας, πιθανότατα υπό τη «φιλική» πίεση της Κούβας, η τοποθέτηση του ΚΚ άλλαξε ριζικά. Το 1983 δημιουργήθηκε το Πατριωτικό Μέτωπο Μανουέλ Ροδρίγκες (FPMR), ένοπλος βραχίονας του ΚΚ. Στελεχωμένο από Χιλιανούς εκ των οποίων πολλοί είχαν συμμετάσχει στην επανάσταση των Σαντινίστας, το FPMR πέρασε αμέσως στην ένοπλη δράση και το 1986 έκανε μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Πινοσέτ.

Το 1988, με επικείμενη την πτώση της δικτατορίας και λόγω της δυσκολίας της κομμουνιστικής ηγεσίας να ελέγξει το όλο και πιο αυτόνομο FPMR, το ΚΚ πήρε αποστάσεις από αυτό, ενώ προσπάθησε να προσεγγίσει τον νέο συνασπισμό σοσιαλιστών και χριστιανοδημοκρατών, την Κονσερτασιόν. Ωστόσο, η παρελθούσα ένοπλη δράση χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα από τον συνασπισμό για τον αποκλεισμό των κομμουνιστών από τη συνεργασία.

Έτσι, από το 1990 μέχρι το 2013, το ΚΚ υποχρεώθηκε να συμμετάσχει σε μειοψηφικούς συνασπισμούς, κυρίως σε συνεργασία με το Ανθρωπιστικό Κόμμα (Partido Humanista), εκλέγοντας όχι περισσότερους από 3 βουλευτές. Η συμμετοχή του στη νέα κυβέρνηση είναι λοιπόν συνέχεια μιας σταθερής -με εξαίρεση τη δεκαετία του '80- πολιτικής συμμετοχής σε ευρείς συνασπισμούς και η ευόδωση μακροχρόνιων προσπαθειών να συνεργαστεί με την Κονσερτασιόν.

Αν και συνεπής με το πολιτικό του παρελθόν, η συμμετοχή του αυτή ελλοχεύει κινδύνους. Το ΚΚ ίσως δώσει αριστερό άλλοθι σε μια κεντρώα ή και κεντροδεξιά κυβέρνηση. Πιο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις για το κοινωνικό κίνημα, που δίνει σαφή δείγματα αποκινητοποίησης μετά τη στροφή του ΚΚ. Επίσης, για πρώτη φορά από το 1990, οι κομμουνιστές, χάρη στην ευρεία υποστήριξη που κέρδισαν με την ενεργή συμμετοχή τους στις πρόσφατες κινητοποιήσεις, θα μπορούσαν να χτίσουν μια ευρύτερη αριστερή συμμαχία. Η ευκαιρία χάθηκε. Και δύσκολα η Κονσερτασιόν θα γίνει μια νέα Λαϊκή Ενότητα...

* Η Ευγενία Παλιεράκη διδάσκει Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Cergy-Pontoise.

πηγή: Η ΑΥΓΗ