Αποτελέσματα της έρευνας στο 1ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ - Τι είπαν οι σύνεδροι

από το:  left.gr

Κατά τη διάρκεια του 1ου συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ (10-14.07.2013) πραγματοποιήθηκε έρευνα μεταξύ των συνέδρων, με ευθύνη της Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού. Συμπληρώθηκαν 1.830 ερωτηματολόγια, σε...

σύνολο 3524 συνέδρων, με τη μέθοδο της αυτοσυμπλήρωσης και των ατομικών συνεντεύξεων.1 Από αυτά, αξιόπιστα κρίθηκαν τα 1.794, που ήταν πλήρως συμπληρωμένα και χωρίς μεγάλο πλήθος ΔΓ/ΔΑ. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας.

Το προφίλ των συνέδρων

Οι σύνεδροι είναι στην πλειοψηφία τους άνδρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 50 έτη, παντρεμένοι, με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, ενώ το μέσο οικογενειακό εισόδημά τους υπολογίζεται στα 1.950 ευρώ (Δ.1). Συγκριτικά με τους ψηφοφόρους του κόμματος φαίνεται ότι υποαντιπροσωπεύονται τόσο οι γυναίκες όσο και οι νεότερες ηλικιακές ομάδες (ιδιαίτερα η ομάδα 35-44 ετών), ενώ αντίστοιχα υπεραντιπροσωπεύονται οι άνδρες και οι μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες (ιδιαίτερα η ομάδα 55-64 ετών, η γενιά του Πολυτεχνείου).

Η μέση ηλικία των συνέδρων θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη αν ένα σημαντικό κομμάτι όσων εντάχθηκαν στο κόμμα λίγο πριν ή λίγο μετά τις εκλογές του 2012 (περίπου 20% των μελών) δεν ανήκε στις νεότερες γενιές και ιδιαίτερα στην ηλικιακή ομάδα των 35-44 ετών (Δ. 2 & 3).

Επιπλέον η νέα φουρνιά μελών, καθώς επίσης και όσοι συμμετείχαν για χρόνια στον ΣΥΡΙΖΑ ως ανένταχτοι (περίπου 20% των μελών), δείχνουν να ενδιαφέρονται σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά σήμερα για την πολιτική σε σχέση με το παρελθόν, από τα μέλη που συμμετείχαν σε κάποια συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ (περίπου 60% των μελών).

Συγχρόνως οι δύο αυτές ομάδες (νέα μέλη και πρώην ανένταχτοι) διατίθενται να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο σε πολιτικές δραστηριότητες το επόμενο διάστημα.

Εικόνα ΣΥΡΙΖΑ

Η συντριπτική πλειοψηφία των συνέδρων πιστεύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ ο πολιτικός λόγος του χαρακτηρίζεται ως ριζοσπαστικός, ενωτικός και οραματικός (Δ.4).

Οι σύνεδροι υποστηρίζουν πως ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά: 1) ξεκάθαρο ιδεολογικό στίγμα, 2) σεβασμό στις συλλογικές αποφάσεις, 3)διακριτή παρουσία στα κινήματα, 4) πλήρες πρόγραμμα και 5) δυνατότητα των μελών του να συμμετέχουν στις αποφάσεις (Δ.5).

Από αυτά τα χαρακτηριστικά ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να διαθέτει διακριτή παρουσία στα κινήματα, ενώ επίσης υπερισχύουν οι θετικές γνώμες τόσο για το ιδεολογικό στίγμα του όσο και για την πληρότητα του προγράμματός του. Μοιρασμένες είναι οι απόψεις σχετικά με το αν γίνονται σεβαστές οι συλλογικές αποφάσεις, ενώ μειοψηφεί αισθητά η άποψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει τη δυνατότητα στα μέλη του να συναποφασίζουν για την πολιτική του κόμματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σύνεδροι που προέρχονται από τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ είναι πιθανότερο να πιστεύουν ότι το κόμμα διαθέτει πλήρες πρόγραμμα αλλά όχι σεβασμό στις συλλογικές αποφάσεις, ενώ τα νέα μέλη και οι πρώην ανένταχτοι έχουν καλύτερη εικόνα για τη λειτουργία του κόμματος και χειρότερη για το πρόγραμμά του (Δ.6).

Ιδεολογία / Θέσεις ΣΥΡΙΖΑ

Ως προς την ιδεολογία τους, οι σύνεδροι λειτουργούν ως συμπαγής ομάδα η οποία συγχρόνως είναι εμφανώς διαφοροποιημένη ιδεολογικά από όλα τα υπόλοιπα κόμματα.

Πιο συγκεκριμένα, οι σύνεδροι αυτοτοποθετούνται στην θέση 1,9 στην κλίμακα Αριστερά (1) - Δεξιά (10), ενώ τοποθετούν τον ΣΥΡΙΖΑ λίγο πιο δεξιά τους (2,1). Συγχρόνως θεωρούν ότι μόνο το ΚΚΕ βρίσκεται σε κοντινή απόσταση (3,5), ενώ όλα τα υπόλοιπα κόμματα του κοινοβουλίου τοποθετούνται στην κεντροδεξιά (ΔΗΜ.ΑΡ.: 6,7 & ΑΝ.ΕΛΛ.: 7,9), τη Δεξιά (ΠΑΣΟΚ: 8,6) ή την Άκρα Δεξιά (Ν.Δ.: 9,4 και ΧΑ: 10) (Δ.7).

Επιπλέον παρατηρείται ταύτιση αντιλήψεων μεταξύ των συνέδρων σε μια σειρά από πολιτικά ζητήματα, όπως π.χ. η προτεραιότητα της κρατικής παρέμβασης έναντι της ελεύθερης αγοράς, η μη υποχρεωτική υιοθέτηση των ελληνικών ηθών και εθίμων από τους μετανάστες, η άρνηση της ανάπτυξης σε βάρος του περιβάλλοντος ή του περιορισμού των ατομικών ελευθεριών προς όφελος της ασφάλειας (Δ.8).

Προτεραιότητα πρέπει να δώσει το κόμμα στις προτάσεις για την οικονομία και την έξοδο από την κρίση, την αντιμετώπιση της ανεργίας, την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της παιδείας και της υγείας καθώς και την υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων (Δ.9).

Σε σχέση με τις προτάσεις αυτές, φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να κάνει ακόμα πιο καθαρές (ή να επικοινωνήσει τις ήδη υπάρχουσες προτάσεις με ακόμα καθαρότερο τρόπο) εκείνες που αφορούν την οικονομία και την έξοδο από την κρίση και, δευτερευόντως, την ανεργία. Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των συνέδρων θεωρεί ότι οι προτάσεις για την υγεία, την παιδεία και τα εργασιακά δικαιώματα είναι ξεκάθαρες.

Στάσεις απέναντι στην Ε.Ε.

Μόλις 1 στους 3 συνέδρους πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε., καθώς 2 στους 3 τη θεωρούν συνυπεύθυνη με τις ελληνικές κυβερνήσεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας (Δ.10).

Ωστόσο, στην ερώτηση «τι είναι καλύτερο να συμβεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ωφεληθεί η Ελλάδα;», οι σύνεδροι επιβεβαιώνουν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό τους δηλώνοντας στη συντριπτική πλειοψηφία τους ότι η Ε.Ε. πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση και όχι να διαλυθεί εντελώς, θέση που υποστηρίζει μόνο 1 στους 10 συνέδρους.

Θεωρούν επιπλέον ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες πρέπει να επικυρώνονται με δημοψήφισμα από τους πολίτες του κάθε κράτους, καθώς δεν εμπιστεύονται τα εθνικά κοινοβούλια, ούτε όμως και το δημοψήφισμα στο σύνολο των Ευρωπαίων πολιτών, το οποίο ενδεχομένως θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των πολυπληθέστερων ή και δυνατότερων οικονομικά χωρών.

Χρήση ΜΜΕ

Η συντριπτική πλειοψηφία των συνέδρων χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση, ενώ ακολουθούν, σε απόσταση, τα πανελλαδικά παραδοσιακά ΜΜΕ (τηλεόραση, ραδιόφωνο, Τύπος) (Δ.11).

Η συντριπτική πλειοψηφία των συνέδρων επιλέγει την ιστοσελίδα του Left.gr για την ενημέρωσή της, ενώ πολλοί ενημερώνονται επίσης από τον ρ/σ «105,5 Στο Κόκκινο», τις ιστοσελίδες της "Αυγής", του ΣΥΡΙΖΑ και του ρ/σ «105,5 Στο Κόκκινο. 

Επίσης ενημερώνονται τακτικά και από την έντυπη "Αυγή" (Δ.12), το κυριακάτικο φύλλο της οποίας σημειώνει το υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης. 

Απολύτως ικανοποιητική θεωρείται η ποιότητα της ενημέρωσης που προσφέρουν η ιστοσελίδα του Left.gr και ο ρ/σ «105,5 Στο Κόκκινο» και ακολουθούν η καθημερινή "Αυγή" και η ιστοσελίδα της. 

Ικανοποιητική θεωρείται η ιστοσελίδα του ρ/σ «105,5 Στο Κόκκινο», ενώ μάλλον αδύναμη κρίνεται η ιστοσελίδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Συμπεράσματα

Η ίδρυση του νέου ΣΥΡΙΖΑ έχει μπολιάσει το κόμμα με καινούρια μέλη, νεότερα σε ηλικία, που στα χρόνια του Μνημονίου δείχνουν να ανησυχούν, να κινητοποιούνται αλλά και να εμπνέονται περισσότερο από την πολιτική. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη τάση απαξίωσης της πολιτικής και των κομμάτων, τα νέα μέλη έχουν διάθεση και χρόνο να αποτελέσουν ενεργό κομμάτι της ανατροπής που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ.

Η ένταξη των νέων μελών στην κομματική ζωή αναδεικνύει αμφίδρομες ευθύνες και υποχρεώσεις για το αμέσως επόμενο διάστημα. Το κόμμα οφείλει να ανοίξει ουσιαστικό χώρο για δημιουργία, πρωτοβουλίες και έκφραση στα νέα μέλη του. Αντιστοίχως, τα νέα μέλη οφείλουν να αφιερώσουν χρόνο τόσο στη συνδιαμόρφωση και την εμπέδωση της κομματικής λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και στην ανάληψη των υποχρεώσεων που απορρέουν από την κομματική ιδιότητά τους. Αυτό επιβάλλει, άλλωστε, η απόφαση του ιδρυτικού συνεδρίου για μετατροπή του πρώην συμμαχικού ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο κόμμα των μελών του.

Η αξιοποίηση όλων των μελών του κόμματος, ως βασικών διαμορφωτών αλλά και πομπών του πολιτικού μηνύματός του στην κοινωνία, πρέπει να συνοδεύεται από τη μέριμνα για την εξοικείωσή τους με τις θέσεις και τις προτάσεις του. Για τον σκοπό αυτόν χρειάζεται να διασαφηνιστεί στο έπακρο και κυρίως να υποστηριχθεί επικοινωνιακά το σύνολο της πολιτικής πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για την έξοδο από την κρίση και τη διακυβέρνηση της χώρας. Για να επιτύχει ο ΣΥΡΙΖΑ τη μεγαλύτερη δυνατή διάχυση των θέσεών του οφείλει να αξιοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του, τόσο αυτά της κομματικής δομής (οργάνωση θεματικών συνεδριάσεων / σεμιναρίων για τη θεωρητική και προγραμματική κατάρτιση των μελών του) όσο και αυτά της μαζικής ενημέρωσης (κυρίως του διαδικτύου αλλά και των παραδοσιακών μέσων). Από την πλευρά τους τα μέλη οφείλουν να μελετήσουν τις θέσεις του κόμματος και να προστατεύσουν όχι μόνο τα δομικά υλιστικά (κράτος, εργασία, αναδιανομή πλούτου) χαρακτηριστικά της Αριστεράς, αλλά και τα εξίσου θεμελιώδη μεταϋλιστικά (δικαιώματα, ελευθερίες, οικολογία, πολιτισμός). Είναι απαραίτητη η βαθιά κατανόηση και ο επανακαθορισμός των κοινωνικών αναγκών στο σύνολό τους, που πολύ απέχουν από το να περιορίζονται στον τομέα της οικονομίας (άλλωστε στην ΕΡΤ, στις Σκουριές, την Κερατέα, τη Μανωλάδα, την Αμυγδαλέζα συνυπάρχουν τόσο τα υλιστικά όσο και τα μεταϋλιστικά αιτήματα).

Η ιδεολογική εγγύτητα των συνέδρων είναι αδιαμφισβήτητη. Τα ευρήματα της έρευνας ανατρέπουν τη φιλολογία περί πανσπερμίας ιδεολογικοπολιτικών απόψεων στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός συμπαγούς αριστερού πόλου στην κοινωνία, που στρέφεται αποφασιστικά ενάντια στην κυρίαρχη ιδεολογία. Παράλληλα η ιδεολογική απόσταση που χωρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ από όλα τα υπόλοιπα κόμματα και τις ηγεσίες τους αναδεικνύει τις κοινωνικές ζυμώσεις που πρέπει να επιταχυνθούν το επόμενο διάστημα με το κομμάτι του εκλογικού σώματος που αυτοτοποθετείται στο ενδιάμεσο των δύο πόλων και δείχνει κομματικά ανέστιο. Αν αυτός ο αριστερός πόλος πλαισιωθεί επιτυχώς από τον κομματικό μηχανισμό ώστε να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής του πολιτικού μηνύματος του ΣΥΡΙΖΑ στην κοινωνία, τότε είναι δυνατόν να προσεγγίσει ηγεμονικά το κομματικά ανέστιο εκλογικό σώμα και να το μετασχηματίσει ανατρέποντας τους πολιτικούς συσχετισμούς.

Με την αυτοπεποίθηση που καλλιεργεί η αίσθηση πληρότητας του προγράμματος, με την εμπιστοσύνη που γεννά το ξεκάθαρο ιδεολογικό στίγμα και με την αποφασιστικότητα που απορρέει από τη βαθιά συναίσθηση της αναγκαιότητας για ανατροπή, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να κινητοποιήσει όλες τις υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας που αντιλαμβάνονται το μέγεθος της εξελισσόμενης καταστροφής. Αυτή η μάχη, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να περιοριστεί εντός των εθνικών συνόρων, καθώς είναι φανερό ότι η κρίση είναι συστημική και επηρεάζει το σύνολο του δυτικού κόσμου. Η τύχη της χώρας μοιάζει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη των υπόλοιπων ευρωπαϊκών λαών και ο αγώνας προς μια δημοκρατική επανίδρυση της Ευρώπης οφείλει να είναι κοινός. Το ότι η Ελλάδα αποτελεί το μέτωπο της μνημονιακής καταστροφής όχι μόνο δεν εξασθενεί αυτή τη θέση, αλλά, αντίθετα, την ισχυροποιεί.

1. Ευχαριστούμε τους συντρόφους και τις συντρόφισσες που βοήθησαν στη συλλογή των ερωτηματολογίων: Βασιλειάδης Γ., Γαλούκα Α., Καλλέργη Μ., Καλούμενου Σ., Καραγιάννη Ε., Κογιάννης Λ., Κολιαράκη Μ., Κονδύλης Π., Κυριαζής Φ., Πέππας Π., Σπουρδαλάκης Α.

* Ο Αλ. Μπίστης είναι πολιτικός επιστήμονας, συντονιστής της Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού / Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ (twitter: @albist)

O Β. Φιλίππου είναι πολιτικός επιστήμονας, μέλος της Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Βύρωνα