Γιώργος Ρούσης: Επαναστατικός πόλεμος θέσεων

Ο Γιώργος Ρούσης, με το νέο του βιβλίο Από την κρίση στην επανάσταση – Πόλεμος Θέσεων, έρχεται να αξιοποιήσει την ανατρεπτική σκέψη του Γκράμσι (χωρίς την ευρωκομμουνιστική σκουριά) στη σύγχρονη συζήτηση – αναζήτηση για το πώς μπορεί να διαμορφωθεί ένα σύγχρονο επαναστατικό σχέδιο για την ανατροπή του καπιταλισμού της κρίσης και της τερατώδους επίθεσης στους εργαζόμενους.

 

-Tο νέο σου βιβλίο έχει τίτλο «από την κρίση στην επανάσταση». Την κρίση την είδαμε, τη νιώσαμε στο πετσί μας. Η επανάσταση αποτελεί υπαρκτή δυνατότητα ή μια χίμαιρα; Και για ποια επανάσταση μιλάς;
Κατ’ αρχάς στον τίτλο να προσθέσουμε και τον υπότιτλο «πόλεμος θέσεων», διότι έχει την...
σημασία του. Όταν κάνω λόγο για επανάσταση εννοώ το κοινωνικοπολιτικό ποιοτικό άλμα, τη ρήξη με την κεφαλαιοκρατική τάξη πραγμάτων, τη νομοτελειακά βίαιη ανατροπή της, μια και δεν πρόκειται να παραδώσει οικειοθελώς την εξουσία της.
Η χίμαιρα στην εποχή μας και ταυτόχρονα το ανορθολογικό είναι να θεωρείται ότι υπάρχει άλλη λύση στο πλαίσιο του συστήματος, εκτός από την βαρβαρότητα. Αντίθετα η κομμουνιστική επανάσταση αποτελεί την αναγκαία διαδικασία λύτρωσης της ανθρωπότητας.
Το αν αυτή θα πραγματοποιηθεί ή όχι, αν δηλαδή η ανθρωπότητα θα επιλέξει την χειραφέτηση απέναντι στην βαρβαρότητα είναι ένα δίλημμα υπό εκκρεμότητα. Ρόλος μας είναι να συμβάλουμε έτσι ώστε να λυθεί υπέρ της χειραφέτησης.

-Υπάρχει κάποιος δρόμος προς τα κει; Ένας «οδικός χάρτης»; Στο βιβλίο σου μιλάς για μια σύγχρονη ανάγνωση του «πολέμου θέσεων» του Γκράμσι, με όπλο ένα πρόγραμμα. Τι εννοείς;
Για τον Γκράμσι παρά τις αντιφάσεις, τα κενά, τις αδυναμίες, και κυρίως τις εμφάσεις στη συλλογιστική του, ο πόλεμος θέσεωνσυνιστούσε όχι κάποια ρεφορμιστική εναλλακτική απέναντι στην επανάσταση, αλλά το δρόμο για να οδηγηθούμε σε αυτήν. Υπό αυτήν λοιπόν την έννοια προσπάθησα να αξιοποιήσω τον πόλεμο θέσεων. Από την μια αποκαθαρίζοντας τον από την μετά Γκράμσιρεφορμιστική σκουριά κυρίως του ευρωκομμουνισμού, και από την άλλη επικαιροποιώντας τον.
Σε αυτό το πλαίσιο, υποστηρίζω ότι στην εποχή μας, στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί παρά να έχει άμεσα ένα αντικαπιταλιστικό αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενο.
Και αυτό ξεκινώντας από μια μαρξική ανάλυση της κρίσης, με βάση την οποία αυτή είναι μια δομική κρίση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, με τη στενή έννοια του όρου. Κι ακόμη λαμβάνοντας υπόψη το σημερινό επίπεδο συνειδητότητας των λαϊκών δυνάμεων, και εκείνο που μπορεί να διαμορφωθεί στη βάση ενός αντικαπιταλιστικού Είναι.

-Ποιες δυνάμεις, κοινωνικά και πολιτικά, θα μπορούσαν να το στηρίξουν;
Κοινωνικά η σύγχρονη εργατική τάξη που μέσα από την πολυμορφία της τείνει να γίνει η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού, οι υπό προλεταριοποίηση αυτοαπασχολούμενοι, η μικρομεσαία αγροτιά, ένα τμήμα της διανόησης και της νεολαίας.
Πολιτικά το κομμάτι εκείνο της Αριστεράς που επιζητεί τη ρήξη και όχι τη συνδιαλλαγή με το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο.

-Ζούμε μια τρομερή ιστορική κρίση του καπιταλισμού. Κι όμως, η Αριστερά είτε φοβάται να θέσει το ζήτημα της ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος (η κυρίαρχη τάση), είτε το κάνει με όρους θεολογίας. Υπάρχει τελικά δυνατότητα για μια μαζική αντικαπιταλιστική μετωπική Αριστερά και για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό φορέα σήμερα;
Θα ξεκινήσω από τον φορέα. Αυτός έχει όνομα και λέγεται Κομμουνιστικό Κόμμα. Και αξίζει να επισημάνω ότι ενώ ο Γκράμσι το θεωρούσε απαραίτητο και του απέδιδε ένα πρωτοπόρο ρόλο στον πόλεμο θέσεων, οι περισσότεροι από τους σύγχρονους μελετητές του λίγο έως και καθόλου αναφέρονται σε αυτό.
Από την άλλη πράγματι η πλειοψηφία της Αριστεράς υιοθετεί την κλασική ρεφορμιστική αρχή «η κίνηση είναι το παν, ο σκοπός δεν είναι τίποτα», ενώ ένα άλλο τμήμα της παραπέμπει τα πάντα στου «Αγίου σοσιαλισμού», δίχως να συνδέει την τακτική με την στρατηγική το άμεσο με το μακροπρόθεσμο.

Η πρόταση του αντικαπιταλιστικού-αντιιμπεριαλιστικού μετωπικού πολέμου θέσεων επιδιώκει ακριβώς να καλύψει αυτό το κενό. Με άλλα λόγια να διαμορφώσει μια κατάσταση διαρκούς επανάστασης της εποχής μας, κατά την οποία δεν θα έχουμε ένα διαλεκτικό πέρασμα από μια αστικοδημοκρατική επανάσταση σε μια σοσιαλιστική, όπως την αντιμετώπιζαν οι κλασικοί για την Γερμανία, αλλά το πέρασμα από μια αντικαπιταλιστική αντιιμπεριαλιστική κατάσταση σε μια σοσιαλιστική.

Και αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει για μένα κάποιο νέο στάδιο ή σκαλοπάτι ανάμεσα σε καπιταλισμό και σοσιαλισμό, γιατί όπως επεσήμανε και ο Λένιν στην εποχή μας κάτι τέτοιο δεν μπορεί να υπάρχει, αλλά μια γέφυρα που οδηγεί στο σοσιαλισμό, ή με γκραμσιανούς όρους σημαίνει την κατάληψη ενός σημαντικού οχυρού που θα διευκολύνει την τελική επαναστατική επίθεση.

-Τίτλος ενός παλιότερου βιβλίου σου ήταν «ο Μαρξ γεννήθηκε νωρίς». Ισχυριζόσουν τότε ότι η εποχή του θα έρθει. Επιμένεις σε αυτή σου την άποψη;
Το βιβλίο μου αυτό εκδόθηκε πριν εκδηλωθεί η κρίση. Όχι μόνον επιμένω, αλλά σε όλους εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο Μαρξ ήταν ένα καλός στοχαστής για το 19ο αιώνα, αλλά όχι για την εποχή μας, απαντώ ότι ο Μαρξ είναι σήμερα πιο επίκαιρος από ποτέ. Όχι μόνον διότι εκείνος και όχι οι μεταγενέστεροι του αστοί οικονομολόγοι είναι που προέβλεψε τις κρίσεις του καπιταλισμού όπως η σημερινή, αλλά διότι σήμερα και όχι στην εποχή του είναι εφικτό το όραμα της κομμουνιστικής χειραφέτησης. Είναι δηλαδή εφικτή, στη βάση της σύγχρονης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, η επικράτηση της ελεύθερης δραστηριότητας που θα στοχεύει στην ανάπτυξη της κοινωνικής προσωπικότητας απέναντι στην καταναγκαστική εργασία.

Με άλλα λόγια στην εποχή μας η αποπομπή ζωντανής εργασίας, που στον καπιταλισμό εκδηλώνεται με τη μορφή της κατάρας της ανεργίας και όλων των συνεπαγόμενων δεινών που βιώνουμε, μπορεί να μετατραπεί στην ευλογία της χειραφέτησης, αν πάψει να κυριαρχεί η λογική της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή ο καπιταλισμός. Ο αντικαπιταλιστικός – αντιιμπεριαλιστικός λοιπόν πόλεμος θέσεων, ο οποίος μόνον αν είναι διεθνιστικός μπορεί να πετύχει τους στόχους του, αποτελεί το δρόμο που θα μας οδηγήσει σε αυτήν την ανατροπή.

Δεν θα γίνουμε μαϊντανοί της σοσιαλδημοκρατίας
Ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται θεματοφύλακας του ευρώ και της ΕΕ

 

-Το περιεχόμενο που θέτεις, δηλαδή η σύγκρουση με τα συμφέροντα του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού, μοιάζει βαρύ και διαχωριστικό. Δεν είναι πιο δόκιμη η λογική που προβάλλει ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να ενωθούμε κατά του μνημονίου, να έχουμε ένα θετικό βήμα και μετά ανάλογα και με τις εξελίξεις θα γίνει ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση;
Η λογική του ΣΥΡΙΖΑ ή ακριβέστερα της κυρίαρχης σε αυτόν τάσης είναι η υποταγή στην κυρίαρχη αστική ιδεολογία, με συνέπεια όχι την ανύψωση αλλά την καθήλωση αν όχι την οπισθοχώρηση του επιπέδου της λαϊκής συνειδητότητας, και αυτό στο όνομα ενός δίχως αρχές κυβερνητισμού.
Αντίθετα η λογική του πολέμου θέσεων που προτείνω, δίχως να παραβλέπει την κυριαρχία και στις λαϊκές δυνάμεις της αστικής ιδεολογίας στοχεύει την αποσάρθρωση αυτής της κυριαρχίας, και την κατάκτηση ιδεολογικών και όχι μόνον οχυρών του αντιπάλου έτσι ώστε να διευκολυνθεί η ανατροπή του.

-Δηλαδή αποκλείεις την στήριξη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και της ευρύτερης αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στην κυβερνητική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ; Δεν υπάρχουν και στο εσωτερικό του δυνάμεις που παλεύουν για μια άλλη προοπτική; Είδαμε το 25% του αριστερού ρεύματος – πλατφόρμας…
Για να είμαστε ξεκάθαροι: στήριξη κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει στήριξη της θηλιάς που μας έχουν δέσει στο λαιμό και που δεν είναι άλλη από το Ευρώ και την ΕΕ, των οποίων ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ότι είναι ο πιο γνήσιος θεματοφύλακας. Σημαίνει ακόμη στήριξη μιας λογικής που θεωρεί ότι μπορούμε να συμβιβαστούμε με τους ξένους δυνάστες μας στη βάση των κοινών μας συμφερόντων. Σημαίνει τελικά ρόλο μαϊντανού στην επιχειρούμενη νεκρανάσταση της σοσιαλδημοκρατίας, δηλαδή της Αριστεράς του συστήματος και συνεπώς ενσωμάτωση σε αυτό. Όσο για το Αριστερό του ρεύμα, με το οποίο πράγματι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ συμπίπτει σε πολλές θέσεις, αν δεν απεγκλωβιστεί από το άρμα του ΣΥΡΙΖΑ, όπως δείχνει και η μέχρι τώρα πορεία του, μάλλον εκείνο θα τείνει να υποταχθεί στην «δεξιά» ηγετική του ομάδα παρά να τον επηρεάσει προς τα αριστερά.

-Και το ΚΚΕ; Η αντικαπιταλιστική Αριστερά το καλεί σε κοινή δράση για να εισπράξει συνήθως επιθέσεις… Οι επιθέσεις και σε σένα προσωπικά είναι πολύ συχνές και χωρίς αρχές.
Πάντοτε υποστήριζα και συνεχίζω να υποστηρίζω ότι το ΚΚΕ, παρά το όποια σημαντικά σημερινά οργανωτικό- πολιτικά κουσούρια του, έχει θέση σε ένα αντικαπιταλιστικό αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο, παρόλο που το ίδιο παραβιάζοντας το μέχρι σήμερα πρόγραμμα του στην πράξη το αρνείται. Και αυτή μου τη θέση δεν θα με οδηγήσουν να την αλλάξω όσες χυδαίες επιθέσεις κι’ αν εκδηλώνουν εναντίον μου. Άλλωστε εκείνοι που με βρίζουν δεν είναι οι αγωνιστές του ΚΚΕ, αλλά οι επαγγελματίες γραφειοκράτες και οι ταλιμπάν που εκτρέφουν.

εφημερίδα ΠΡΙΝ