Γιατί η Βουλγαρία δεν θέλει να μπει στο Ευρώ

του
Κώστα Ράπτη

  

Πριν από δύο δεκαετίες, κατά τα πρώτα βήματά της στην οικονομία της αγοράς, η Βουλγαρία αισιοδοξούσε, σύμφωνα με τον ερευνητή Ivan Krastev, ότι θα μπορούσε να μοιάσει στην Ελλάδα: μετριοπαθώς δημοκρατική και μετριοπαθώς διεφθαρμένη. Τώρα (προσθέτει ο ίδιος, όπως...

τον παρέθετε ο Economist προ διμήνου) η ελπίδα είναι να γίνει η Ελλάδα κάτι σαν τη Βουλγαρία: φτωχή, αλλά δημοσιονομικά πειθαρχημένη και χωρίς να προκαλεί πολλά προβλήματα στους άλλους.
Η προσέγγιση αυτή επιβεβαιώθηκε τρόπον τινά την περασμένη εβδομάδα, όταν, μιλώντας στην Wall Street Journal ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Boyko Borisov και ο υπουργός Οικονομικών Simeon Djankov επιβεβαίωσαν ότι η χώρα τους βάζει προς το παρόν στο ράφι τα σχέδια για προσχώρησή της στην ευρωζώνη, καθώς, όπως παρατήρησε ο τελευταίος, «το κοινό επιθυμεί, δικαίως, να γνωρίζει ποιον θα χρειαστεί να διασώσουμε, αν ενταχθούμε: τα ρίσκα είναι πολλά και δεν γνωρίζουμε καν ποιοι θα είναι οι κανόνες σε ένα δύο χρόνια από τώρα». Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός του (άλλοτε σωματοφύλακας το επάγγελμα) έκανε λόγο για ένα «διευρυνόμενο χάσμα» στην Ε.Ε., παρομοιάζοντας πολλές από τις εθνικές κυβερνήσεις με το «κακομαθημένο παιδί που δεν θέλει να επισκεφθεί τον οδοντογιατρό»…

Μέχρι και το καλοκαίρι ο Djankov επιβεβαίωνε ότι η Σόφια παραμένει προσηλωμένη στον στρατηγικό στόχο υιοθέτησης του κοινού νομίσματος – αν και το χρονοδιάγραμμα που είχε ανακοινώσει τον Ιανουάριο του 2010 ο Borisον για ένταξη στην ευρωζώνη εντός του 2013 είχε ήδη προφανώς παραβιασθεί, εφόσον η Βουλγαρία δεν έχει καν ενταχθεί στον μηχανισμό ERM II, τον διετή «προθάλαμο» του ευρώ.
Η Βουλγαρία δεν είναι η πρώτη ανατολικοευρωπαϊκή χώρα που ανακοινώνει κάτι παρόμοιο: είχαν προηγηθεί αντίστοιχες δηλώσεις των ιθυνόντων της Πολωνίας και της Λιθουανίας, μολονότι, βάσει των κοινοτικών συνθηκών, η ένταξη στο ευρώ, ευθύς μόλις εκπληρωθούν οι σχετικές προϋποθέσεις, αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών-μελών, πλην της Βρετανίας και της Δανίας, που έχουν αυτοεξαιρεθεί.

Από την άποψη των προϋποθέσεων, η Βουλγαρία δεν παρουσιάζει κώλυμα – αποτελώντας ένα ιδιόμορφο κράμα δημοσιονομικής «υγείας» και απουσίας ουσιαστικών αναπτυξιακών προοπτικών. Το νόμισμά της είναι ήδη προσδεδεμένο στο ευρώ (και πριν από αυτό στο μάρκο) ενώ το δημόσιο χρέος της ανέρχεται μόλις στο 17,5% του ΑΕΠ.

Μετά από δύο έτη σκληρής λιτότητας (και μία δεκαετία πλεονασματικών προϋπολογισμών) το δημοσιονομικό έλλειμμα περιορίσθηκε το 2011στο 2,1% – αν και η προοπτική διεξαγωγής εκλογών το 2013 προφανώς ερμηνεύει εν μέρει την απροθυμία της κεντροδεξιάς κυβέρνησης Borisov (που αντιμετώπισε τέσσερις προτάσεις μομφής της αντιπολίτευσης) να κυνηγήσει τον στόχο του ευρώ.

Η εμπιστοσύνη των αγορών στα δημόσια οικονομικά της Βουλγαρίας αποτυπώθηκε και στην πρώτη έκδοση πενταετών ομολόγων σε ευρώ τον Ιούλιο, οπότε εξασφαλίσθηκαν 950 εκατομμύρια με επιτόκιο 4,25%.

Φτωχότερη χώρα όλης της Ε.Ε., με μέσο μισθό της τάξης των 360 ευρώ μηνιαίως και ενιαίο φορολογικό συντελεστή μόλις 10%, η Βουλγαρία κατάφερε πάντως σε όλη τη διάρκεια της κρίσης να διατηρήσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (1,7% πέρσι και 1,2% φέτος κατά τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης). Ωστόσο, η κρίση του ευρώ και η κάμψη της ζήτησης στους κυριότερους εμπορικούς της εταίρους (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας) άφησαν το αποτύπωμά τους, τόσο στο εμπορικό ισοζύγιο, όσο και στο ποσοστό της ανεργίας που εκτοξεύθηκε από το 7% στο 12%.

Μόνος αρωγός της βουλγαρικής οικονομίας προβάλλει τη στιγμή αυτή η Ρωσία, της οποίας η μεσαία τάξη αγοράζει μαζικά τις εξοχικές κατοικίες στη Μαύρη Θάλασσα που είχε αφήσει αδιάθετες η κρίση της αγοράς στέγης. Επιπλέον, η Μόσχα εμφανίζεται εξαιρετικά ελαστική απέναντι στη Σόφια, καθώς παρά την ακύρωση από βουλγαρικής πλευράς των project του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και του ρωσικής κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου του Μπέλενε, η κυβέρνηση Borisov ανταμείφθηκε με έκπτωση της τάξης του 11% στην προμήθεια φυσικού αερίου από την Gazprom, ως επισφράγιση της συμμετοχής της Βουλγαρίας στον South Stream (η συμφωνία βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο της Κομισιόν).

Κυρίως όμως η Βουλγαρία εξακολουθεί να στηρίζεται στη μετανάστευση περίπου ενός εκατομμυρίου πολιτών της (κυρίως σε προορισμούς που τώρα δοκιμάζονται από την κρίση, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία): τα μεταναστευτικά εμβάσματα έφθασαν τα 774 εκατομμύρια πέρσι, έναντι 694 εκατ. το 2008.

Παράλληλα, η μαύρη οικονομία αντιπροσωπεύει το 30% του ΑΕΠ, ενώ, κατά τη Europol, η δραστηριότητα των 12 μεγαλύτερων εγκληματικών «συνδικάτων» της Βουλγαρίας υπολογίζεται ότι ισούται με το 4,8% του ΑΕΠ, ήτοι 1,8 δις. ευρώ. Η αποτυπωμένη σε αλλεπάλληλες εκθέσεις της Κομισιόν κυριαρχία της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στη Βουλγαρία αποτελεί και έναν από τους λόγους της καθυστέρησης ένταξής της στον Χώρο Schengen.

Όσο για τον πληθυσμό, αυτός σε ποσοστό 56,7% χαρακτηρίζει την κατάσταση «ανυπόφορη» (σύμφωνα με έρευνα του Open Society Institute) και αναμένει περαιτέρω επιδείνωσή της στο άμεσο μέλλον.

 

ΠΗΓΗ: Εκτός Γραμμής