ΒΕΡΜΙΟ- Αυτό το βουνό θέλουμε; Με ανεμογεννήτριες ή κάτι άλλο; Θέλουμε διάλογο

Ο Σύλλογος "Ανθρώπινο Δυναμικό" της Βέροιας με επιστολή του θέτει ερωτήματα και προβληματισμούς για την γιγάντια επένδυση που σχεδιάζεται στο βουνό Βέρμιο με την εγκατάσταση εκατοντάδων ανεμογεννητριών και ζητάει να γίνει ένας μεγάλος και ουσιαστικός διάλογος ώστε να ενημερωθούν αφενός οι κάτοικοι της Ημαθίας και να συναποφασίσουν για το βουνό τους.
Η επιστολή είναι:

"Το ζήτημα της ενέργειας είναι πολύ σημαντικό. Το ζήτημα της αυτάρκειας στην ενέργεια...
είναι ακόμη σημαντικότερο.
Η Ελλάδα δυστυχώς για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες εισάγει ενέργεια από τρίτες χώρες: Πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα.
Η εξάρτηση της χώρας από την εισαγόμενη ενέργεια, γεννά ζητήματα πρωτίστως οικονομικά, αλλά και ζητήματα εθνικής ασφάλειας και ανεξαρτησίας.
Μέχρι τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση των εγχώριων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, η καύση του εγχώριου λιγνίτη παραμένει ο βασικός πυλώνας για την κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών. Ανάγκες οι οποίες διαρκώς αυξάνουν, παρά το γεγονός ότι γίνεται τεράστια σπατάλη της παραγόμενης αλλά και εισαγόμενης ενέργειας. Με την ενέργεια συμβαίνει κάτι ανάλογο με τα τρόφιμα που αγοράζαμε μέχρι σήμερα για τα σπίτια μας. Το 25% πετιόταν στα σκουπίδια. Έτσι και με την ενέργεια: Εκμεταλλευόμαστε υπέρμετρα τις φυσικές αποθήκες του πλανήτη, για να σπαταλήσουμε εν τέλει ένα μεγάλο μέρος του φυσικού μας πλούτου. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει: στην κατασκευή αλλά και στη θέρμανση και ψύξη του σπιτιού και του γραφείου, στο αυτοκίνητο, στους δρόμους, στους δημόσιους χώρους, παντού. Μέχρι όμως να αλλάξουμε νοοτροπία και συνήθειες, πρέπει να εξασφαλίσουμε ενέργεια. Όσο το δυνατό πιο φθηνή για τους καταναλωτές. Όσο το δυνατό πιο «καθαρή» και πάλι για τους καταναλωτές, αλλά και για το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε.

Στα πλαίσια αυτά, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να επιβάλλουμε τον εκσυγχρονισμό στις μονάδες καύσης λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, τοποθετώντας σύγχρονα φίλτρα και ό,τι άλλο επιτάσσει η νομοθεσία και προσφέρει η τεχνολογία. Όποιος έζησε στη διπλανή μας Πτολεμαΐδα, ξέρει ότι αν απλώσεις ένα άσπρο πουκάμισο στο μπαλκόνι το βράδυ για να στεγνώσει, το πρωί δεν θα είναι πλέον άσπρο… Οι περισσότεροι αγνοούμε ότι οι συγκεκριμένοι ρύποι με ένα αεράκι επισκέπτονται και τη Βέροια και ολόκληρη την περιοχή της Ημαθίας. Το κόστος παραγωγής βέβαια από την καύση του λιγνίτη, λέγεται ότι είναι μικρό. Φυσικά στο κόστος αυτό δεν περιλαμβάνεται ούτε η καταστροφή του περιβάλλοντος από την εξόρυξη του λιγνίτη, ούτε οι απαλλοτριώσεις ολόκληρων χωριών, ούτε ο καρκίνος που προκαλεί η καύση του λιγνίτη, ούτε οι συντάξεις αναπηρίας και οι χαμένες ανθρώπινες ζωές.

Όμως αυτές οι συνέπειες του «βρώμικου» λιγνίτη, υπολείπονται κατά πολύ των συνεπειών της πυρηνικής ενέργειας που έχει κατακλύσει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη. Ένα πυρηνικό ατύχημα αρκεί για να σπείρει μαζικά το θάνατο, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την εστία του, ακόμα και χρόνια αργότερα από τη στιγμή του ατυχήματος. Τσέρνομπιλ, Φουκοσίμα και η ίδια ιστορία συνεχίζεται, πολλές χιλιάδες ανθρώπινες ζωές όμως όχι.
Ανάμεσα σε όλα αυτά, η αιολική ενέργεια φαντάζει ως «όαση». Είναι όμως;

Φθηνή είναι. Τουλάχιστον φθηνότερη από αυτήν των φωτοβολταικών που κοστίζουν στη ΔΕΗ περίπου 30 λεπτά η κιλοβατώρα όταν παράγεται στο χωράφι –όπου πλέον πολλοί «φυτεύουν καθρέπτες» αντί για δέντρα και δημητριακά- ενώ από τις στέγες των σπιτιών αγοράζει την κιλοβατώρα περίπου 40 λεπτά, όταν η ίδια την πουλά στον καταναλωτή 15 με 20 λεπτά. Τη διαφορά την πληρώνει και πάλι ο καταναλωτής μέσω του ειδικού τέλους ΑΠΕ που εμπεριέχεται στο λογαριασμό της ΔΕΗ, φουσκώνοντας τον περαιτέρω και προκαλώντας οικονομική ασφυξία σε όλους μας. Η αιολική ενέργεια όμως ρίχνει το κόστος της κιλοβατώρας σε 8,7 λεπτά, δίνοντας περιθώριο κέρδους στη ΔΕΗ, χωρίς να επιβαρύνει τον καταναλωτή. Επίσης δε μολύνει αέρα, νερό και ξηρά, άρα μιλάμε και για φθηνή και για «καθαρή» ενέργεια.

Ως εδώ, όλα καλά με την αιολική ενέργεια. Επί της αρχής λοιπόν ως Ανθρώπινο Δυναμικό είμαστε υπέρ της αιολικής ενέργειας, γνωρίζοντας βέβαια ότι δεν αποτελεί «πανάκεια». Η κλίμακα του μεγέθους της εγκατάστασης, είναι αυτή που ουσιαστικά θα ορίσει εάν το «ενεργειακό φάρμακο» καταλήξει σε «περιβαλλοντικό φαρμάκι». Κι σε αυτήν την περίπτωση ο χρυσός κανόνας του Αριστοτέλη «παν μέτρον άριστον» αποτελεί το τελικό κριτήριο απόφασης.

Αναφερόμενοι στο σχεδιασμό εγκατάστασης 174 ανεμογεννητριών στο Βέρμιο, στα όρια του Δήμου Βέροιας, Νάουσας και Πτολεμαΐδας και το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν άλλες 100, ώστε συνολικά να ξεπεράσουν τις 274, αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι πρόκειται για «Τιτάνιο» έργο που θα αλλάξει οριστικά τη φυσιογνωμία του Βερμίου, όπως κάποιοι πρόλαβαν να το γνωρίσουν και όπως σίγουρα οι επόμενες γενεές δεν πρόκειται να το γνωρίσουν, εάν φυσικά το έργο υλοποιηθεί. Γνωρίζουμε ότι η εγκατάσταση τεράστιων ανεμογεννητριών στις κορυφογραμμές μας, θα αλλάξει -το πιθανότερο για πάντα- την εικόνα και τη ποιότητα του φυσικού μας περιβάλλοντος. Γνωρίζουμε ότι το δίκτυο των δρόμων που απαιτούνται ως υποδομή για την εγκατάσταση τους, οι εκσκαφές που χρειάζονται για τη δημιουργία των «πλατειών»-βάσεων στήριξης τους και η μόνιμη εγκατάσταση τους θα δημιουργήσει ένα νέο τοπίο, λιγότερο φυσικό, περισσότερο βιομηχανοποιημένο.

Κρίσιμα ερωτήματα που μας απασχολούν είναι:

• Οι μελέτες και ο σχεδιασμός για τη ανάδειξη του φυσικού πλούτου και του αγροτουρισμού στο Βέρμιο που ξεκίνησαν αυτόνομα ή με τη συνεργασία των εμπλεκόμενων Δήμων (Βέροιας, Νάουσας, Έδεσσας, Πτολεμαΐδας, Κοζάνης) είναι συμβατές με τη χρήση του Βερμίου ως ακόμη μία ενεργειακή πηγή ή ακυρώνονται από αυτή;

• Η περιοχή αυτή του Βερμίου, που συμβάλλει στη συνολικά παραγόμενη ενέργεια στην Χώρα με τα εργοστάσια καύσης λιγνίτη, με τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια στον Αλιάκμονα, με τα φωτοβολταϊκά πάρκα και με τα ήδη υπάρχοντα αιολικά πάρκα, έχει «ξεπληρώσει το ενεργειακό της χρέος προς την πατρίδα» ή πρέπει να αθροίσουμε και άλλα ενεργειακά έργα μαζί με τα υπάρχοντα που καταπονούν ήδη περιβάλλον και ανθρώπους;

• Με περιβαλλοντικά αλλά και οικονομικά κριτήρια, είναι η καταλληλότερη εκμετάλλευση του Βερμίου η εγκατάσταση σε αυτό επτά (7) αιολικών πάρκων –συν του ήδη υπάρχοντος και για το οποίο ουδείς έφερε αντίρρηση- και επί συνόλου μέχρι 274 επιπλέον ανεμογεννητριών, ή μήπως η πλούσια χλωρίδα και πανίδα του Βερμίου καθιστά σε βάθος χρόνου πιο κερδοφόρα και συνάμα πιο κατάλληλη μια αγροτουριστική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση του, σε συνδυασμό ίσως και με εγκατάσταση σε κατάλληλα σημεία περιορισμένου αριθμού ανεμογεννητριών;

• Θα μπορούσαν ίσως ορεινοί όγκοι εντελώς γυμνοί από βλάστηση και χωρίς ίχνος άγριων ζώων και πτηνών –όπως κάποιοι γειτονικοί μας- να είναι καταλληλότεροι για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων;

Για το ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΒΕΡΟΙΑΣ το ζήτημα είναι πρωτίστως πολιτικό και όχι τεχνικό: Θέλουμε ή δε θέλουμε τη συγκεκριμένη επένδυση.
Το εάν η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι άρτια και νόμιμα συντεταγμένη, ΔΕΝ αποτελεί το κυρίαρχο ζήτημα. Ούτε είναι κυρίαρχο το «πόσα θα πάρουμε» για να παραδώσουμε το Βέρμιο σε μια εκμετάλλευση που οι τοπικές κοινωνίες ως τώρα ουδέποτε είχαμε μελετήσει, σχεδιάσει και προτείνει. Το κυρίαρχο ζήτημα είναι «τι θέλουμε ΕΜΕΙΣ για τον τόπο μας», για το Βέρμιο, για τον κάμπο μας, για τον Αλιάκμονα, για τις πόλεις και τα χωριά μας και όχι αν αποδεχόμαστε αυτό που οι Ισπανοί, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί ή οποιοιδήποτε άλλοι θέλουν για το δικό μας τόπο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφασίσουμε εάν ωφελεί τον τόπο μια επένδυση όπως η προτεινόμενη, είναι η Γνώση. Η γνώση όλων τα βασικών παραμέτρων, ακόμα και των τεχνικών και οικονομικών λεπτομερειών. Γνώση προσβάσιμη από όλους τους φορείς αλλά και τους πολίτες που ανησυχούν για το αύριο των παιδιών τους.
Για το λόγο αυτό προτείνουμε την ανάρτηση όλων των σχετικών μελετών, αποφάσεων, υπομνημάτων, οικονομικών – τεχνικών στοιχείων και σχετικών πληροφοριών στην ιστοσελίδα του Δήμου Βέροιας για τουλάχιστον τρεις μήνες, προκειμένου να υπάρξει η αναγκαία πληροφόρηση των τοπικών κοινωνιών –που η εκμεταλλεύτρια εταιρία δεν φρόντισε να εξασφαλίσει-, να υπάρξει ο αναγκαίος επιστημονικός έλεγχος, αλλά και η κριτική και δημόσια τοποθέτηση των φορέων, των εμπλεκόμενων Δήμων και των πολιτών μέσω των ΜΜΕ, ώστε να δημιουργηθεί σφαιρική και έγκυρη άποψη για το ζήτημα, προτού το Δημοτικό Συμβούλιο Βέροιας εγκρίνει τη ΜΠΕ και την επένδυση, ενόσω η τοπική κοινωνία προσπαθεί να ξεπεράσει το μούδιασμα από το άκουσμα και μόνο της επένδυσης «ΜΑΜΟΥΘ».
Επίσης, εντός του ίδιου τριμήνου από την ανωτέρω δημοσίευση, κρίνουμε απαραίτητη την παρουσίαση όλων των πτυχών του θέματος, από όλες τις πλευρές, σε εκδήλωση που θα οργανώσει ο Δήμος Βέροιας, ανάλογη με αυτήν για το θέμα των Αστικών Αναπλάσεων στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.
Τέλος, πριν την έκδοση απόφασης από το Δημοτικό Συμβούλιο είναι απαραίτητο να εκφράσουν την άποψή τους οι τοπικές κοινότητες Κουμαριάς, Ξηρολιβάδου και Σελίου και να γνωμοδοτήσει και η Επιτροπή Διαβούλευσης του Δήμου, όπου εκπροσωπούνται οι περισσότεροι φορείς του Δήμου, μια Επιτροπή που έχει καταντήσει «κενό γράμμα» των διατάξεων του Καλλικράτη.
Ένα πράγμα είναι σίγουρο για το μέλλον του Βερμίου: Είναι το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας. Κι αυτό το μέλλον αξίζει την καλύτερη διαχείριση και κοινωνική συναίνεση και όχι πρόχειρες αποφάσεις ερήμην όλων μας".