Oι εκλογές , η επόμενη μέρα και η απαραίτητη προετοιμασία της αριστεράς.

του

Βαγγ. Αντωνίου

 

Οι εκλογές της 17ης Ιούνη κερδήθηκαν από το πολιτικό μέτωπο του συστήματος εξουσίας, παρά το γεγονός ότι “τα πάντα όλα”, η κατάσταση δηλαδή που είχε διαμορφωθεί στις 6 του Μάη, δεν το ευνοούσαν.

Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις είχαν υποστεί τεράστια ρήγματα και φάνταζε αδύνατη η.... στοιχειώδης ανασυγκρότησή τους μέσα σε διάστημα μόλις ενός μήνα. Την ίδια στιγμή που το ρεύμα Σύριζα αποκτούσε, απ’ τις πρώτες κιόλας μέρες και παρά τις όποιες αμφισημίες στη φάση των διερευνητικών εντολών – που τις διαχειρίστηκε η ηγεσία του με όρους επικοινωνιακής πομφόλυγας - δυναμική νίκης. Τέτοια μάλιστα, που ο κάθε λογικός άνθρωπος προεξοφλούσε ότι ελάχιστη επίδραση στην κάμψη αυτής της δυναμικής θα είχαν ακόμη και σοβαρά επικοινωνιακά ή άλλου τύπου λάθη του σχήματος – αναμενόμενα, πάντως, με μεγάλο βαθμό βεβαιότητας. Πρόκειται αναμφίβολα για δυσεξήγητο φαινόμενο, ακόμη και για όσους δεν έχουν σχέση με τη μεταφυσική, τη συνωμοσιολογία και τα βουντού. Ή μήπως όχι και τόσο;

Όλοι μα όλοι ανεξαιρέτως, στους μεγάλους και μικρότερους σχηματισμούς της αριστεράς, αναφέρονται στον τερατώδη προπαγανδιστικό πόλεμο, από ημεδαπά και αλλοδαπά κέντρα, στις πιέσεις, τα διλήμματα, τους εκβιασμούς κ.ό.κ. Η εξήγηση αυτή είναι τόσο πειστική όσο και η αφέλεια κάποιου που πληρώνει εισιτήριο για το τσίρκο αλλά τρομοκρατείται όταν βλέπει την τίγρη στο κλουβί. Ας μη γελιόμαστε. Όταν το επίδικο είναι η εξουσία, όσα έγιναν φαντάζουν σαν απλό παιδικό πάρτι στο Allou Fun Park. Προφανώς υπήρχαν σε εφεδρεία και πολύ χειρότερα σενάρια, που μάλλον δεν χρειάστηκε να επιστρατευτούν. Οι τίγρεις έμειναν κλειδωμένες στα κλουβιά τους. Θα τις επιδεικνύουν στο φιλοθεάμον κοινό κάθε τόσο, για να αναδεύουν το φόβο. Μέχρι να τις εξαπολύσουν όμως, εμείς τι κάνουμε με το φόβο, τις τίγρεις και το κοινό;

Μνημόνιο, Αντιμνημόνιο και Ευρώ

Οι εκλογές της 6ης Μάη κατέγραψαν μια νίκη, στην οποία είχε αποφασιστική συμβολή το λαϊκό κίνημα, έτσι όπως, αυθόρμητα, με ελλιπή έστω οργανωτική και πολιτική εμβάθυνση και συγκρότηση, αναπτύχθηκε την τελευταία μνημονιακή περίοδο. Το αποτέλεσμά τους ανέδειξε τα δύο ευδιάκριτα πια κοινωνικοπολιτικά μπλοκ, με σαφείς τις ταξικές τους αναφορές, τις προσδοκίες και προβολές τους. Η πόλωση που κατέγραψε ο σεισμογράφος της 6ης Μάη ήταν παρούσα και ισχυρή, με πλειοψηφική τη δυναμική του αντιμνημονιακού ρεύματος. Ορισμένοι πίστεψαν ότι αφού το έχουν καβαλήσει – το ρεύμα – όλα τα υπόλοιπα θα ήταν απλός περίπατος. Αυτή ήταν η μια, η εύκολη, ανάγνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων της 6ης Μαΐου.

Το σύστημα εξουσίας όμως διείδε και μια ακόμη συμπληρωματική ανάγνωση – που την έβλεπαν και ορισμένοι μέσα στην αριστερά, δυστυχώς όμως όχι αυτοί που έπρεπε. Ότι τα όρια της γραμμής “αντιμνημόνιο και ξερό ψωμί”, μετά τις εκλογές της 6ης Μάη που για τμήμα του κόσμου λειτούργησαν εκτονωτικά, θα μπορούσαν να εμφανίσουν σημεία “κόπωσης”. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τα μέταλλα σε μη κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και πιέσεως, οι οποίες φυσικά δεν χρειαζόταν υπερβολικός κόπος για να δημιουργηθούν. Κι αυτό, που επιβεβαιώνεται και από τα αποτελέσματα της 17 Ιούνη, εξηγεί σ’ ένα βαθμό τι συνέβη: Η αντιμνημονιακή γραμμή πλέον δεν επαρκούσε.

Ένα δεύτερο ζήτημα είναι το “εμείς ή αυτοί”. Το οποίο απεικονίζει με τον πιο εύστοχο τρόπο τις συνθήκες της πόλωσης. Και ασφαλώς θα πρέπει εφεξής να μπαίνει με όλο και μεγαλύτερη ένταση. Το θέμα όμως είναι ο βαθμός αυτογνωσίας ως προς το ποιοι είμαστε εμείς και ποιοι είναι αυτοί. Γιατί στο “εμείς” - ας ελπίσουμε μέχρι χθες - συγκαταλέγονταν και κάποιοι, που σήμερα βρίσκονται στην ίδια όχθη με “αυτούς”. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, ο Ανδριανόπουλος, ο Σημίτης, ο Χριστοδουλάκης κ.ά., το πλέον αυθεντικά συνειδητοποιημένο προσωπικό των αστικών δεξαμενών σκέψης, να “ψηφίζει δαγκωτό” Κουβέλη και τα στελέχη του Σύριζα στα τηλεπαράθυρα να διαβεβαιώνουν μέχρι και την τελευταία στιγμή ότι κυβερνητική λύση με κορμό το Σύριζα θα υπάρξει μαζί με τη ΔΗΜΑΡ. Και σήμερα να σκούζουν σαν εξαπατημένοι σύζυγοι. (Ας σημειωθεί ότι μέχρι που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε ξεκαθαρίσει ακόμη το ζήτημα αν ο Μαργαρίτης και ο Χατζησωκράτης είχαν συναινέσει για το όνομα του “μπουμπούκου” στο Ναυτιλίας).

Το τρίτο ζήτημα: Το δίλημμα του ευρώ. Υπήρξαν πολλοί, οι περισσότεροι μάλιστα, που εκτιμούσαν ότι “δεν θα παίξει” τόσο έντονα, έχοντας κατά νου τις προηγούμενες εκλογές, όπου πράγματι το αστικό μπλοκ δεν το έθεσε με τέτοια ένταση. Πράγμα που και όσους από μας είχαμε τοποθετηθεί στις προηγούμενες εκλογές πάνω στην αναγκαιότητα να υπάρξει αντι-ευρώ πολιτικό μέτωπο, μας είχε κάπως προβληματίσει. Αποδείχτηκε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι ήταν ζήτημα τακτικής. Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του συστήματος εκτίμησε – και σωστά – ότι, αν έπαιζε τα ρέστα του στο χαρτί του ευρώ πριν τις 6 Μάη, το πιθανότερο ήταν, λόγω του έντονα και προνομιακά αντιμνημονιακού χαρακτήρα της ψήφου, να το έκαιγε. Προφανώς έβλεπαν το ρευστό πολιτικό σκηνικό που θα διαμορφωνόταν και επέλεξαν να το παίξουν αμέσως μετά, ακριβώς πάνω στην κορύφωση της πόλωσης, όχι φυσικά χωρίς ρίσκο, αλλά ποντάροντας στο ότι ο αντίπαλος θα αποδεχθεί τους στημένους κανόνες του παιχνιδιού. Και κέρδισαν την παρτίδα, αφού όντως ο αντίπαλος δεν έχανε ευκαιρία να ορκίζεται πίστη στο ευρώ.

Ας θυμηθούμε ορισμένα μόνο χαρακτηριστικά επεισόδια:

Βγαίνει, αρκετά νωρίς, ο Αλαβάνος και μιλάει για plan B και για αποδόμηση του φόβου. Και απαντάει ο Παπαδημούλης ότι τα διλήμματα αυτά τα βάζει η Μέρκελ. Την ίδια στιγμή τα αντι-ευρώ ρεύματα εντός του Σύριζα, τσιμουδιά.

Βγαίνει η έκθεση της Εθνικής Τράπεζας για την καταστροφή της δραχμής. Από το Σύριζα ψελλίζουν κάποιες ασημαντότητες, τους εγκαλεί ο Βενιζέλος “γιατί ρε παιδιά μυγιάζεστε”, άκρα του τάφου σιωπή. Οι μόνοι που απάντησαν: ο Λ. Βατικιώτης μ’ ένα άρθρο στο Πριν και “ο δικός μας” ο Κ. Παπουλής με μια εξαιρετική ανάλυση, που αποδομεί ολόκληρο το περιεχόμενο και την «τεχνοκρατική αρτιότητα» της έκθεσης, ανάλυση η οποία αναρτήθηκε στο site “tometopo.gr” και αναδημοσιεύθηκε σε ορισμένες άλλες ιστοσελίδες του αριστερού εξωκοινοβουλευτικού χώρου. Ουδεμία περαιτέρω αξιοποίηση. Α, να μην ξεχάσουμε και μια αποστροφή από συνέντευξη του Λαπαβίτσα, στην οποία ανέφερε ότι η έκθεση αυτή άξιζε λιγότερο από το χαρτί που τυπώθηκε ή κάτι τέτοιο.

Διεξάγεται μια εξαιρετική συζήτηση στο enikos.gr του Χατζηνικολάου για το ευρώ-δραχμή, με υπερασπιστές της αντι-ευρώ γραμμής τους Λαπαβίτσα, Καζάκη, Κατσανέβα (ακόμη και το Χιόνη, καθηγητή Οικονομικών, παρ’ ολίγο πολιτευτή της ΝΔ), στην οποία κατά γενική ομολογία οι συγκεκριμένοι “τους πήραν τα σώβρακα”. Ουδεμία περαιτέρω αξιοποίηση, έστω στη γραμμή ότι υπάρχει ζωή και εκτός ευρώ. Η όποια συζήτηση απαγορευμένη, η όποια “απόκλιση” αυτο-λογοκριμένη. Ακόμη και η διακηρυγμένη θέση “καμία θυσία για το ευρώ” μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Δεν ήταν ώρα να τρομάξουν οι μικροκαταθέτες.

Τετάρτη βράδυ της τελευταίας προεκλογικής εβδομάδας, η Χούκλη στον ΑΝΤ1 παρουσιάζει εμβριθές ντοκιμαντέρ για την καταστροφή της δραχμής, κυριολεκτικά κατάπτυστο, στο οποίο εμφανίζονται διάφοροι απίστευτοι τύποι από funds και “ινστιτούτα” και ούτε για δείγμα έστω ένας με αντίθετη άποψη και την άλλη μέρα το πρωί αδειάζουν ράφια στα S/M. Και η αποθέωση: κατ’ απαίτηση λέει των τηλεθεατών, το ξαναπαίζουν επανάληψη τη νύχτα της Παρασκευής. Η απουσία έστω κι αυτών των “θεσμικών” παρεμβάσεων του Σύριζα εκκωφαντική.

Μέσα σ’ ένα πάρτι των βαμπίρ, τα στελέχη του Σύριζα στα τηλεπαράθυρα θύμιζαν τους guest stars που απολαμβάνουν το dry martini τους, καθησυχάζοντας τους έντρομους καλεσμένους ότι πρόκειται για μεταμφίεση (βλ. ψευτοδίλημμα, μπλόφα της Μέρκελ και πάει λέγοντας).

Αν λοιπόν επιχειρηθεί μια πρώτη διάγνωση του τι επέδρασε καθοριστικότερα στην έκβαση της εκλογικής μάχης της 17ης Ιούνη, αυτή συνίσταται στο ότι η ηγεσία του Σύριζα – η οποία αντικειμενικά ηγείτο του στρατοπέδου της αριστεράς στη μάχη με το συστημικό μπλοκ – δεν εκτίμησε στο απαιτούμενο βάθος το γεγονός ότι η αντιμνημονιακή γραμμή έπρεπε να γονιμοποιηθεί με ακόμη μεγαλύτερο ριζοσπαστισμό.

Ότι πια θα έμπαιναν στο τραπέζι οι απαντήσεις για τη διέξοδο από την κρίση και ότι η απάντηση της αριστεράς θα έπρεπε να είναι ευδιάκριτα και δομικά διαφορετική και αντιπαραθετική σ’ αυτήν του αντιπάλου. Όταν πια φάνηκε ότι αυτό παίζεται, αντί να υπάρξει σαφής αναπροσαρμογή της πολιτικής τακτικής – αλλά και των μέσων – η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει προς έναν τακτικισμό καθησυχασμού και συγκράτησης των μικροαστικών κυρίως ακροατηρίων. Ό,τι χειρότερο. Τέτοιου χαρακτήρα και κρισιμότητας μάχες δεν κερδίζονται με ήσσονες προσαρμογές βάσει της ανάγνωσης των πρωινών δημοσκοπήσεων.

Αλλά με άνοιγμα των μετώπων, με σωστή εκ μέρους σου χρήση των μεθόδων αιφνιδιασμού του αντιπάλου, με διαχείριση και αξιοποίηση των εφεδρειών σου, που πρέπει να ξέρεις πότε και πώς να τις ρίξεις στη μάχη και όχι να τις έχεις παροπλίσει από πριν, για να μην εκτεθείς στο τμήμα εκείνο των εκλογέων που είναι ευεπίφορο στο φόβο.

Όλα αυτά πρέπει να συζητηθούν και να εκτιμηθούν από το σύνολο του κόσμου της αριστεράς. Όχι γιατί η μάχη αυτή χάθηκε. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί έτσι κι αλλιώς. Να χαθεί στον πόντο από ένα συγκροτημένο ριζοσπαστικό αριστερό μέτωπο. Μια τέτοια “ήττα” θα άφηνε μια πικρή γεύση – όπως και τώρα – αλλά θα ήταν πιο ελπιδοφόρα η επόμενη μέρα. Σήμερα, που το πέραν του Σύριζα ανθρώπινο δυναμικό της αριστεράς (οι οπαδοί και ψηφοφόροι του Κ.Κ.Ε., της Ανταρσύα κ.ά.) έγινε “ολοκαύτωμα” για μια έστω και πύρρειο νίκη, χωρίς να εκφράζεται αυτό το δυναμικό ούτε στοιχειωδώς μέσα από την κυρίαρχη γραμμή της ηγεσίας του Σύριζα, η οποία ένιωθε υποχρέωσή της να μετατοπίζεται συνεχώς δεξιότερα, το τοπίο είναι χειρότερο. Ευτυχώς όχι μη ανατάξιμο, βεβαίως.

Η επόμενη μέρα και οι επείγουσες προετοιμασίες της αριστεράς

Το αστικό μπλοκ μετά τις εκλογές έχει σαφώς μεγαλύτερα περιθώρια ανασυγκρότησης. Οι εφεδρείες του βγήκαν κι αυτές ενισχυμένες. Είναι βέβαιο ότι θα διάγουμε περίοδο με έντονα στοιχεία κοινωνικού και πολιτικού ρεβανσισμού. Η κυβερνητική σταθερότητα θα εξαρτηθεί φυσικά κι από παράγοντες μη ελέγξιμους, όπως η σφοδρότητα των επόμενων επεισοδίων της κρίσης της ευρωζώνης. Και λιγότερο από εσωτερικούς, εντός του κυβερνητικού μετώπου, κλυδωνισμούς. Καθώς φαίνεται ότι η συγκολλητική ουσία του ευρωπαϊσμού (με προεξάρχοντα αυτόν της ΔΗΜΑΡ, η οποία θα είναι ο ινστρούχτορας του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού, όπως θα επιχειρηθεί να ερμηνευτεί η νέα φάση ολοκλήρωσης της Ε.Ε., ενώ στην ουσία πρόκειται για διαδικασία βαθύτατα αντιδραστική και ολοκληρωτική) είναι πανίσχυρη.

Είναι όμως παρόν ένα τμήμα του κόσμου, σχηματικά το 1/3 της ελληνικής κοινωνίας, ισχυρό μέσα στα αστικά κέντρα, τον κόσμο της μισθωτής εργασίας και της καθημερινής βιοπάλης, η πλειοψηφία των παραγωγικών ηλικιών, που, σε αντίθεση με τις φοβίες και ταλαντεύσεις ηγετικών μηχανισμών της αριστεράς, δεν μάσησε. Αυτός ο κόσμος είναι η βάση στην οποία πρέπει να αρχίσει να χτίζεται το πολιτικο-κοινωνικό μέτωπο της αριστεράς. Ο κόσμος αυτός αποτελεί ένα “συνεχές” που δεν είναι εύκολο για κανένα ηγετικό μηχανισμό να τον περιχαρακώσει. Είναι το εν δυνάμει και εν ενεργεία ακροατήριο, μέσα στο οποίο πρέπει να αναδυθούν, σε πιο προχωρημένη βάση πλέον, οι ιδεολογικές αντιθέσεις και συνθέσεις, να γονιμοποιηθούν οι ριζοσπαστικές απαντήσεις, να γίνουν οι επεξεργασίες του μεταβατικού σχεδίου της αριστεράς για την έξοδο απ’ την κρίση, την παραγωγική ανασυγκρότηση, την ανατροπή, με ανοιχτό τον ορίζοντα της κοινωνικής χειραφέτησης.

Από τη σκοπιά αυτή, επείγει:

Η συζήτηση μέσα σε όλες τις αριστερές συλλογικότητες για το χαρακτήρα των προεκλογικών και μετεκλογικών εξελίξεων, η συλλογική επεξεργασία και γενίκευση των συμπερασμάτων, επεξεργασία στην οποία επιθυμεί να συμβάλλει και το παρόν εγχείρημα αποτύπωσης ορισμένων σκέψεων, ανοιχτών σε κριτικό διάλογο και περαιτέρω εμβάθυνση.

Το προχώρημα, με σχέδιο και με πρακτικές πια μορφές κοινής μετωπικής δράσης, ήδη υπαρχουσών διεργασιών, στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός πόλου-ρεύματος: όχι ανταγωνιστικού στα υφιστάμενα σχήματα της αριστεράς, ίσα-ίσα συμπορευόμενου και ευρισκόμενου σε ώσμωση με αυτά. Που θα επεξεργάζεται και θα προωθεί μέσα στο κίνημα και την αριστερά τη φυσιογνωμία, το χαρακτήρα του πολιτικού αγώνα και τους προγραμματικούς άξονες της ριζοσπαστικής ανατροπής: Τη σύγκρουση με την ιδεολογία, την πολιτική και την “υλική” βάση του ευρωπαϊσμού, με όλα τα κυρίαρχα στερεότυπα του νεοφιλελεύθερου δογματισμού.

Την ανάδειξη, την περιγραφή, εκλογίκευση και εκλαΐκευση με απτό και άμεσο τρόπο, χωρίς πολλούς-πολλούς βερμπαλισμούς και αντι-καπιταλιστική φλυαρία, ενός μεταβατικού προγράμματος διεξόδου από την κρίση υπέρ των δυνάμεων της εργασίας και της δημοκρατίας. Με κατάκτηση της λαϊκής κυριαρχίας σε όλα τα επίπεδα – και βασική αιχμή την ανάκτηση, από μια ριζοσπαστική προοδευτική κυβέρνηση, εργαλείων άσκησης νομισματικής, παραγωγικής, πιστωτικής πολιτικής – σε σύγκρουση με τα διεθνή και ευρωπαϊκά κέντρα και οργανισμούς, που υπάρχουν και λειτουργούν για να προωθούν την αποικιοποίηση των χωρών και τον εξανδραποδισμό των κοινωνιών τους. Με προώθηση συλλογικών θεσμών και μορφών λαϊκής αυτοοργάνωσης, έμπρακτης αλληλεγγύης και προχωρημένης δημοκρατίας.

Με ανάκτηση του αγωνιστικού χαρακτήρα των συνδικάτων, των συνεταιρισμών και κάθε μορφής κοινωνικών οργανώσεων, απ’ όπου θα πρέπει άμεσα και χωρίς πολλές-πολλές περιστροφές να εκδιωχθούν οι γραφειοκράτες, οσφυοκάμπτες εργατοπατέρες και τα παράσιτα. Με επεξεργασία συγκεκριμένων πολιτικών για τις αναγκαίες κοινωνικές συμμαχίες. Με συγκρότηση στιβαρού μετώπου απέναντι στη φασιστική απειλή, κύρια μέσα στη νεολαία και τα πληβειακά στρώματα.

Η δημιουργία αναβαθμισμένων χώρων, μορφών και εργαλείων παραγωγής, εξειδίκευσης και προβολής ιδεολογικής, πολιτικής και οικονομικής θεωρίας. Η δημιουργία ανοιχτών δομών συνεχούς διαλόγου και κοινής δράσης. Η δημιουργία, τέλος, μετωπικών θεσμών – κι ας μη φοβηθούμε τη λέξη και μηχανισμών – οργανωτικής ανασυγκρότησης και προετοιμασίας του κινήματος.

Μια φάση πυκνών, αντιφατικών εξελίξεων έκλεισε. Μια νέα ανοίγει. Η οριστική έκβαση των πραγμάτων δεν κρίθηκε. Το πεδίο των συγκρούσεων είναι μπροστά μας. Οφείλουμε να προετοιμαστούμε.

Χαλκίδα, 20/6/2012.