Κωλοτούμπα Τσίπρα για το δημόσιο χρέος

του Λ. Βατικιώτη

Εξόχως αποκαλυπτική αποδείχτηκε η απάντηση που έδωσε ο Αλέξης Τσίπρας, επικεφαλής του ψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ, στην διακαναλική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε σε ερώτηση του Γ. Λαουτάρη, εκ μέρους του "Πριν". Η ερώτηση ήταν η εξής: «Κύριε πρόεδρε, παρατηρώ με προσοχή τις δημόσιες παρεμβάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και...
έχω διαπιστώσει μια σταδιακή έκπτωση σε ένα από τα βασικά σας συνθήματα σχετικά με το χρέος. Το 2010 κάνατε λόγο για στάση πληρωμών για το δημόσιο χρέος προς τους πιστωτές. Το 2011 μιλήσατε για τριετή αναστολή πληρωμών του δημοσίου χρέους. Στην εκλογική διακήρυξη τώρα του 2012 αναφέρετε την αναστολή πληρωμών μόνο ως διαπραγματευτικό μέσο. Και ήθελα να ρωτήσω: Γι’ αυτή τη μετατόπιση ευθύνεται η πολιτική συμμαχιών σας το τελευταίο διάστημα; Και εν πάση περιπτώσει ποιες προϋποθέσεις θέτετε για να επιβάλετε στάση πληρωμών του δημοσίου χρέους προς τους πιστωτές;»
Τα βασικά σημεία από την απάντηση του Αλέξη Τσίπρα, ήταν τα εξής: «Αλλιώς ήταν τα πράγματα πριν από δύο χρόνια, αλλιώς ήταν πριν από το PSI, αλλιώς είναι τώρα μετά το PSI. Τώρα το μεγαλύτερο μέρος του χρέους μας είναι θεσμικό, είναι κρατικό. Διακρατικών σχέσεων πρόβλημα είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο μέρος του χρέους μας. Δεν μπορείς να το αντιμετωπίζεις με τη λογική ότι θα το λύσεις μονάχα με μια μονομερή απόφαση απέναντι στους πιστωτές, τους ιδιώτες πιστωτές. Είναι και ζήτημα διακρατικών σχέσεων. Γι’ αυτό είπα ότι είναι και ζήτημα μιας συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης των όρων με τους οποίους η χώρα μας εντάσσεται στο διεθνές γίγνεσθαι, στον διεθνή και ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας. Μια ισχυρή επαναδιαπραγμάτευση των όρων ένταξής μας, αν θέλετε, στην ίδια την ΕΕ και την Ευρωζώνη. Κι εκεί πρέπει να κάνεις και συμμαχίες. Συμμαχίες με τις άλλες χώρες που έχουν το ίδιο πρόβλημα και κυρίως κοινωνικές συμμαχίες, να έχεις λαϊκό κίνημα να σε στηρίζει σ’ αυτή την προοπτική… Και σε κάθε περίπτωση λέμε ότι δίκαιη και βιώσιμη λύση μπορεί να έρθει μόνο μέσα από μια πολιτική λύση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο».
Η πραγματικότητα είναι ότι, αδιαμφισβήτητα, η σύνθεση του χρέους έχει αλλάξει άρδην μετά την αναδιάρθρωση που έγινε επ’ αφορμή το PSI. Ειδικότερα μετά την αναδιάρθρωση το δημόσιο χρέος έπαψε να είναι ιδιωτικό (όπως ήταν κατά τα δύο τρίτα περίπου) κι έγινε διακρατικό ή «θεσμικό» (κατά την ίδια σχεδόν αναλογία). Συγκεκριμένα, και με βάση πρόσφατα στοιχεία της ελβετικής τράπεζας UBS, πριν την αναδιάρθρωση το ελληνικό χρέος ανήκε: Πρώτο σε ελληνικές τράπεζες κατά 22% (73,9 δισ. ευρώ), σε άλλους έλληνες επενδυτές κατά 8% (26 δισ.) και μη έλληνες επενδυτές κατά 32% (106,1 δισ.). Αυτές οι τρεις κατηγορίες με συνολική ποσοστιαία συμμετοχή της τάξης του 62% απαρτίζουν το λεγόμενο ιδιωτικό χρέος. Από την άλλη, το δημόσιο χρέος προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανερχόταν στο 16% του συνόλου (55 δισ. ευρώ), στο ΔΝΤ 6% (20,7 δισ.) ενώ διμερή δάνεια αντιπροσώπευαν το 16% (55,3 δισ.). Το σύνολο του λεγόμενου θεσμικού ανερχόταν επομένως πριν την αναδιάρθρωση στο 38% γενικού δημόσιου χρέους.
Μετά την αναδιάρθρωση η παραπάνω σχέση σχεδόν αντιστρέφεται! Οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν το 10% (25,3 δισ. ευρώ), άλλοι έλληνες επενδυτές 3% (8,9 δισ.) και μη έλληνες επενδυτές το 14% (36,3 δισ.). Το ιδιωτικό μέρος του δημόσιου χρέους επομένως αντιπροσωπεύει το 27% του συνόλου. Από την άλλη, το χρέος προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανέρχεται στο 21% (55 δισ. ευρώ), προς το ΔΝΤ 8% (20,7 δισ.), προς το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μέσω του οποίου δάνεισαν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης το 23% (58,4 δισ.) και τα διμερή δάνεια το 21% (55,3 δισ. ευρώ). Το θεσμικό μέρος του ελληνικού δημόσιου δανεισμού επομένως αντιπροσωπεύει πλέον το 73% του συνόλου.

Όμηρος της ευρωλαγνείας του ο πρόεδρος του ΣΥΝ κι επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει υποταγή στους πιστωτές

Η μεταβολή ωστόσο που συντελέστηκε δεν ήταν τεχνικής φύσεως, ουδέτερη δηλαδή πολιτικά και κοινωνικά. Η απόφαση της Τρόικας και πιο συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναδιαρθρώσει το ελληνικό δημόσιο χρέος ισοδυναμούσε στην πράξη με μια ιδιόμορφη «κρατικοποίησή» του. (Πρακτική που έχει ακολουθηθεί απαράλλακτη και σε άλλες χώρες στο παρελθόν, όπου έγινε αναδιάρθρωση δημόσιου χρέους, όπως στη Βραζιλία).

Με άλλα λόγια τα κράτη της ευρωζώνης, λειτουργώντας σαν «λευκοί ιππότες», παρείχαν στο ελληνικό δημόσιο την απαραίτητη ρευστότητα και κυρίως εγγυήσεις υπό δρακόντειους, τιμωρητικούς όρους εξοντωτικής λιτότητας, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ανταλλαγής των ομολόγων, για να σώσουν τις τράπεζες τους. Όχι την Ελλάδα! Ο κίνδυνος τον οποίο ήθελαν να αποτρέψουν ήταν η παύση πληρωμών του ελληνικού δημοσίου προς τους πιστωτές που θα μετέτρεπε τα ομόλογα σε παλιόχαρτα. Γι αυτό και δέχθηκαν προς ώρας την «κρατικοποίηση» του δημόσιου δανεισμού, μεταβιβάζοντας στους φορολογούμενούς τους το κόστος διάσωσης των τραπεζών τους. Τα κράτη της ευρωζώνης σε αυτό το πλαίσιο δεν κλήθηκαν να υπηρετήσουν τις αρχές της αλληλεγγύης, επάνω στις οποίες έχει ιδρυθεί η ΕΕ, σύμφωνα με το ερμηνευτικό σχήμα των ευρωλάγνων! Με τον τρόπο που λειτούργησαν επιβεβαίωσαν όχι μόνο την φύση τους ως κράτη υποταγμένα στην ιδιωτική, καπιταλιστική κερδοφορία, αλλά επίσης και τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα της ΕΕ, προς διάψευση προφανώς αφελών έως παιδαριωδών ερμηνειών που πίσω από την ίδρυση της ΕΕ ακόμη και της ευρωζώνης διακρίνουν την πραγμάτωση της φιλίας των λαών και την διεθνιστική αλληλεγγύη. Αυτή ακριβώς είναι η ανάλυση των ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για την ευρωπαϊκή ενοποίηση: κανένα ταξικό πρόσημο, καμιά ιεραρχική σχέση μεταξύ των 17 κρατών μελών της ευρωζώνης ή των 27 της ΕΕ.
Μια έμπρακτη απόδειξη των ανταγωνιστικών σχέσεων που διέπουν την λειτουργία της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης ήρθε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Αφορούσε την αποκάλυψη ότι η Φινλανδία έλαβε τελικά τα 311 εκ. ευρώ που ζητούσε ως εγγύηση για την συνεισφορά της στο δεύτερο δάνειο προς την Ελλάδα, που κατ’ ευφημισμό αποκαλείται «πακέτο διάσωσης».

Το σημαντικότερο θέμα εδώ προφανώς είναι η υποκρισία της κυβέρνησης Παπαδήμου και των αρμόδιων υπουργών που ενώ διαβεβαίωναν με κάθε τρόπο, ακόμη και από το βήμα της Βουλής, ότι δεν υφίσταται συμφωνία παροχής εγγυήσεων προς την Φινλανδία, στην πράξη είχαν συνομολογήσει! Κι αποκαλύφθηκε τώρα. Οι λεπτομέρειες μάλιστα προκαλούν ανατριχίλα, γιατί τα χρήματα που έλαβαν τελικά οι Φιλανδοί κόπηκαν από συντάξεις. Κατά συνέπεια η άλλη όψη της μετατροπής του δημόσιου χρέους σε ιδιωτικό είναι: πρώτο, οι δραματικές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις που επιβλήθηκαν κατ’ απαίτηση των κρατών – δανειστών, των θεσμικών δηλαδή πιστωτών, δεύτερο οι σχέσεις σύγκρουσης που διαμορφώθηκαν μεταξύ Ελλάδας και κρατών – πιστωτών και τρίτο η μαχητική παρέμβαση των αστικών κρατών της ΕΕ στην πλευρά των τραπεζών τους!

Όλα τα παραπάνω μόνο ο Αλέξης Τσίπρας και οι δυνάμεις του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ δεν τα είδαν! Εξακολουθώντας όμως ακόμη και σήμερα να αντιμετωπίζουν την ΕΕ και την ευρωζώνη ως «σπίτι των λαών» και συμπύκνωση του διεθνισμού της Αριστεράς (λες και δεν είναι οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές που αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη για την προώθηση της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης από την δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα) στην πράξη δηλώνουν την υποταγή τους στους πιστωτές και υπονομεύουν την πάλη για διαγραφή του δημόσιου χρέους.

Όμηροι της ευρωλαγνείας τους δεν βλέπουν ότι ειδικά σήμερα οποιαδήποτε προσπάθεια για μονομερή παύση πληρωμών και διαγραφή μέρους ή όλου του δημόσιου χρέους περνάει μέσα από την σύγκρουση με τους πιστωτές και μονομερείς αποφάσεις. Κι αν πριν την εφαρμογή του προγράμματος ανταλλαγής των ομολόγων πιστωτές ήταν οι τράπεζες, πλέον σχεδόν σε αποκλειστικό βαθμό είναι τα κράτη μέλη της ΕΕ και η ίδια η ΕΕ που έχει αναλάβει την θεσμική τους εκπροσώπηση και την υπεράσπιση των αυτοτελών συμφερόντων τους ως πιστωτών. Από την «πολιτική λύση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο» που ευαγγελίζεται ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ έχει εξοβελιστεί κάθε σύγκρουση και στην πράξη σημαίνει υποταγή στους πιστωτές!

Οι δυνάμεις του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ μάλιστα δεν έχουν αντιληφθεί ότι αυτή η προσέγγιση τους κάνει να αποδεχθούν στην πράξη τον εγκλωβισμό στην Λέσχη του Παρισιού (όπου διεκπεραιώνονται οι αναδιαρθρώσεις διακρατικών δανείων) κι η οποία αποτελεί αποδεδειγμένα κρεματόριο σε βάρος κρατών – οφειλετών, όπως δείχνει κι η εμπειρία της Αργεντινής. Ενδεχομένως κι η Λέσχη του Παρισιού να χαρακτηριστεί κι αυτή …σπίτι των λαών.

Αντίθετα με τις θεσμικές αυταπάτες που δημιουργεί η ευρωλιγούρικη άποψη του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ για το δημόσιο χρέος οι τελευταίες όχι μονοσήμαντα αρνητικές εξελίξεις γύρω από την σύνθεσή του υπογραμμίζουν τα εξής συμπεράσματα:
Πρώτον, απαιτείται πλέον πολύ πιο μαχητική και ριζοσπαστική πάλη για να μην πληρωθεί. Τα τμήματα του χρέους που εύκολα διαγράφονται, αναδιαρθρώθηκαν κι έχουν σχεδόν εξανεμιστεί.
Δεύτερο, πάλη ενάντια στο δημόσιο χρέος σημαίνει πολύ πιο έντονα (ακόμη και σε σχέση με το 2011 ή το 2010!) πάλη ενάντια στο ευρώ και την ΕΕ. Τρίτο, κι αυτό είναι το μοναδικό αισιόδοξο, η πάλη για τη διαγραφή του χρέους διευκολύνεται στον βαθμό που ο προηγούμενος κατακερματισμός του (ο οποίος επέβαλε την αναζήτηση κάθε ξεχωριστού ομολόγου και την απόδειξη ότι αυτό αντιστοιχούσε σε απεχθές ή παράνομο χρέος) έχει ξεπερασθεί και πλέον το δημόσιο χρέος είναι συγκεντρωμένο σε λιγότερα χέρια.
Η καταγγελία επομένως των δύο δανειακών συμβάσεων (η πρώτη εκ των οποίων δεν έχει καν ψηφισθεί από την Βουλή ενώ η δεύτερη βρίθει από συγκρούσεις με το διεθνές δίκαιο και το σύνταγμα) μπορεί αυτομάτως να παραγράψει τα δύο τρίτα του δημόσιου χρέους.
Προϋπόθεση όμως είναι η σύγκρουση με τους δανειστές, δηλαδή την ΕΕ, κι όχι η δήλωση νομιμοφροσύνης απέναντί της όπως κάνουν ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, αποφεύγοντας ακόμη και να χρησιμοποιήσουν τον όρο καταγγελία των δανειακών συμβάσεων!