Αυτό που έμεινε στην ιστορία σαν η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» ήταν ένα κίνημα αριστερών αξιωματικών του στρατού με επικεφαλής τον ταγματάρχη Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο. Το επίτευγμά του; Μέσα σε μόλις 24 ώρες, αναίμακτα, ανέτρεψε μια αιματοβαμμένη φασιστική δικτατορία 48 χρόνων. Καταγράφηκαν συνολικά 4 νεκροί που προέκυψαν από πυροβολισμούς που έπεσαν εναντίον του πλήθους από το πολιορκημένο κτίριο της μυστικής αστυνομίας. Η απόφαση των εξεγερμένων να μην χρησιμοποιήσουν όπλα παρά μόνο σαν απειλή δεν χρειάστηκε να παραβιαστεί.
Παρακινημένοι από την αηδία τους για τη..βαρβαρότητα της Πορτογαλικής αποικιοκρατίας, με την κίνησή τους αυτή απελευθέρωσαν την αυτενέργεια των εργατών και της νεολαίας, που προχώρησαν πολύ περισσότερο από τα αντιχουντικά αιτήματα και απείλησαν να μετατρέψουν μια δημοκρατική επανάσταση σε σοσιαλιστική.
Χιλιάδες κόσμου πλημμύρισαν τους δρόμους της Λισσαβόνας και προέτρεπαν τους κυβερνητικούς φαντάρους να ενωθούν με τους επαναστάτες, βάζοντας στις κάννες των όπλων τους από ένα κόκκινο γαρύφαλλο. Ο ραδιοσταθμός της Καθολικής Εκκλησίας «Αναγέννηση» καταλήφθηκε από τους εργάτες και μεταβλήθηκε σε κέντρο πληροφόρησης. Το ίδιο έγινε, όταν οι εργαζόμενοι στην εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» πέταξαν έξω τον ιδιοκτήτη και ανέλαβαν τ
ον έλεγχο της έκδοσης. Οι καταλήψεις σε εργοστάσια και ραδιοσταθμούς απλώθηκαν με ταχύτητα αστραπής, ενώ καθημερινές μαζικές διαδηλώσεις σημάδεψαν την πρώτη φάση μιας επανάστασης που δεν ελεγχόταν από τα κόμματα της αριστεράς, αλλά από το αυθόρμητο ξέσπασμα μιας κοινωνίας που είχε μπει στο γύψο για μισό αιώνα.
Άμεσο αποτέλεσμα του κινήματος υπήρξε ουσιαστικά η διάλυση της αποικιοκρατικής Πορτογαλίας. Η Γουινέα-Μπισάου κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1974 κι ένα χρόνο αργότερα η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα, το Σαο Τομέ ε Πρινσίπα και τα νησιά του Πράσινου Ακρωτήριου. Ολόκληρη η χώρα μεταμορφώθηκε μ' ένα πρωτόγνωρο κύμα μέτρων που τέθηκαν σ' εφαρμογή και είχαν σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της φτώχειας, την ανάπτυξη κράτους–πρόνοιας, το διαχωρισμό εκκλησίας–κράτους. Οι ίδιες οι ένοπλες δυνάμεις, σαν ένοπλος κατασταλτικός μηχανισμός, πρακτικά διαλύθηκαν, όταν το κίνημα έδιωξε 100 στρατηγούς από τη θέση τους.
Οι αποτυχημένες απόπειρες πραξικοπήματος από τη μεριά της δεξιάς προκάλεσαν ξανά και ξανά την κινητοποίηση των εργαζόμενων, που με τεράστιες συγκεντρώσεις υπερασπίστηκαν τις κατακτήσεις τους. Ωστόσο τα ερωτήματα της προοπτικής εξακολουθούσαν να παραμένουν αναπάντητα: Κίνημα εκδημοκρατισμού ή κοινωνικής ανατροπής; Ποια είναι τα όρια των διεκδικήσεων;
Σ' αυτό το κεντρικό ζήτημα το ισχυρό (τότε) Κομμουνιστικό Κόμμα ακολούθησε τη στρατηγική του αυτοπεριορισμού του κινήματος, προσπαθώντας να ενισχύσει τον έλεγχό του στο κράτους, από τα πάνω. Το Μάη του 1975 εξαπέλυσε επίθεση ενάντια στην άκρα αριστερά, οδηγώντας αγωνιστές στη φυλακή. Μια ολέθρια τακτική που λίγο αργότερα οδήγησε το Σοσιαλιστικό Κόμ
μα στην εξουσία. Η «αποκατάσταση της τάξης» είχε ξεκινήσει…
Δέκα χρόνια αργότερα, ο Καρβάλιο θα συλληφθεί ως ηγέτης δύο τρομοκρατικών οργανώσεων. Σε μια δίκη–παρωδία, χωρίς αποδείξεις, καταδικάστηκε σε 17 χρόνια φυλάκισης.
Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων δεν ολοκληρώθηκε. Υπήρξε όμως πηγή έμπνευσης και ενθάρρυνσης για το ελληνικό κίνημα που ανέτρεψε την 7χρονη δικτατορία και εξακολουθεί να αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα που έδειξε ανάγλυφα τις απεριόριστες δυνατότητες του μαζικού κινήματος.
Χιλιάδες κόσμου πλημμύρισαν τους δρόμους της Λισσαβόνας και προέτρεπαν τους κυβερνητικούς φαντάρους να ενωθούν με τους επαναστάτες, βάζοντας στις κάννες των όπλων τους από ένα κόκκινο γαρύφαλλο. Ο ραδιοσταθμός της Καθολικής Εκκλησίας «Αναγέννηση» καταλήφθηκε από τους εργάτες και μεταβλήθηκε σε κέντρο πληροφόρησης. Το ίδιο έγινε, όταν οι εργαζόμενοι στην εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» πέταξαν έξω τον ιδιοκτήτη και ανέλαβαν τ
ον έλεγχο της έκδοσης. Οι καταλήψεις σε εργοστάσια και ραδιοσταθμούς απλώθηκαν με ταχύτητα αστραπής, ενώ καθημερινές μαζικές διαδηλώσεις σημάδεψαν την πρώτη φάση μιας επανάστασης που δεν ελεγχόταν από τα κόμματα της αριστεράς, αλλά από το αυθόρμητο ξέσπασμα μιας κοινωνίας που είχε μπει στο γύψο για μισό αιώνα. Άμεσο αποτέλεσμα του κινήματος υπήρξε ουσιαστικά η διάλυση της αποικιοκρατικής Πορτογαλίας. Η Γουινέα-Μπισάου κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1974 κι ένα χρόνο αργότερα η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα, το Σαο Τομέ ε Πρινσίπα και τα νησιά του Πράσινου Ακρωτήριου. Ολόκληρη η χώρα μεταμορφώθηκε μ' ένα πρωτόγνωρο κύμα μέτρων που τέθηκαν σ' εφαρμογή και είχαν σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της φτώχειας, την ανάπτυξη κράτους–πρόνοιας, το διαχωρισμό εκκλησίας–κράτους. Οι ίδιες οι ένοπλες δυνάμεις, σαν ένοπλος κατασταλτικός μηχανισμός, πρακτικά διαλύθηκαν, όταν το κίνημα έδιωξε 100 στρατηγούς από τη θέση τους.
Οι αποτυχημένες απόπειρες πραξικοπήματος από τη μεριά της δεξιάς προκάλεσαν ξανά και ξανά την κινητοποίηση των εργαζόμενων, που με τεράστιες συγκεντρώσεις υπερασπίστηκαν τις κατακτήσεις τους. Ωστόσο τα ερωτήματα της προοπτικής εξακολουθούσαν να παραμένουν αναπάντητα: Κίνημα εκδημοκρατισμού ή κοινωνικής ανατροπής; Ποια είναι τα όρια των διεκδικήσεων;
Σ' αυτό το κεντρικό ζήτημα το ισχυρό (τότε) Κομμουνιστικό Κόμμα ακολούθησε τη στρατηγική του αυτοπεριορισμού του κινήματος, προσπαθώντας να ενισχύσει τον έλεγχό του στο κράτους, από τα πάνω. Το Μάη του 1975 εξαπέλυσε επίθεση ενάντια στην άκρα αριστερά, οδηγώντας αγωνιστές στη φυλακή. Μια ολέθρια τακτική που λίγο αργότερα οδήγησε το Σοσιαλιστικό Κόμ
μα στην εξουσία. Η «αποκατάσταση της τάξης» είχε ξεκινήσει…Δέκα χρόνια αργότερα, ο Καρβάλιο θα συλληφθεί ως ηγέτης δύο τρομοκρατικών οργανώσεων. Σε μια δίκη–παρωδία, χωρίς αποδείξεις, καταδικάστηκε σε 17 χρόνια φυλάκισης.
Η Επανάσταση των Γαρυφάλλων δεν ολοκληρώθηκε. Υπήρξε όμως πηγή έμπνευσης και ενθάρρυνσης για το ελληνικό κίνημα που ανέτρεψε την 7χρονη δικτατορία και εξακολουθεί να αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα που έδειξε ανάγλυφα τις απεριόριστες δυνατότητες του μαζικού κινήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου